Teorisyenlerinin Gelişime Bakışı ve Gelişim Teorileri
Çoğu kez büyüme ve olgunlaşma ile karıştırılan gelişim kavramı, bu kavramlardan farklı ve daha kapsamlıdır. Nitekim büyüme, sadece bedende meydana gelen (boy, ağırlık...) yapısal değişiklikleri ifade ederken, olgunlaşma, yapısal değişikliklerin tamamlanmasıdır ( Arkonaç, 1993; Arı & Üre & Yılmaz, 1998; Binbaşıoğlu, 1998; Şendil, 1995; Özkalp ve ark., 2000).
Gelişme ise, döllenmeden itibaren hayatın sonuna kadar devam eden ve belirli bir yöne doğru olan sürekli değişikliklerdir. Diğer bir ifadeyle, yeni davranışlar edinme ve bu davranışları daha önce kazandıklarıyla bütünleştirme sürecidir. Tanım dikkatle incelendiğinde, gelişmenin denge, iletişim, olgunlaşma, devamlılık ve bütünleştirmeyi de içerdiği göze çarpmaktadır (Arı & Üre & Yılmaz, 1998).
Gelişim sürecinde bütünleştirme vardır; çünkü fiziksel, sosyal ya da zihinsel her bir gelişim alanı, bir diğerine bağlı olup, alanların birinde gerçekleşen değişiklik diğer alanları da etkilemektedir. Bir takım gelişim teorileri sonucunda ulaşılan bu yargı Bu teorilerin ışığında, teorisyenler gelişimin bir bütün olarak incelenemeyeceği sonucuna ulaşmışlardır. Buna göre gelişim sürecini inceleyen teoriler şunlardır:
1.1. GELİŞİM TEORİLERİ
A. Biyolojik Teoriler
1. Olgunlaşma Teorileri
Olgunlaşma teorileri, gelişimi bireyin hazır bulunuşluluğuna dayanarak açıklar. Bu teoriyi ortaya atanlardan biri olan Gesell, çocukların olgunluk evresine ulaştıkları zaman zaman yeteneklerinin ortaya çıktığını savunmuştur (Şendil, 1995).
2. Etolojik Teoriler
İnsan gelişimini biyolojik evrim kavramlarının, davranışsal terimlere çevirerek incelenmesi gerektiğini savunan etolojik teorisyenler, davranışların ancak; insan türünün evrim geçirdiği ortamların araştırılmasıyla anlaşılabileceği görüşünde uzlaşırlar (Şendil, 1995).
B. Davranışçı-Öğrenme Teorileri
1. Şartlandırma Teorileri
Gelişimsel değişiklikleri klasik ya da operant şartlanmalara bağlayan Watson, Skinner gibi teorisyenler her şeyin şartlanma ile açıklanabileceğini savunurlar. Bu sebeple onlar gelişim sürecini, basamaklar olmaksızın devam eden bir süreç olarak kabul ederler (Feldman, 1997; Şendil, 1995; Özkalp ve ark., 2000).
2. Sosyal Öğrenme Teorileri
Şartlanma teorisyenlerinden farklı olarak öğrenmenin yalnızca klasik veya operant şartlanma sonucu değil, gözlem vasıtasıyla da gerçekleştiğini vurgulayan sosyal öğrenme teorisyenleri, başkalarını gözledikçe insanların kendi hareketlerine yön verecek olası davranışlar hakkında kavramlar oluşturduklarını savunmuşlardır. Bu boyutuyla, sosyal öğrenme teorisyenleri, gelişimi açıklarken insan düşüncesi ve bilgisine de önem vererek bilişsel teorilere yaklaşmışlardır (Feldman, 1997; Şendil, 1995; Özkalp ve ark., 2000).
C. Bilişsel Teoriler
1. Piget’in Bilişsel Gelişim Teorisi
Piaget, çocuğun aktif olarak dünya ile ilgili bilgisini yapılandıran ve gelişimi basamaklar halinde inceleyen bir teori üretmiştir. Bu teoriye göre herbir gelişim basamağından geçen çocuk, zihinsel olarak yeni işlevler (Akamodasyon, Asimilasyon) kazanır. Bu işlevler, çocuğun deneyim ile uyarılmayı birleştirmesine ve çevre ile etkileşimine olanak sağlayan doğuştan getirdiği duyu-hareket sistemi özelliklerine bağlı olarak edinilmektedir (Feldman, 1997; Plotnik, 1986; Şendil, 1995; Özkalp ve ark., 2000; Sprinthall & Sprinthall, 1990).
2. Bilgi İşlem Teorileri
Bilgi işlem teorisyenlerinin çoğu, Piaget’in aksine, gelişim sürecinde çocukların hiçbir zihinsel değişiklik göstermediğini, düşünce ve davranışların yaşamın ilk dönemlerinde var olan küçük ve ilkel bir işlem sistemi üzerine inşa edildiğini iddia ederler. Tanıma, çevrenin görsel olarak taranması, algıların analizi, öğrenme ve duyguların bütünleştirilmesini kapsayan bu ilkel işlemler gelişim sürecinde kapasitelerini arttırır, hızlanır ve daha verimli bir hale gelirler (Şendil, 1995).
D. Diyalektik Teoriler
İnsan gelişiminde, tarihi ve sosyal değişikliklerin davranış gelişimini etkilediğini savunan bu teorisyenlere göre; bilgi sosyal olup toplum tarafından yaratılarak bireylere ulaştırılır. Diyalektik teoriyi ortaya atanlardan biri olan Vygotsky, toplumu insan gelişimi için gerekli görür. Dil, iradi dikkat, mantık gibi tüm zihinsel yetilerin kültürün getirisi olduğunu ve çocuğun başka kişilerle iletişime geçerek geliştiğini savunur (Şendil, 1995).
E. Rogers’ın Benlik Teorisi
İnsan yapısını gerçekçi ve her yönü ile iyi, akılcı, sosyal ve ileriye doğru gelişen bir yapı olarak gören Rogers, insanı mutluluk arayan ve hem kendisi hem de çevresiyle uyum içinde yaşamak için bilinçli seçimler yapan bir varlık olarak kabul eder. Kendini gerçekleştirme ihtiyacının, insanı güdüleyen en önemli faktör olduğunu ve doğduğu andan itibaren insanın kendini gerçekleştirmek için çabaladığını savunan bu teoriye göre; koşullar elverişli olduğu zaman kişi gelişecek ve kendini gerçekleştirme yönünde ilerleyecektir (Atkinson ve ark., 1996; Feldman, 1997; Uba & Huang, 1999; Arı & Üre & Yılmaz, 1998; Wortman & Loftus, 1988).
F. Ahlak Gelişimi Teorileri
1. Kohlberg’e göre Ahlak Gelişimi
Bireyin ahlak gelişiminin geçirdiği aşamaları, bu aşamaların birbirleriyle olan ilişkilerini ve ahlaki gelişimi belirleyen temel prensipleri inceleyen bu teori, insanların üç ahlaki gelişim düzeyinden birinde olabileceklerini ileri sürer. Altı evreden oluşan üç gelişim düzeyine sahip bu teoriye göre; yöneltilen sorularla bireylerin hangi ahlaki evrede olduğu anlaşılabilir (Hogan & Johnson & Briggs, 2001; Morgan, 1993; Sprinthall & Sprinthall, 1990; Arı & Üre & Yılmaz, 1998; Kağıtçıbaşı, 1999).
2. Dewey’e göre Ahlak Gelişimi
Ahlaki gelişimi, bireyin almış olduğu eğitimle yakından ilgili gören Dewey, ahlaki gelişimi üç evrede inceler. Ayrıca,eğitimin bireyin zihinsel, duygusal ve psiko-sosyal işlevlerinin özgürce gelişip olgunlaşmasına fırsat veren şartlara bağlı olduğunu savunur (Arı & Üre & Yılmaz, 1998).
3. Piaget’e göre Ahlak Gelişimi
Ahlaki gelişimin, zihinsel gelişime paralel olarak belli bir süreçler dahilinde gerçekleştiğini belirten Piaget’e göre; birey ahlaki gelişimin son aşamasına kadar varamayabilir. Ona göre ahlaki gelişim, dışa bağlı ve özerk evre olmak üzere iki aşamada gerçekleşir (Arı & Üre & Yılmaz, 1998). 8 yaşına kadar süren dışa bağlı evrede ahlaki gerçekçilik söz konusudur ve çocuk, otorite olarak algıladığı kişilerin kurallarını kabul eder. 8 yaşından sonra başlayan özerk evrede ise çocuk, duruma bağlı olarak değişen ihtiyaçlar aracılığıyla kuralların şekilleneceğine inanır (Arı & Üre & Yılmaz, 1998; Aydın, 1997; Kağıtçıbaşı, 1979, 1999; Özkalp ve ark., 2000).
4. Freud’a göre Ahlak Gelişimi
Ahlak gelişimini duygusal-güdüsel bir süreç olarak ele alan Freud, ahlak gelişiminin psiko-seksüel evrelerden geçerek oluştuğunu ve yaşamın ilk beş yılında tamamlandığını ileri sürmüştür (Aydın, 1997; Özkalp ve ark., 2000; Kozacıoğlu & Gördürür, 1995; Kağıtçıbaşı, 1979, 1999; Yavuzer, 1998). 3-5 yaşları arasını -Oedipus karmaşasının yaşandığı yılları- ahlak gelişiminde en önemli dönem olarak kabul eden Freud’a göre; annesine aşırı düşkün olan erkek çocuk annesinin sevgisi için babayı rakip olarak görmekte, diğer taraftan babasını da sevdiği için ona karşı duyduğu olumsuz duygulardan dolayı kendisini suçlu hissetmektedir. Bu suçluluk duygusu vicdan gelişimini oluşturmakta, çocuk bu suçluluk duygusundan ancak babaya benzemeye çalışarak kurtulmaktadır (Aydın, 1997; Kağıtçıbaşı, 1999).
Gelişim alanında yapılan çalışmaları incelediğimizde, teorilerin kiminin gelişimi, zihinsel ya da sosyal açıdan; kimilerinin ise ahlaki veya cinsel yönden ele aldıkları görülmektedir. Buna göre, her ne kadar gelişimin bütünsel olduğu savunulsa da onu bütün olarak incelemenin mümkün olmadığı ve gelişim teorisyenlerinin yalnızca tek bir gelişim alanında uzmanlaşma yoluna gittikleri anlaşılmaktadır.
KAYNAKLAR:
Arı, Ramazan & Üre, Ömer & Yılmaz, Hasan (1998). Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi. Konya: Mikro Yayıncılık
Arkonaç,Sibel (1993). Psikoloji Zihin Süreçleri Bilimi. İstanbul: Alfa Basım Yayın Dağıtım.
Atkinson, Rita & Atkinson, Richard & Smith, Edward E. & Bem, Daryl J. & Hoeksema, Susan Nolen. (1996). Hilgard’s Introduction to Psychology. Twelfth Edition. U.S.A: Harcourt Brace College Publishers.
Aydın, Betül (1997). Çocuk ve Ergen Psikolojisi. Marmara Üniversitesi Vakfı Yayınları No.1:İstanbul.
Binbaşıoğlu, Cavit (1998). Gelişim Psikolojisi. Ankara: Binbaşıoğlu Yayınevi.
Feldman,Robert (1997). Essentials of Understanding Psychology. Third Ed. USA: The Mc Graw-Hill Companies,İnc.
Hogan, Robert & Johnson, John & Briggs, Stephen. ( ). New York: Academic Press.
Kağıtçıbaşı, Çiğdem (1979). İnsan ve İnsanlar. İstanbul: Cem Ofset Matbaacılık Sanayi.
Kağıtçıbaşı, Çiğdem. (1999). Yeni İnsan ve İnsanlar. 10. Basım. İstanbul: Evrim Yayınevi.
Kozacıoğlu,Gülsen & Ekberzade Gördürür, Hülya (1995). Bireyden Topluma Ruh Sağlığı. İstanbul: Alfa Basım Yayın Dağıtım.
Morgan, T.Clifford. (1993). Psikolojiye Giriş. (Ed. Sibel Karakaş). Ankara: Meteksan A.Ş.
Özkalp, Enver & Arıcı, Hüsnü & Aydın, Orhan & Bayraktar, Rüveyde & Uzunöz, Ali & Erkal, Buket (2000). Davranış Bilimlerine Giriş. (Edi. Enver Özkalp). 3. Baskı. Anadolu Üniversitesi Yayınları No: 1027
Plotnik, Rod (1986). İntroduction to Psychology. Second Ed. New York: Random House.
Sprinthall, Norman A. & Sprinthall, Richard C. (1990). Educational Psychology A Developmental Approach. Fifth Ed. New York: Mc Graw-Hill,Inc.
Şendil,Gül (1995). Büyüme Gelişme Olgunlaşma. İstanbul: Çantay Kitabevi.
Uba, Laura & Huang, Karen (1999). Psychology. U.S.A: An imprint of Addison Wesley Longman, İnc.
Wortman, Camille B. & Loftus, Elizabeth F. (1988). Psychology. Third Edition. New York: Alfred A. Knopf, İnc.
Yavuzer, Haluk (1998). Çocuk Psikolojisi. 16. Basım. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Gelişme ise, döllenmeden itibaren hayatın sonuna kadar devam eden ve belirli bir yöne doğru olan sürekli değişikliklerdir. Diğer bir ifadeyle, yeni davranışlar edinme ve bu davranışları daha önce kazandıklarıyla bütünleştirme sürecidir. Tanım dikkatle incelendiğinde, gelişmenin denge, iletişim, olgunlaşma, devamlılık ve bütünleştirmeyi de içerdiği göze çarpmaktadır (Arı & Üre & Yılmaz, 1998).
Gelişim sürecinde bütünleştirme vardır; çünkü fiziksel, sosyal ya da zihinsel her bir gelişim alanı, bir diğerine bağlı olup, alanların birinde gerçekleşen değişiklik diğer alanları da etkilemektedir. Bir takım gelişim teorileri sonucunda ulaşılan bu yargı Bu teorilerin ışığında, teorisyenler gelişimin bir bütün olarak incelenemeyeceği sonucuna ulaşmışlardır. Buna göre gelişim sürecini inceleyen teoriler şunlardır:
1.1. GELİŞİM TEORİLERİ
A. Biyolojik Teoriler
1. Olgunlaşma Teorileri
Olgunlaşma teorileri, gelişimi bireyin hazır bulunuşluluğuna dayanarak açıklar. Bu teoriyi ortaya atanlardan biri olan Gesell, çocukların olgunluk evresine ulaştıkları zaman zaman yeteneklerinin ortaya çıktığını savunmuştur (Şendil, 1995).
2. Etolojik Teoriler
İnsan gelişimini biyolojik evrim kavramlarının, davranışsal terimlere çevirerek incelenmesi gerektiğini savunan etolojik teorisyenler, davranışların ancak; insan türünün evrim geçirdiği ortamların araştırılmasıyla anlaşılabileceği görüşünde uzlaşırlar (Şendil, 1995).
B. Davranışçı-Öğrenme Teorileri
1. Şartlandırma Teorileri
Gelişimsel değişiklikleri klasik ya da operant şartlanmalara bağlayan Watson, Skinner gibi teorisyenler her şeyin şartlanma ile açıklanabileceğini savunurlar. Bu sebeple onlar gelişim sürecini, basamaklar olmaksızın devam eden bir süreç olarak kabul ederler (Feldman, 1997; Şendil, 1995; Özkalp ve ark., 2000).
2. Sosyal Öğrenme Teorileri
Şartlanma teorisyenlerinden farklı olarak öğrenmenin yalnızca klasik veya operant şartlanma sonucu değil, gözlem vasıtasıyla da gerçekleştiğini vurgulayan sosyal öğrenme teorisyenleri, başkalarını gözledikçe insanların kendi hareketlerine yön verecek olası davranışlar hakkında kavramlar oluşturduklarını savunmuşlardır. Bu boyutuyla, sosyal öğrenme teorisyenleri, gelişimi açıklarken insan düşüncesi ve bilgisine de önem vererek bilişsel teorilere yaklaşmışlardır (Feldman, 1997; Şendil, 1995; Özkalp ve ark., 2000).
C. Bilişsel Teoriler
1. Piget’in Bilişsel Gelişim Teorisi
Piaget, çocuğun aktif olarak dünya ile ilgili bilgisini yapılandıran ve gelişimi basamaklar halinde inceleyen bir teori üretmiştir. Bu teoriye göre herbir gelişim basamağından geçen çocuk, zihinsel olarak yeni işlevler (Akamodasyon, Asimilasyon) kazanır. Bu işlevler, çocuğun deneyim ile uyarılmayı birleştirmesine ve çevre ile etkileşimine olanak sağlayan doğuştan getirdiği duyu-hareket sistemi özelliklerine bağlı olarak edinilmektedir (Feldman, 1997; Plotnik, 1986; Şendil, 1995; Özkalp ve ark., 2000; Sprinthall & Sprinthall, 1990).
2. Bilgi İşlem Teorileri
Bilgi işlem teorisyenlerinin çoğu, Piaget’in aksine, gelişim sürecinde çocukların hiçbir zihinsel değişiklik göstermediğini, düşünce ve davranışların yaşamın ilk dönemlerinde var olan küçük ve ilkel bir işlem sistemi üzerine inşa edildiğini iddia ederler. Tanıma, çevrenin görsel olarak taranması, algıların analizi, öğrenme ve duyguların bütünleştirilmesini kapsayan bu ilkel işlemler gelişim sürecinde kapasitelerini arttırır, hızlanır ve daha verimli bir hale gelirler (Şendil, 1995).
D. Diyalektik Teoriler
İnsan gelişiminde, tarihi ve sosyal değişikliklerin davranış gelişimini etkilediğini savunan bu teorisyenlere göre; bilgi sosyal olup toplum tarafından yaratılarak bireylere ulaştırılır. Diyalektik teoriyi ortaya atanlardan biri olan Vygotsky, toplumu insan gelişimi için gerekli görür. Dil, iradi dikkat, mantık gibi tüm zihinsel yetilerin kültürün getirisi olduğunu ve çocuğun başka kişilerle iletişime geçerek geliştiğini savunur (Şendil, 1995).
E. Rogers’ın Benlik Teorisi
İnsan yapısını gerçekçi ve her yönü ile iyi, akılcı, sosyal ve ileriye doğru gelişen bir yapı olarak gören Rogers, insanı mutluluk arayan ve hem kendisi hem de çevresiyle uyum içinde yaşamak için bilinçli seçimler yapan bir varlık olarak kabul eder. Kendini gerçekleştirme ihtiyacının, insanı güdüleyen en önemli faktör olduğunu ve doğduğu andan itibaren insanın kendini gerçekleştirmek için çabaladığını savunan bu teoriye göre; koşullar elverişli olduğu zaman kişi gelişecek ve kendini gerçekleştirme yönünde ilerleyecektir (Atkinson ve ark., 1996; Feldman, 1997; Uba & Huang, 1999; Arı & Üre & Yılmaz, 1998; Wortman & Loftus, 1988).
F. Ahlak Gelişimi Teorileri
1. Kohlberg’e göre Ahlak Gelişimi
Bireyin ahlak gelişiminin geçirdiği aşamaları, bu aşamaların birbirleriyle olan ilişkilerini ve ahlaki gelişimi belirleyen temel prensipleri inceleyen bu teori, insanların üç ahlaki gelişim düzeyinden birinde olabileceklerini ileri sürer. Altı evreden oluşan üç gelişim düzeyine sahip bu teoriye göre; yöneltilen sorularla bireylerin hangi ahlaki evrede olduğu anlaşılabilir (Hogan & Johnson & Briggs, 2001; Morgan, 1993; Sprinthall & Sprinthall, 1990; Arı & Üre & Yılmaz, 1998; Kağıtçıbaşı, 1999).
2. Dewey’e göre Ahlak Gelişimi
Ahlaki gelişimi, bireyin almış olduğu eğitimle yakından ilgili gören Dewey, ahlaki gelişimi üç evrede inceler. Ayrıca,eğitimin bireyin zihinsel, duygusal ve psiko-sosyal işlevlerinin özgürce gelişip olgunlaşmasına fırsat veren şartlara bağlı olduğunu savunur (Arı & Üre & Yılmaz, 1998).
3. Piaget’e göre Ahlak Gelişimi
Ahlaki gelişimin, zihinsel gelişime paralel olarak belli bir süreçler dahilinde gerçekleştiğini belirten Piaget’e göre; birey ahlaki gelişimin son aşamasına kadar varamayabilir. Ona göre ahlaki gelişim, dışa bağlı ve özerk evre olmak üzere iki aşamada gerçekleşir (Arı & Üre & Yılmaz, 1998). 8 yaşına kadar süren dışa bağlı evrede ahlaki gerçekçilik söz konusudur ve çocuk, otorite olarak algıladığı kişilerin kurallarını kabul eder. 8 yaşından sonra başlayan özerk evrede ise çocuk, duruma bağlı olarak değişen ihtiyaçlar aracılığıyla kuralların şekilleneceğine inanır (Arı & Üre & Yılmaz, 1998; Aydın, 1997; Kağıtçıbaşı, 1979, 1999; Özkalp ve ark., 2000).
4. Freud’a göre Ahlak Gelişimi
Ahlak gelişimini duygusal-güdüsel bir süreç olarak ele alan Freud, ahlak gelişiminin psiko-seksüel evrelerden geçerek oluştuğunu ve yaşamın ilk beş yılında tamamlandığını ileri sürmüştür (Aydın, 1997; Özkalp ve ark., 2000; Kozacıoğlu & Gördürür, 1995; Kağıtçıbaşı, 1979, 1999; Yavuzer, 1998). 3-5 yaşları arasını -Oedipus karmaşasının yaşandığı yılları- ahlak gelişiminde en önemli dönem olarak kabul eden Freud’a göre; annesine aşırı düşkün olan erkek çocuk annesinin sevgisi için babayı rakip olarak görmekte, diğer taraftan babasını da sevdiği için ona karşı duyduğu olumsuz duygulardan dolayı kendisini suçlu hissetmektedir. Bu suçluluk duygusu vicdan gelişimini oluşturmakta, çocuk bu suçluluk duygusundan ancak babaya benzemeye çalışarak kurtulmaktadır (Aydın, 1997; Kağıtçıbaşı, 1999).
Gelişim alanında yapılan çalışmaları incelediğimizde, teorilerin kiminin gelişimi, zihinsel ya da sosyal açıdan; kimilerinin ise ahlaki veya cinsel yönden ele aldıkları görülmektedir. Buna göre, her ne kadar gelişimin bütünsel olduğu savunulsa da onu bütün olarak incelemenin mümkün olmadığı ve gelişim teorisyenlerinin yalnızca tek bir gelişim alanında uzmanlaşma yoluna gittikleri anlaşılmaktadır.
KAYNAKLAR:
Arı, Ramazan & Üre, Ömer & Yılmaz, Hasan (1998). Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi. Konya: Mikro Yayıncılık
Arkonaç,Sibel (1993). Psikoloji Zihin Süreçleri Bilimi. İstanbul: Alfa Basım Yayın Dağıtım.
Atkinson, Rita & Atkinson, Richard & Smith, Edward E. & Bem, Daryl J. & Hoeksema, Susan Nolen. (1996). Hilgard’s Introduction to Psychology. Twelfth Edition. U.S.A: Harcourt Brace College Publishers.
Aydın, Betül (1997). Çocuk ve Ergen Psikolojisi. Marmara Üniversitesi Vakfı Yayınları No.1:İstanbul.
Binbaşıoğlu, Cavit (1998). Gelişim Psikolojisi. Ankara: Binbaşıoğlu Yayınevi.
Feldman,Robert (1997). Essentials of Understanding Psychology. Third Ed. USA: The Mc Graw-Hill Companies,İnc.
Hogan, Robert & Johnson, John & Briggs, Stephen. ( ). New York: Academic Press.
Kağıtçıbaşı, Çiğdem (1979). İnsan ve İnsanlar. İstanbul: Cem Ofset Matbaacılık Sanayi.
Kağıtçıbaşı, Çiğdem. (1999). Yeni İnsan ve İnsanlar. 10. Basım. İstanbul: Evrim Yayınevi.
Kozacıoğlu,Gülsen & Ekberzade Gördürür, Hülya (1995). Bireyden Topluma Ruh Sağlığı. İstanbul: Alfa Basım Yayın Dağıtım.
Morgan, T.Clifford. (1993). Psikolojiye Giriş. (Ed. Sibel Karakaş). Ankara: Meteksan A.Ş.
Özkalp, Enver & Arıcı, Hüsnü & Aydın, Orhan & Bayraktar, Rüveyde & Uzunöz, Ali & Erkal, Buket (2000). Davranış Bilimlerine Giriş. (Edi. Enver Özkalp). 3. Baskı. Anadolu Üniversitesi Yayınları No: 1027
Plotnik, Rod (1986). İntroduction to Psychology. Second Ed. New York: Random House.
Sprinthall, Norman A. & Sprinthall, Richard C. (1990). Educational Psychology A Developmental Approach. Fifth Ed. New York: Mc Graw-Hill,Inc.
Şendil,Gül (1995). Büyüme Gelişme Olgunlaşma. İstanbul: Çantay Kitabevi.
Uba, Laura & Huang, Karen (1999). Psychology. U.S.A: An imprint of Addison Wesley Longman, İnc.
Wortman, Camille B. & Loftus, Elizabeth F. (1988). Psychology. Third Edition. New York: Alfred A. Knopf, İnc.
Yavuzer, Haluk (1998). Çocuk Psikolojisi. 16. Basım. İstanbul: Remzi Kitabevi.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Teorisyenlerinin Gelişime Bakışı ve Gelişim Teorileri" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Tuğba DEMİRÖZ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Tuğba DEMİRÖZ'ün izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
gelişim teorileri, büyüme ve olgunlaşma, biyolojik teoriler, olgunlaşma teorileri, gesell, etolojik teoriler, etolojik teorisyenler, evrim, davranışçı-öğrenme teorileri, şartlandırma teorileri, klasik ya da operant şartlanma, watson, skinner, sosyal öğrenme teorileri, bilişsel teoriler, bilgi işlem teorileri, diyalektik teoriler, vygotsky, ahlak gelişimi teorileri, ahlak gelişimi, vicdan gelişimi, odipal kopleks, oidipus kompleksi
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
