2007'den Bugüne 92,260 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Aile İçerisindeki Sınırlar ve Önemi
MAKALE #8143 © Yazan Psk.İlkten ÇETİN | Yayın Ocak 2012 | 11,689 Okuyucu
Aile İçerisindeki Sınırlar ve önemi

Sınır Nedir ?

Sınır; iki farklı şeyi birbirinden ayırır. Aile sistemlerinde bahsettiğimiz, aileyi tanımlayan psikolojik sınırlardır. Aslında psikolojik denilse de fiziksel olarak da gözlenebildiği durumlar vardır. Örneğin ev önündeki çitler ve duvarların olması de bir sınır ifadesi olabilir ( dış sınırlar) ya da ailenin terapide ya da herhangi bir yerde oturma pozisyonları da sınırların görünümleri olabilmektedir.(İç sınırlar) .(Fleming,?)

Aileler aile içi ve aile dışı sistemler için bir takım sınırlar çizerler. Bu aslında bir sistem olmasının özelliğidir ve bir takım işlevleri vardır.(Fleming,?) Böylelikle fikirleri, algıları,inançları ve diğer insanları algılamada sadece sosyal gruptan ayrılmış olmaz , aynı zamanda kendi kimliklerini de yapılandırırlar. Bu sınırları teker teker bireylerde de görmek mümkündür. Bireyler “biz” veya “ben” ve “diğerleri” ayrımını yaparlar. Her bireyin onu diğer insanlardan ayıran psikolojik kimlik sınırları vardır. Bireyden daha üst sistemlere gidecek olursak bu sınırlar sosyal gruplarda da “biz” “onlar” ayrımı olarak görülür. Buna ek olarak sınırlar sadece bireyleri değil çiftleri de diğer bireylerden ayırır.Tüm bu sınırlar diğer bireylerle iletişim kurmayı sağlarlar. Ne kadar ve hangi tür bilgilerin diğer aile sistemleri ile paylaşılacağı, ne kadarının ya da hangi tür bilginin alt sistemlerle paylaşılacağı sınırlarla belirlidir. Örneğin; dış sistemlerle olan ilişkilerde cinsellik gibi bazı özel konular sınırlandırılırken, çocuklara karşı sevgi ifadesi gibi konularda bilgiler çok yoğun ve fazla olabilir. Bu bilgilerin paylaşılması karşılıklı bir anlaşma gibi işler ; iki aile de bu özel bilgilerin paylaşılmayacağı konusunda gizil bir anlaşmaya varırlar (Dombeck,2006). Bu sınırlar sadece diğer sistemler değil alt sistemlerle de ilişkileri belirler. Örneğin aileler cinsellik, finansal durumlar gibi bazı bilgileri çocuklarından saklamak durumundadır ama çocuklarını sevdikleri bilgisi gibi diğer bilgileri de uygun şekilde paylaşmalıdırlar. Çocuklar gelişim dönemlerine göre otonomiye ihtiyaçları vardır; ama bu otonomi onlarda ihmal edildikleri duygusuna yol açacak kadar olmamalıdır. Bazen de aileler çocuklarına karşı aşırı korunmacı olabilirler ya da bu korunmacı davranışlarda başarısız olabilirler. Çocuğuna hazır olmadığı dönemde cinsel hayata yönelik bilgiler verme boşandığı, eşine karşı çocuğunu kullanma gibi ailelerde sınırların ihlali ile ilgili sorunlar görülebilmektedir . (Dombeck,2006).
Sınırların işlevlerinden bazıları aşağıda sıralanmıştır:
Bireylerin sisteme giriş ve sistemden çıkış hareketlerini etkiler.
Aile içine ve aile dışına bilgi giriş çıkışlarını kontrol ederler.
Aile hakkındaki bilgi akışını düzenlerler. Kiminle ne tarz konuların tartışılacağı belirlidir.
Paylaşılan bilgi türü ve miktarının belirlenmesine yardımcı olur.
Alt sistemler arasındaki ayırımlarda daha büyük sisteme uyumu sağlar. ( Basic Consepts)
Aile mümkün olan en az stresle bir araya gelir.
Ailenin kendini diğer sistemlerden ayrılması ve farklılaştırması sağlanır( Allen 2007)

2.2. Sınırların ailedeki görünümleri

Sınırlar iç ve dış sınırlar olarak iki ayrı şekilde incelenebilir:
a. Dış Sınırlar: Ailenin içindeki ile dışındakini ayıran çizgilerdir. Yani aile ve o aile ile ilişkili olan diğer sistemleri, okulu, diğer aileleri ve diğer insanların arasına sınır çizer.Bu sınırlar dışarıdan gözlemlenebilen fiziksel sınırlar da olabilir( ev etrafındaki çitler, duvarlar, köpekler vs) ama ailelerin sınırlarını tanımlamak için bir takım tutumları kuralları ve iletişim örüntüleri vardır. Örneğin kayınvalide ve kayınbabalar, arkadaşlar, komşular bu kurallara uygun olarak aileye yaklaşmak durumundadırlar. Bu sınırlar aşırı kapalı uçtan aşırı açık uca kadar değişebilir( Allen, 2007).

Kapalı sınırlara sahip olan ailelerin özellikleri:

Aile alanına erişimde sıkı bir kontrol vardır ve yabancı bireyler kolaylıkla kabul edilmez.
Aile üyelerinin dış sistemler ile ilişkileri katı kurallar ile kontrol edilir ve otorite olan bireyler tarafından uygulanır.
“Özel alan” değerlidir. Üyeler kendini korumaya ve bazen de “sır”lı görünmeye eğilimlidir.
Rollere ve kurallara verilen değeler katıdır.
Aileye bağlılık büyük önem taşır.
Sevgi dolu olunabilir ama ifade ederken bu kontrol edilir.
Disiplin ve gelenekler değerlidir.
Farklılıklara düşük tolerans vardır.
Değişim zor ve tehdit edicidir( Allen, 2007).
Açık sınırlara sahip olan ailelerin özellikleri:
Aile üyeleri, arkadaşlar,yabancılar aileye rahatlıkla girip çıkabilir.
Çok az bir özel alan vardır; içsel ve dışsal olarak iyi düzenlenmemiştir.
Plan yapma spontanlık kadar önemli değildir
Aile dışına enerji verilebilir.
Kesin sınırlara sahip bir karar verme mekanizması yoktur, sınırlar değişkendir.
Bireysellik genelde ödüllendirilir, ve cesaret verilmelidir.
Duygular ifade edilir ama tutarlı bir örüntü yoktur.
Değişim kaotik durumlara neden olabilir. ( Allen, 2007)
İyi düzenlenmiş ve daha ılımlı açık sınırlarlara sahip ailelerin özellikleri:
Aile alanına kolay ulaşım vardır( sıklıkla misafir gelir, dışarı ile etkileşimde özgürlük vardır)
Üyeler dışarıdaki topluluk ve grupları araştırabilir,daha çeşitli ve güçlü bağlantıları vardır.
İletişim kısmen açıktır, fikirler, görüşler değişime daha açıktır, çatışmalar ifade edilebilir.
Kurallar iyi tanımlanmış ama esnektir
Gelişim için cesaretlendirilir, yakınlık kurma ve koruma kollama gibi örüntüler duruma göre uyarlanabilir ve bireysellik sınırlarlar içerisinde hoş görülür
Kapalılık da önemlidir. Grup içine ve grup dışına enerji akışında bir denge vardır
Değişim bazen stresli olabilir ama ailenin buna uyum sağlamak için kaynakları vardır.
Tam bu kategorilere uyan aileler görmek güçtür çünkü bu dereceler koşullara kültüre durumlara göre değişebilir. ( Allen, 2007). Özellikle bizim ülkemizde bu değişkenlik daha fazladır. Toplulukçu bir kültür olarak bir takım ailelerde aile büyükleri ananeler, dedeler diğer ailelerin sınırlarına sıklıkla girmeye çalışır. Bu özellikle evliliğin, bir aile olmanın ilk yıllarında veya yeni bir çocuk olduğunda görülebilir. Örneğin ananeler çocuk bakımında yardımcı olmak için eve gelebilir, bir süre burada kalabilirler. Bir dereceye kadar işlevsel olsa da bir zamandan sonra artık çocuğun yetiştirilme stilleri konusunda da hak iddia edebilirler. Bu da çatışmalara ve çocukların bazı konularda ikircikli mesaj almasına neden olabilir ( Örneğin bir yere giderken izin alma, din eğitimi, sosyal kurallar konularında). Buna ek olarak sınırlar gelişimsel dönemlere ve üyelerin ihtiyaçlarına göre de farklılaşabilir.Örneğin ergenlik döneminde aile sınırlarında genişleme, bir değişme görülebilir( Fleming, ?).

b.İç Sınırlar


Dış sistemlerden başka aile içerisinde bir takım alt sistemler de vardır. Bu alt sistemler aynı yaştaki çocuklar, anne babalar, aynı cinsiyetteki üyeler ya da benzer ilgilere sahip üyeler arasında olabilir ve bir üye birden fazla alt sistem içinde olabilir. Alt sistemlerin birbirleriyle nasıl etkileşim içerisine geçeceğini, kimlerin bu alt sistemlere katılacağı veya her bireyin nasıl katılacağını belirleyen kurallar vardır. Bireyler kendilerine düşen görevleri yerine getirmek duygusal ihtiyaçlarını karşılamak için birbirlerine ittifak kurarlar. Bu ittifaklar zamanla değişse de genelde ilişkilerin güvenli ve tahmin edilebilir olmasını sağlarlar. Destek ve korumacılık için kaynaktır. Kültürel ve etnik ardalana, aile geleneklerine ve değerlerine göre değişir.( Allen 2007)

Bazı ailelerde bu sınırlar daha açık ve özgürdür.kurallar karışabilir, sınırlar bulanıktır.Bazı ailelerde de bu sınırlar çok katıdır sistemler birbirine çok uzaktır birbirlerini desteklemezler.( Allen 2007).Örneğin bir ailede çocuklar alt sistemi ile ebeveynler alt sistemi arasındaki sınırlar daha kalın olabilir, ebeveynler çocuklarının hayatlarına daha dikkatli müdahale edebilir, onlara bir özel alan sağlayabilir ve yalnızca çocuklar izin verdiklerinde o özel alana girmeye çalışabilirler. Bazı ailelerde de bu daha farklı işleyerek sınırlar daha belirsiz olabilir. Sadece ebeveynler ile aralarında olan bir şey değildir bu örneğin bir yaşıt çocuk alt sistemi varsa bunlar ile diğer çocuklar arasında da sınırların özellikle benzer şekilde incelenebilir.

2.3.İşlevsel olan ve işlevsel olmayan sınırlar


Fonksiyonel sınırlar aile üyelerini daha sağlıklı ve mutlu ederler. Bu aileler bilgileri “saklanılmalı” ve “anlatılabilir” olarak filtreler. Bu işlevin gerçekleşmesi için bilgilerin hangilerinin özel tutulacağı hangilerinin paylaşılabileceği belirlenmelidir. Sağlıklı ilişkilerde esneklik vardır. Bu iki örüntü de her zaman kötü değildir zaten yerine koşullara zamana göre uygun esneklikte yapılmalıdır Fonksiyonel olmayan sınırlar ise katı ve serttir veya çok fazla esnektir. Değişime karşı direnç söz konusudur.Bu tarz ailelerin içerisinde bulunduğu kültür bu işlevsiz sınır durumlarının aile ve üyeleri açısından ne kadar problem yaratabileceğini etkiler(Hackney ve Cormier,2008).Örneğin daha bireyci kültürlerde katı sınırlar çok problem olmaz iken, bizim gibi toplulukçu kültürlerde sınırların katı olması, sıklıkla çatışmalara neden olabilir.
Sınırlar açısından sağlıklı aileler: Bir ceza ya da intikam korkusu olmadan özgürce konuşma becerisine sahip ailelerdir (Peterson,1996).
Sağlıklı olmayan aileler: Roller kesin değildir, toplum ile en az seviyede iletişim, izolasyon, katı roller ve beklentilerin olduğu ailelerdir.(Peterson,1996)
Sınır problemlerinin belirtileri ise birey kendisini ihmal edilmiş , ezilmiş üstüne gelinmiş hissediyor olması olabilir.

2.4. Terapide Görünümleri

. Sınırların diğer sistemlerden yeterince ayrışamaması ile “bağımlılık”, diğer sistemlerden çok uzak kalması ile de “kopukluk” olabilir Bu aşırı bağımlılık ve aşırı kopukluğun nasıl problem hale geldiği de terapilerde tartışılabilir terapide bu sınır problemlerinin ideal şekiller halini almasına çalışırlar . (Dombeck, 2006). Bu bağlamda bazı aileler birbirlerine o kadar bağlıdırlar ki bireysel kimlikler en düşük öncelikte iken toplam aile unsuru en yüksek derecede önemlidir bu tip ailelere “kaynaşmış aile” de denir. Bu görünümün diğer ucunda ise “sadakatsiz aile” denilen aile üyelerinin birbirlerine bağlılığının çok az olduğu ya da hiç olmadığı bireyselliğin ön plana çıktığı aile görümü vardır(Hackney ve Cormier, 2008).

Aile içerisinde alt sistemler ile sınırlarda bir sorun varsa örneğin çocuklar alt sisteminin sınırlarına ebeveyn alt sistemi sıklıkla müdahale ediyorsa bu durum değerlendirilir. Ödevler ve ebeveyne gözlemci olma gibi roller ve ödevler verilir. Ayrıca sınırların değerlendirilmesi açısından oturma düzeninin de önemli olduğu için terapide oturma düzenlemeleri yapılarak da sınırların mekansal ifadesi değiştirilebilir (Hackney ve Cormier, 2008).

Terapistler ailenin kendilerini ne zaman aileye kabul ettiklerini ve sınırlar olmadan aileden bilgi gelmesini değerlendirirler.Bazı aileler terapistin fikirleri ve müdahalelerini daha kolay kabul ederken bazı kapalı ailelerde de terapistin kabul edilmesi daha çok zaman alır.Böyle ailelerde aile hakkında bilgi zor alınır ve terapistin fikirleri ve müdahaleleri direnç ile karşılanır. (Fleming,?)
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Aile İçerisindeki Sınırlar ve Önemi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.İlkten ÇETİN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.İlkten ÇETİN'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     9 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
İlkten ÇETİN Fotoğraf
Psk.İlkten ÇETİN
İstanbul (Online hizmet de veriyor)
Psikolog
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi259 kez tavsiye edildiİş Adresi KayıtlıTavsiyeEdiyorum.com'u sıkça ziyaret ediyor.
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Psk.İlkten ÇETİN'in Makaleleri
► Aile Tutumları ve Sınırlar Psk.Dnş.Mercan ATAKAN
► Sınırlar Psk.Zeynep BALKIZ
► Çocuklar ve Sınırlar Psk.Dnş.Gamze GÜDER
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Aile İçerisindeki Sınırlar ve Önemi' başlığıyla benzeşen toplam 43 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Kendine Sevgili Misin? Şubat 2022
► Bilişsel Çarpıtmalar (Düşünce Hataları) ÇOK OKUNUYOR Temmuz 2012
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


09:03
Top