Cinsel Kimlik Nedir ve Nasıl Şekillenir
CİNSEL KİMLİK NEDİR VE NASIL ŞEKİLLENİR
Biyolojik Cinsiyet; Bir insanın erkek ya da dişi olmasıdır. Doğduğumuz andaki ilk belirlenen biyolojik cinsiyetimizdir.
Cinsel Kimlik; Bireyin kendi bedenini ve benliğini belli bir eşeylik içinde algılayışı, kabullenişi, duygu ve davranışlarında buna uygun biçimde yönelişidir. Erkeğin kendini erkek olarak algılaması, kabullenmesi, güdü, duygu ve davranışlarında dişiye doğru yönelişi, normal denebilecek bir cinsel benlik duygusunun kişiye yerleşmiş olduğunu ve erkek cinsel kimliğinin varlığını gösterir. Cinsel kimlik, bir kişinin kendini erkeklik ya da dişilikle özdeşleştirmesidir. Money ve çalışma arkadaşlarına göre cinsel kimlik, özellikle kendinin farkında olma ve davranışlarda betimlenecek şekilde az veya çok kişiliğin erkek veya kadın olarak algılanması, özdeşleşmesi ve süreklilik göstermesidir.
Cinsel Rol; Kişinin kendine veya diğer kişilere erkek veya dişi olduğunu belirtmek için söylediği veya yaptığı her şeydir. Bu “her şey” kavramı cinsel uyarılma ve yanıtını da içerir, ancak sadece bununla sınırlı değildir. Cinsel kimlik, cinsel rolün kişinin özünde vurgulanması ve cinsel rol de cinsel kimliğin toplumsal vurgulanmasıdır. Aslında %100 erkek veya %100 kadın bulunmamaktadır. Ancak bir kadındaki erkekliğin veya bir erkekteki kadınlığın yüzdesi çok düşük olduğunda o kişi erkek veya kadın olarak kabul edilmektedir. Cinsel kimlik ve toplum tarafından biçilmiş olan cinsel rol arasında bir uyuşmazlık olduğunda, kişi bu rolü benimseyemediğinde ortaya farklılıklar çıkmaya başlamaktadır. Bu farklılıklar toplum tarafından ne kadar çok dışlanır ve anlaşılmaya çalışılmazsa o kadar çok kişinin kendi içinde ve toplumda çatışmalar yaşanmaktadır.
Cinsel Kimliğin Gelişimi
Her kültürel yapı içinde, cinsiyete göre bir rol algısı vardır. Ancak bu konuda bütün kültürlerde, genel olarak erkek çocukların atak zorluklara karşı direnen, korkusuz ve kararlı bir kişilik yapısına sahip olması beklenir. Öte yandan kızların daha edilgen, barışçı ve uysal olmaları istenir. Cinsiyete bağlı rol algısına ilişkin örneklere roman, hikaye vb. yazın ürünlerinin yanı sıra televizyon, sinema vb. kitle iletişim araçlarında da sıkça rastlanmaktadır. Burada ortak tema, erkeklerin daha cesur ve kahraman, kızların ise, çoğunlukla erkekler tarafından korunma gereksinimi içinde bulunan bireyler olarak yansıtılmasıdır. Ancak özellikle geleneksel kültürlerin, cinsiyete bağlı rol algısını yansıtan bu katı kategorik bakış açısının günümüzde bir ölçüde esnediği gözlenmektedir. Örneğin günümüzde kadının sosyal yaşamda giderek daha çok yer alması, bu konuda önemli bir düşünsel dönüşümün yaşanmasına neden olmaktadır. Bu bağlamda bir çok mesleğin, hobilerin ve davranışların her iki cinsiyete de ait olabileceği görüşü giderek güçlenmektedir. Esasen cinsiyete bağlı rol öğrenme, bu konuda anne- babanın sahip olduğu tutumun, sosyal etkileşim yoluyla çocuğa aktarılması şeklinde gerçekleşmektedir. Anne babanın çocuğa oyuncak seçerken cinsiyete göre farklı tercihlerde bulunmasından, belli oyunların sadece kızlara ve erkeklere özgü sayılmasına dek, birçok tutumu, çocuğun cinsel kimlik gelişimini etkiler. Genel olarak çocukların üç yaşından itibaren, cinsel kimliklerine uygun davranışlar gösterdikleri kabul edilmektedir. Üç yaş dolaylarındaki çocuklardan başlayarak, oyunlarda roller, cinsiyete göre dağıtılır. Bu oyunlarda erkekler daha çok baba, asker, savaşçı gibi rolleri benimserken, kızlar anne olmaya eğilimlidirler. Farklı kültürler üzerinde yapılan araştırmalar, anne babaların genellikle erkek çocukların “büyük”, “güçlü”, “uyanık”, “akıllı”, “cesur” kızların ise “duygusal”, “güvenilir”, “yumuşak”, “sevecen”, “küçük” gibi sıfatlarla tanımlandığını göstermektedir. Ayrıca çoğunlukla anne-babalar erkek çocuktan başarı, rekabet gücü ve bağımsız hareket etme yetisi, kızlardan ise evcimen ve duygusal davranışlar beklemektedir. Bu konuda çocuklar üzerinde yapılan araştırma sonuçları ise, aşağıdaki gibi özetlenebilir. Her iki cinsiyete ait çocuklarca, kızlara uygun davranışlar şöyle sıralanmıştır;
Oyuncak bebeklerle oynarlar,
Çok konuşurlar,
Çok ağlarlar,
Asla başkalarına vurmazlar,
Annelerine yardım etmeyi severler,
Sık sık “yardıma ihtiyacım var” derler,
Büyüyünce hemşire, öğretmen olmak isterler.
Her iki cinsiyete ait çocuklarca erkeklere uygun davranışlar şöyle sıralanmıştır;
Oyuncak arabalar ve silahlarla oynarlar,
Sinirlenince “seni dövebilirim” derler,
Büyüyünce patron, asker veya polis olmak isterler,
Babaya yardım etmeyi severler,
Yüksek sesle konuşur ve gürültü yaparlar,
İnşa etmeyi ve yıkmayı severler.
Cinsel kimlik aynı zamanda biyolojik olgunlaşma ve psikososyal gelişim düzeylerine göre aşamalı bir biçimde oluşmaktadır. Bu süreçte bireyler kendilerine örnek oluşturacak model arayışı içindedirler. Buna göre çocuklar ve gençler, cinsiyete özgü karakteristik rolleri uygun biçimde yansıtan bireylerle özdeşleşme gereksinimi duymaktadırlar. Çocukların bu amaçla yararlanacakları ilk cinsel kimlik modelleri anne babalarıdır. Bu bağlamda çocukların cinsiyetlerine uygun roller edinmesinde ailedeki ilişki yapısına karakterize eden iş bölümü önemli bir referans kaynağıdır. Okul döneminde ise öğretmenler , akranlar ve yakın çevrede yer alan yetişkinler ile kurulan sosyal ilişkiler, cinsel kimliğin gelişiminde önem kazanır. Bununla birlikte hangi cinsiyet modeli ile özdeşim kurulacağı, daha çok aile ve akran grupları gibi yakın sosyal çevre özelliklerine bağlıdır. Bireyin sağlıklı bir cinsel kimlik geliştirmesi için, cinsiyetinin doğası ve özellikleri ile barışık olması gerekir. Dolayısıyla anne baba ve öğretmenler, çocuğu cinsel gelişim konusunda bilgilendirmelidir. Cinsiyetine ilişkin, fiziksel ve psikolojik gelişim evreler hakkında bilgilendirilen bireylerin, cinsel kimlik geliştirmede daha başarılı olacakları açıktır. Buna göre gençlerin, karşıt cinsle uygar, ölçülü toplumsal ilişkiler içinde olmaları doğal ve insani bir durum olarak değerlendirilmelidir.
Cinsel Kimliğin Belirleyicileri; İnsanoğlunun cinsel benlik duygusunun ve cinsel kimliğin gelişimi cinsiyet hormonlarının etkinliğine bağlıdır. Doğal gelişimde eşeylik kromozomlarının doğum öncesinde ve doğum sonrasında uygun cinsiyet hormonlarının yeri büyüktür. Erkeğin ve kızın birincil ve ikincil cinsiyet hormonlarının organlarının oluşması ve gelişmesi için cinsiyet hormonlarının uygun zamanda ve nicelikte etkinlik göstermeleri gerekir. Yetişkin insanın cinsel davranışı cinsiyet hormonlarının niceliğinden fazla etkilenmez. Örneğin erkekte cinsel güçsüzlük, kadında cinsel soğukluk, eşcinsellik, karşıt cinsellik (transseksüalizm) gibi durumları hormonlarla düzeltmek olanağı yoktur. Cinsel davranışın uyumlu yada uyumsuz oluşu yetişkin kişide hormonlara bağlanamaz. Çekirdek cinsel kimlik çocukluğun ilk bir buçuk, iki yılında genel olarak cinsel kimlik duygusu ilk dört yılında yerleşmektedir. Bu yaştan sonra cinsel kimlikte değişme çok güç, belki de olanaksızdır. Cinsel kimliğin gelişmesinde yaşamın ilk yıllarındaki deneyimlerin etkisi büyüktür. Çocukluk çağındaki öğrenmeler, ilk ilişkiler ve özdeşimler cinsel kimliğin gelişmesini etkiler, ona biçim verir. Örneğin, erkek çocuk kız gibi yetiştirilebilir, kız çocuk erkekleri ve erkeksi davranışları benimseyebilir, erkekle özdeşim yaparak tüm benliği ile erkek gibi gelişebilir. Bireyin ilk sevgi nesnesi annesidir. Cinsel yada cinsel olmayan ilk olumlu, doyurucu ilişkiler anne ve daha sonra baba ve kardeşle olan ilişkilerdir. Bu ilişkilerde sürekli ağır bozukluklar yoksa yetişen çocuğun ilerde olumlu sevgi ilişkileri kurma olasılığı yüksektir. Uygun özdeşim örneklerinin bulunuşu ya da bulunmayışı, cinsel kimliğin gelişmesinde en önemli etkenlerden biridir. Erkek çocuğun baba yada baba yerinde olan bir erkek, kız çocuğun anne yada anne yerine geçen bir kadın ile özdeşim yapma olanağı bulunması, erkek çocuğun babayı, kız çocuğun anneyi benimsemesi, onun özelliklerini benliğe sindirmesi sağlıklı cinsel kimlik gelişimi için zorunludur. Aile içinde ve toplumda cinsel konulara karşı aşırı katı tutumlar cinsel kimlik gelişimini etkileyebilir. İleri derecede suçlamalar, ağır günah duygusu, suçüstü yakalanma endişeleri, anne-babanın çocuğun gelişmekte olan cinsel organlarına fazla dikkat etmeleri, aşırı denetleme, ergenlik öncesi ve sonrası çağda bir miktar gizliliğin tanınmaması, yanlış bilgi vermeler, örneğin mastürbasyon (özdoyurum) ile akıl hastalığı, cinsel güçsüzlük olabilir korkusunun aşılanması, çocuğu çapkınlığa itici, kışkırtıcı tutumlar, cinsel korkular ve çekingenliklerle yüklü bir cinsel kimlik gelişimine yol açabilir.
Biyolojik Cinsiyet; Bir insanın erkek ya da dişi olmasıdır. Doğduğumuz andaki ilk belirlenen biyolojik cinsiyetimizdir.
Cinsel Kimlik; Bireyin kendi bedenini ve benliğini belli bir eşeylik içinde algılayışı, kabullenişi, duygu ve davranışlarında buna uygun biçimde yönelişidir. Erkeğin kendini erkek olarak algılaması, kabullenmesi, güdü, duygu ve davranışlarında dişiye doğru yönelişi, normal denebilecek bir cinsel benlik duygusunun kişiye yerleşmiş olduğunu ve erkek cinsel kimliğinin varlığını gösterir. Cinsel kimlik, bir kişinin kendini erkeklik ya da dişilikle özdeşleştirmesidir. Money ve çalışma arkadaşlarına göre cinsel kimlik, özellikle kendinin farkında olma ve davranışlarda betimlenecek şekilde az veya çok kişiliğin erkek veya kadın olarak algılanması, özdeşleşmesi ve süreklilik göstermesidir.
Cinsel Rol; Kişinin kendine veya diğer kişilere erkek veya dişi olduğunu belirtmek için söylediği veya yaptığı her şeydir. Bu “her şey” kavramı cinsel uyarılma ve yanıtını da içerir, ancak sadece bununla sınırlı değildir. Cinsel kimlik, cinsel rolün kişinin özünde vurgulanması ve cinsel rol de cinsel kimliğin toplumsal vurgulanmasıdır. Aslında %100 erkek veya %100 kadın bulunmamaktadır. Ancak bir kadındaki erkekliğin veya bir erkekteki kadınlığın yüzdesi çok düşük olduğunda o kişi erkek veya kadın olarak kabul edilmektedir. Cinsel kimlik ve toplum tarafından biçilmiş olan cinsel rol arasında bir uyuşmazlık olduğunda, kişi bu rolü benimseyemediğinde ortaya farklılıklar çıkmaya başlamaktadır. Bu farklılıklar toplum tarafından ne kadar çok dışlanır ve anlaşılmaya çalışılmazsa o kadar çok kişinin kendi içinde ve toplumda çatışmalar yaşanmaktadır.
Cinsel Kimliğin Gelişimi
Her kültürel yapı içinde, cinsiyete göre bir rol algısı vardır. Ancak bu konuda bütün kültürlerde, genel olarak erkek çocukların atak zorluklara karşı direnen, korkusuz ve kararlı bir kişilik yapısına sahip olması beklenir. Öte yandan kızların daha edilgen, barışçı ve uysal olmaları istenir. Cinsiyete bağlı rol algısına ilişkin örneklere roman, hikaye vb. yazın ürünlerinin yanı sıra televizyon, sinema vb. kitle iletişim araçlarında da sıkça rastlanmaktadır. Burada ortak tema, erkeklerin daha cesur ve kahraman, kızların ise, çoğunlukla erkekler tarafından korunma gereksinimi içinde bulunan bireyler olarak yansıtılmasıdır. Ancak özellikle geleneksel kültürlerin, cinsiyete bağlı rol algısını yansıtan bu katı kategorik bakış açısının günümüzde bir ölçüde esnediği gözlenmektedir. Örneğin günümüzde kadının sosyal yaşamda giderek daha çok yer alması, bu konuda önemli bir düşünsel dönüşümün yaşanmasına neden olmaktadır. Bu bağlamda bir çok mesleğin, hobilerin ve davranışların her iki cinsiyete de ait olabileceği görüşü giderek güçlenmektedir. Esasen cinsiyete bağlı rol öğrenme, bu konuda anne- babanın sahip olduğu tutumun, sosyal etkileşim yoluyla çocuğa aktarılması şeklinde gerçekleşmektedir. Anne babanın çocuğa oyuncak seçerken cinsiyete göre farklı tercihlerde bulunmasından, belli oyunların sadece kızlara ve erkeklere özgü sayılmasına dek, birçok tutumu, çocuğun cinsel kimlik gelişimini etkiler. Genel olarak çocukların üç yaşından itibaren, cinsel kimliklerine uygun davranışlar gösterdikleri kabul edilmektedir. Üç yaş dolaylarındaki çocuklardan başlayarak, oyunlarda roller, cinsiyete göre dağıtılır. Bu oyunlarda erkekler daha çok baba, asker, savaşçı gibi rolleri benimserken, kızlar anne olmaya eğilimlidirler. Farklı kültürler üzerinde yapılan araştırmalar, anne babaların genellikle erkek çocukların “büyük”, “güçlü”, “uyanık”, “akıllı”, “cesur” kızların ise “duygusal”, “güvenilir”, “yumuşak”, “sevecen”, “küçük” gibi sıfatlarla tanımlandığını göstermektedir. Ayrıca çoğunlukla anne-babalar erkek çocuktan başarı, rekabet gücü ve bağımsız hareket etme yetisi, kızlardan ise evcimen ve duygusal davranışlar beklemektedir. Bu konuda çocuklar üzerinde yapılan araştırma sonuçları ise, aşağıdaki gibi özetlenebilir. Her iki cinsiyete ait çocuklarca, kızlara uygun davranışlar şöyle sıralanmıştır;
Oyuncak bebeklerle oynarlar,
Çok konuşurlar,
Çok ağlarlar,
Asla başkalarına vurmazlar,
Annelerine yardım etmeyi severler,
Sık sık “yardıma ihtiyacım var” derler,
Büyüyünce hemşire, öğretmen olmak isterler.
Her iki cinsiyete ait çocuklarca erkeklere uygun davranışlar şöyle sıralanmıştır;
Oyuncak arabalar ve silahlarla oynarlar,
Sinirlenince “seni dövebilirim” derler,
Büyüyünce patron, asker veya polis olmak isterler,
Babaya yardım etmeyi severler,
Yüksek sesle konuşur ve gürültü yaparlar,
İnşa etmeyi ve yıkmayı severler.
Cinsel kimlik aynı zamanda biyolojik olgunlaşma ve psikososyal gelişim düzeylerine göre aşamalı bir biçimde oluşmaktadır. Bu süreçte bireyler kendilerine örnek oluşturacak model arayışı içindedirler. Buna göre çocuklar ve gençler, cinsiyete özgü karakteristik rolleri uygun biçimde yansıtan bireylerle özdeşleşme gereksinimi duymaktadırlar. Çocukların bu amaçla yararlanacakları ilk cinsel kimlik modelleri anne babalarıdır. Bu bağlamda çocukların cinsiyetlerine uygun roller edinmesinde ailedeki ilişki yapısına karakterize eden iş bölümü önemli bir referans kaynağıdır. Okul döneminde ise öğretmenler , akranlar ve yakın çevrede yer alan yetişkinler ile kurulan sosyal ilişkiler, cinsel kimliğin gelişiminde önem kazanır. Bununla birlikte hangi cinsiyet modeli ile özdeşim kurulacağı, daha çok aile ve akran grupları gibi yakın sosyal çevre özelliklerine bağlıdır. Bireyin sağlıklı bir cinsel kimlik geliştirmesi için, cinsiyetinin doğası ve özellikleri ile barışık olması gerekir. Dolayısıyla anne baba ve öğretmenler, çocuğu cinsel gelişim konusunda bilgilendirmelidir. Cinsiyetine ilişkin, fiziksel ve psikolojik gelişim evreler hakkında bilgilendirilen bireylerin, cinsel kimlik geliştirmede daha başarılı olacakları açıktır. Buna göre gençlerin, karşıt cinsle uygar, ölçülü toplumsal ilişkiler içinde olmaları doğal ve insani bir durum olarak değerlendirilmelidir.
Cinsel Kimliğin Belirleyicileri; İnsanoğlunun cinsel benlik duygusunun ve cinsel kimliğin gelişimi cinsiyet hormonlarının etkinliğine bağlıdır. Doğal gelişimde eşeylik kromozomlarının doğum öncesinde ve doğum sonrasında uygun cinsiyet hormonlarının yeri büyüktür. Erkeğin ve kızın birincil ve ikincil cinsiyet hormonlarının organlarının oluşması ve gelişmesi için cinsiyet hormonlarının uygun zamanda ve nicelikte etkinlik göstermeleri gerekir. Yetişkin insanın cinsel davranışı cinsiyet hormonlarının niceliğinden fazla etkilenmez. Örneğin erkekte cinsel güçsüzlük, kadında cinsel soğukluk, eşcinsellik, karşıt cinsellik (transseksüalizm) gibi durumları hormonlarla düzeltmek olanağı yoktur. Cinsel davranışın uyumlu yada uyumsuz oluşu yetişkin kişide hormonlara bağlanamaz. Çekirdek cinsel kimlik çocukluğun ilk bir buçuk, iki yılında genel olarak cinsel kimlik duygusu ilk dört yılında yerleşmektedir. Bu yaştan sonra cinsel kimlikte değişme çok güç, belki de olanaksızdır. Cinsel kimliğin gelişmesinde yaşamın ilk yıllarındaki deneyimlerin etkisi büyüktür. Çocukluk çağındaki öğrenmeler, ilk ilişkiler ve özdeşimler cinsel kimliğin gelişmesini etkiler, ona biçim verir. Örneğin, erkek çocuk kız gibi yetiştirilebilir, kız çocuk erkekleri ve erkeksi davranışları benimseyebilir, erkekle özdeşim yaparak tüm benliği ile erkek gibi gelişebilir. Bireyin ilk sevgi nesnesi annesidir. Cinsel yada cinsel olmayan ilk olumlu, doyurucu ilişkiler anne ve daha sonra baba ve kardeşle olan ilişkilerdir. Bu ilişkilerde sürekli ağır bozukluklar yoksa yetişen çocuğun ilerde olumlu sevgi ilişkileri kurma olasılığı yüksektir. Uygun özdeşim örneklerinin bulunuşu ya da bulunmayışı, cinsel kimliğin gelişmesinde en önemli etkenlerden biridir. Erkek çocuğun baba yada baba yerinde olan bir erkek, kız çocuğun anne yada anne yerine geçen bir kadın ile özdeşim yapma olanağı bulunması, erkek çocuğun babayı, kız çocuğun anneyi benimsemesi, onun özelliklerini benliğe sindirmesi sağlıklı cinsel kimlik gelişimi için zorunludur. Aile içinde ve toplumda cinsel konulara karşı aşırı katı tutumlar cinsel kimlik gelişimini etkileyebilir. İleri derecede suçlamalar, ağır günah duygusu, suçüstü yakalanma endişeleri, anne-babanın çocuğun gelişmekte olan cinsel organlarına fazla dikkat etmeleri, aşırı denetleme, ergenlik öncesi ve sonrası çağda bir miktar gizliliğin tanınmaması, yanlış bilgi vermeler, örneğin mastürbasyon (özdoyurum) ile akıl hastalığı, cinsel güçsüzlük olabilir korkusunun aşılanması, çocuğu çapkınlığa itici, kışkırtıcı tutumlar, cinsel korkular ve çekingenliklerle yüklü bir cinsel kimlik gelişimine yol açabilir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Cinsel Kimlik Nedir ve Nasıl Şekillenir" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.İlkten ÇETİN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.İlkten ÇETİN'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
9 Beğeni 
Yazan Uzman
|
cinsel kimlik, cinsel kimlik nedir, cinsel kimliğin şekillenmesi, gençlikte cinsel kimlik, çocuklukta cinsel kimlik, çocukta cinsel kimlik, cinsel rol, cinsel kimlik kavramı, cinsel kimliğin tanımı, biyolojik cinsiyet, cinsel kimliğin gelişimi
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
