2007'den Bugüne 92,260 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Bütüncül Psikoterapide Hipnodrama
MAKALE #8095 © Yazan Dr.Mehmet TEKNECİ | Yayın Ocak 2012 | 5,423 Okuyucu
Bütüncül Psikoterapide Hipnodrama


Özet

Danışanların sorunları bilişsel, davranışçı, ya da dinamik bakış açılarından bir ya da birkaçına ilişkin olabilir. Bu bağlamda, bir danışanın sorunları en iyi, birçok kuramsal yaklaşımı içinde barındıran bütüncül psikoterapi yaklaşımıyla tedavi edilebilir. ‘Hipnodrama’ kısaca rüyanın kontrollü olarak danışana yaşatılması olup, bütüncül psikoterapi yaklaşımı içersinde de yer alabilir. Bu çalışmada, hipnodramanın bütüncül psikoterapi yaklaşımı altında; davranışçı, bilişsel ve dinamik bakış açısına göre nasıl uygulandığı açıklanmıştır.

Anahtar sözcükler:

Bütüncül psikoterapi, hipnodrama, dinamik yaklaşım.

Giriş

Hastaların sorunları, esnek, hastanın gereksinim ve beklentilerine yönelik çoğul kuramsal yaklaşımla en iyi şekilde tedavi edilir. Bütüncül psikoterapi yaklaşımında, hastanın sorunları biyolojik, psikolojik ve sosyal zedelenirlik bağlamında değerlendirilir. Yardım almak için başvuran danışanlardan önce ayrıntılı bir anamnez alırız ve sonra tanımlayıcı (dekstriftif) bakış açısıyla tanıları değerlendirilir. Sonra danışanların sorunları, bütüncül psikoterapi bağlamında ele alınarak soruna ilişkin formülasyon yapılır.
Hipnodrama günlük hayatımızdaki her türlü yaşantıyı, olmak istediğimiz kendiliğimizi ve yaşamak istediğimiz geleceğimizi bir tiyatro sahnesi gibi hipnotik trans altında beş duyu ile tecrübe etmeye denir. Diğer bir ifadeyle hipnoz altında rüyanın kontrollü olarak yaşatılmasıdır. Hipnodrama bütüncül psikoterapi yaklaşımında danışanın anamnezinin daha ayrıntılı tanımlanmasında, teşhis ve teşhisin irdelenmesinde ve tedavide kullanılır. Hipnodrama, danışanda davranışçı, bilişsel veya dinamik bakış açılarıyla farkındalık oluşturulurken kullanılan ve bakış açısına göre farklı uygulamaları olan tekniklerden biridir.

Davranışçı Bakış Açısına göre Hipnodramanın Uygulanması

Davranışlar, öğrenme, model alma, taklit yoluyla elde edilir ve davranışlar tekrar edildiğinde refleks haline gelmektedir. Davranış, aile içinde model alınarak yapılan taklit, model alma ya da toplumsal yapı içerisinde sosyal öğrenme şeklinde oluşur. Birçok davranışımız deneme yanıma yoluyla, birçoğu da sorgulama yapmadan ve deneme yanılmaya tabi tutulmadan diğer bireylerin davranışlarını gözlemleyerek oluşur. Hazza ulaştıran davranış kalıpları pekiştirilerek kalıcılığını sürdürürken bize elem ve sıkıntı veren davranış kalıpları ve bunlarla ilintili şartlı uyaranlar da olumsuz duygu ve düşünce doğurduğundan, kaçınma davranışları sergilenmektedir. Terapistin görevi klinik tabloya egemen olmuş bu pekişmiş ve öğrenilmiş hatalı davranışları tespit ederek bunları değiştirmeye çalışmaktır.

Davranışçı terapi teknikleri olarak;
1. Davranış Hedefleri
2. Yüzleştirme
3. Cevap-Uyarı Hiyerarşisi
4. Taklit
5. Davranış Provası
6. Aktif Dinleme vs. sayılabilir.

Davranışcı psikoterapi bağlamında semptomları olan hastalara belirtilen davranışçı tedavi teknikleri trans altında uygulanılarak ‘hipnodrama’ yaşatılabilir. Örneğin fobisi olan hastalar için fobik ortam hipnodramada kontrollü olarak oluşturulur. Burada hastaların birebir tepkilerini ve dirençlerini ölçmek mümkün olur. Hipnodrama sayesinde hastalar fobik uyarana karşı güçlü ve kısa sürede desentize edilmeye çalışılır. Örneğin obsesif-kompalsif hastalarına, yüzleştirme ve cevap önleme teknikleri hipnodrama ortamında mükerrer defalar uygulanır.

Bilişsel Bakış Açısına göre Hipnodramanın Uygulanması


Bireyin ebeveynlerinden aldığı temel kabulleri, tecrübeyle elde ettiği yargıları ve bunlara bağlı yeni kurduğu insan ilişkileri ile otomatik düşüncenin aktivasyonu bireyi bir sonuca götürür. Değersizlik, yetersizlik vs. bireyin temel kabulleri ise nerede olumsuz bir durum nerede olumsuz bir yorum varsa bireyin dikkati ve algısı otomatik olarak o yöne kayabilir.

Bilişsel terapi stratejileri şunlardır:

1. Olumsuz düşünceyi belirleme,
2. Düşüncedeki inancın ve düşüncedeki duygunun derecesini belirleme,
3. Olumsuz düşünceyi sınırlandırma; seçici algılama, abartma, küçümseme, genelleme yapma, bireyselleştirme, ya hep ya hiç, keyfi çıkarsama.
4. Düşüncenin doğruluğunun neyi ifade ettiğini sorgulama,
5. Altta yatan düşünceyi bulma,
6. Düşüncenin zararını ve karını bulma,
7. Delillendirme,
8. Olayı yelpazeye oturtma,
9. Çifte standart,
10. Düşünceler hakkında münazara tekniği,
11. Hatalı bölgesel çıkarımda bulunmak,
12. Alternatif bir açıklama aramak,
13. Problem çözücü yaklaşım; direnç, ikincil kazanç, narsistçe direnmeden kaçma vs.,
14. Kabul.

Bilişsel psikoterapi bağlamında semptomları olan hastalara trans altında hipnodrama ile değiştirme, başa çıkma imajinasyonları, yaş geriletmesi ve ilerletmesi teknikleri beraberce uygulanabilir. Hipnodrama altında seçtiğimiz bir konuda farklı ve daha uyumlu bir kişi hayal ettirilir. Danışanın hipnodramada ortaya çıkan o anki duygularını gözlemlemesi sağlanır. Altta yatan düşünceyi tespit için yaş geriletme ve geçmiş anıların gözden geçirilmesi yapılır. Çocuklar küçük ve zayıf, yetişkinler ise onlara göre daha güçlü göründüklerinden kendilerini çaresiz ve korkak hissederler. Yaş arttıkça daha büyük, daha güçlü, daha kuvvetli olunur fakat çoğu kez eski korkular kalıcı olur. Birey bazen de büyümüş olduğunu, bir zamanlar çok büyük ve önemli görünen bir kişi kadar olduğunu farkına varmaz. Birey, hâlâ korkak ve çaresiz bir çocuk gibi hissedebilir. Fakat yetişkinler olarak çocukların korktuğu şeylerden korkulmaması gerekir.

Hipnodrama ile geçmiş yaşantılar değiştirilebilir. Hipnodrama ile hipnotik karşıt koşullama yapılabilir. Hipnotik karşıt koşullamada; bilişsel sorunları nedeniyle başvuran danışanlara; bilişsel çarpıtmaları olmayan, bilgili, insanı anlayan, geçmişte kendisine yapılan yanlış davranışları başkalarına yapmayan güçlü bir kişilik yapısı olarak birey kendini hayal ederken yardıma ihtiyacı olan, olumsuz otomatik düşünceleri olan, olumsuz otomatik düşünceleri oluşturmak için seçici algılamayı, abartmayı, küçümsemeyi vs. kullanan, düşüncenin doğruluğu halinde gerçekte öyle olmadığı halde felaket senaryoları çıkaran, neden bu tarz düşüncelere sahip olunduğunu bilmeyen, olumsuz düşüncenin kendine zararı olduğunu fark etmeyen, düşüncede çifte standart uygulayan, kendini olduğu gibi kabul etmeyen bir insan modeline karşı dingin, güçlü, sağlıklı bir bilişsel yapısı olduğunu gösteren ve sonrasında bu ifade ettiğimiz sağlıklı düşünemeyen, yardıma ihtiyacı olan kişiyle konuşarak yardım ettiği durumun hipnodrama ile oluşturulması yer alır. Örneğin aşırı sinirli patronun çalışanına bağırırkenki sahne oluşturulabilir. Bu sırada sağlıklı bir bireyin iletişimi bağırarak yapmayacağı, basit ve yanlış bir davranış karşısında üzülmeyeceğini düşünerek, bireye bağırma görüntüsü karşısında rahat, dingin, kendinden emin bir görüntü hipnodraması yaptırılabilir.

Dinamik Bakış Açısına göre Hipnodramanın Uygulanması

Dürtü Kuramı

Freud'a göre id, ego, süper egodan oluşan ruhsal yapı, ego savunma düzenekleri ve ruhsal gelişim evreleri psikoseksüel olarak oral, anal, fallik dönemler olarak hasta açısından değerlendirilir. Ayrıca Eric Erickson'a göre psiko-toplumsal açıdan da hasta değerlendirilir. İçgörü odaklı psikoterapi bağlamında yapılan tespitler hastaya anlatılır.

A. Nesne ilişkileri kuramına göre hipnodramanın uygulanması

Kernberg'in oluşturduğu kurama göre iyi ve kötü; kendilik açısından özellikle borderline yapı var mı yok mu şeklinde değerlendirilir. Amaç dürtü ve öfke kontrolünü, hayal kırıklığına tahammül derecesinin artırılmasını, iyi ve kötü kendiliğin bütünleşmesini sağlamaktır. İyi ve kötü kendiliğe geçişte diğer taraf yok kabul edilir. Mekik dokuma olur. Bireyin yaptığı şeyde farkındalığı arttırılmaya çalışılır.
Dürtü ve öfke kontrolünü, iyi ve kötü kendiliğe geçtiğinde gerçekçi bir değerlendirme yapamayan bireye, hipnodrama altında, hayatın içerisinde ego güçlendirici telkinlerle dürtülerini kontrol etme tecrübeleri yaşatılır.

B. Kendilik kuramında hipnodramanın uygulanması

Kendiliğin aydınlanması üzerinden dinamik yapı izah edilir. Özellikle narsistik kişilik bozukluğu, kendilik kuramına göre izah edilir. İki tür aynalanma vardır. Birincisi, kendiliğin aynalanması (az aynalanması, çok aynalanması, tutarsız aynalanması.); ikincisi, yansıtılan tüm güçlü ebeveynin beklenen karizmatik aynalamasıdır. Koşullu sevgi sonucunda dış odaklı bir yapı oluşur. Hastaya dış odaklı yapıdan iç odaklı yapıya geçmesi için iç görü oluşturulur. Büyük bir sahte kendilik ve küçük bir öz kendilik olması sebebiyle öz kendilik adına kendisi için özgür eylemler planlaması ve tasarlaması önerilir. Hasta, ham, yoz duyguları bencilce yaşar. Sonrasında estetik duygulara yönelir. Sokratik bir sorgulama ile iç görü oluşturulmaya çalıştırılır.

Kendilik kuramında uygulanan hipnodramada narsistik yapıya, dış odaklı yaşamın anlamsızlığı ve öz kendiliğin özgür eylemleri yaşatılır.

C. Masterson’un kuramına göre hipnodramanın uygulanması


Anne, çocuğu istediği şeyleri yaptığında libidinal sevgi enerjisini verir. Çocuk yutulma kaygısıyla uzaklaştığında veya annenin istediklerini yapmadığında ise anne, libidinal sevgi enerjisini keser. Bu durum ödüllendirilen nesne ilişkileri parçası, ödüllendirilen kendilik parçası ve geri çekilen nesne ilişkileri parçası, cezalandırılan kendilik parçası diye ifade edilir. Zihinsel bir tasarım oluşur. İkisini de gözlemleyen, iç görü yaratan gerçekliğin temsilcisi ego parçası vardır. Bu ego parçası, bireyin neyi sevip neyi sevmediğini değerlendirir. Anne libidinal enerjisini çektiğinde birey terk depresyonuna girer. Anneyi kaybetmenin hüznü yaşanır. Bu durumda, boşluk ve yokluk içerisinde yeni sevgi objesi (anne) arayışı ile değerli hissetmek için haz ilkesine yönelmek yerine kişinin üretkenliği üzerine yönelmesine çalışılmalıdır. Bireyde, yüzleştirme ve farkındalığı arttırma yapılmalıdır.

Masterson kuramında ise; birey sevgi objesinden uzaklaştığında, hiçliği ve yokluğu hissettiğinde, değerli hissetmek adına haz objeleri ve dürtülerine yönelmek yerine, üretkenliğe yöneltilerek hipnodrama ortamında bütünleşmesi sağlanılarak, bireye sağlıklı ego geliştirmek adına deneyimler yaşatılabilir.

Özet

Hastaların sorunları bütüncül bakış açısıyla değerlendirildiğinde, bu sorunların temelinde davranışçı, varoluşçu, biyolojik, bilişsel ya da dinamik yapılarının biri ya da birkaçının birlikte olduğu gözlenmektedir. Bu bağlamda uyguladığımız hipnodramalar da hastanın formülasyonunu oluşturan sorunlara göre değişiklik göstermektedir. Örneğin pasif-agresif kişilik yapısında ve sosyal fobik ağır ödipal çatışması olan, hayattaki bütün erkekleri baba türevleri olarak algılayan bir hastada aynı zamanda değersizlik ve yetersizlik temel kabulleri, yoğun olumsuz otomatik düşünceleri ve bunlara bağlı kaçınma davranışları da bulunabilir. Bütüncül psikoterapi bağlamında değerlendirildiğinde, hastaya hem dinamik hem de bilişsel-davranışçı terapinin uygulanması ön plana çıkmaktadır. Bütüncül bakış açısıyla baktığımızda, danışanların olumsuz özelliklerini dışsallaştırıp, danışanla beraber hareket etme olanağı sağlayan, ego güçlendirici yanı olan ve savunmalarının farkedildiği destekleyici (supportive) bir terapi yürütülmüş olur. Danışanların bu süreçte egosu güçlenir. Bu süreçten sonra danışan; olayları gerçeklikte değerlendirdiği, kendinde ve ötekinde aslında neler olduğunu fark ettiği, buna bağlı olarak duygularının etkisiyle davranışlarını kontrol ettiği, duygularını yatıştırabildiği, ilişkilerini yürütebildiği, öfkesini ve kırgınlıklarını kontrol ettiği, sosyal adaptasyonu sağladığı, hayatını savunmalarıyla değil de kendi istediği gibi götürmeye çalıştığı bir noktaya gelebilir.

Dr. Mehmet Tekneci

Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Bütüncül Psikoterapide Hipnodrama" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dr.Mehmet TEKNECİ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dr.Mehmet TEKNECİ'nin izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Mehmet TEKNECİ Fotoğraf
Dr.Mehmet TEKNECİ
İstanbul (Online hizmet de veriyor)
Psikoterapist
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi157 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Dr.Mehmet TEKNECİ'nin Makaleleri
► Psikoterapi ve Bütüncül Yaklaşım Psk.Ali Rıza TUNUR
► Panik Atak; Bütüncül Bir Bakış Psk.Necdet DÖNMEZ
► Psikoterapide Hipnoz Psk.Başak DALDA KİLECİ
► Psikoterapide Sessiz Çığlık Psk.Elif BAYBUĞA
► Psikoterapide Eklektik Yaklaşım Psk.Mustafa GÖDEŞ
► Psikoterapide Yaşanan Zorluklar Psk.Meryem Gül EREN
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Bütüncül Psikoterapide Hipnodrama' başlığıyla benzeşen toplam 15 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Aktarım Karşı Aktarım Aralık 2019
► Grup Psikoterapisi Ekim 2019
► Depresyonu Anlamak Eylül 2019
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


04:56
Top