Hdl (İyi Kolesterol) ve Kalp Hastalığı
HDL-Kolesterol, (kısaca HDL veya HDL-K, halk arasında iyi kolesterol de denir) ingilizce “High Density Lipoprotein” kelimelerinin baş harflerinden köken alan ve başlıca karaciğer ve barsaklarda üretilen 5 lipoprotein tipinden birisidir. Diğer lipoproteinlere göre (IDL,VLDL,LDL ) çap olarak küçük, ama Apo A1 ve A2 gibi proteinleri en fazla içeren tip olduğundan dansitesi en yüksek olanıdır.
Bir fosfolipid ile bir veya iki apolipoprotein birleşmesinden oluşur. Merkezinde kolesterol taşır.
Sağlıklı kişilerde ortalama kandaki kolesterolün % 30’unu HDL taşır.
Diğer lipoproteinlerin metabolizmasında ve kolesterolün periferik dokulardan karaciğere ve bir miktar böbrek üstü bezi, yumurtalık ve testislere taşınmasında rol alır, yani kolesterolü toplar bu nedenle iyi huylu olarak anılmaktadır.
HDL seviyeniz yüksekse özellikle arter yani atardamar duvarındaki kolesterolü daha fazla karaciğere taşıyacağından (orada da birtakım metabolik yollarla işlenir ve fazlası vücuttan temizlenir), damar duvarında kolesterol birikmesini önler veya azaltır ve aterosklerozdan (damar sertliği) koruyucu rol oynar. Bu nedenle birçok çalışma ile HDL kolesterolün yüksekliğinin kalp hastalıklarından koruyucu önemli bir faktör olduğu iyi bilinen bir gerçek olmuştur.
Test genellikle rutin lipid panellerinde veya düşük HDL düzeyleri olan hastaların izlenmesinde istenir.
İstenen Değerler : Çok sayıdaki bilimsel çalışmalar sonucunda genel olarak serumda HDL düzeylerinin;
* Erkeklerde 35-65 mg/dl
* Kadınlarda 35-80 mg/dl olmasını isteriz.
*< 25 mg/dl HDL düzeylerinde Koroner arter hastalığı riskinin ortalama 2 kat,
*26-35 mg/dl HDL düzeylerinde Koroner arter hastalığı riskinin ortalama 1.5 kat,
*36-44 mg/dl HDL düzeylerinde Koroner arter hastalığı riskinin ortalama 1.2 kat arttığı hesaplanmıştır.
İdeal düzey ortalama > 75 mg/dl dir.
Numune : 9-12 saatlik açlık şarttır, kuru tüpe alınmış kandan (serum) çalışılır.
24 saat öncesine kadar alkol alınmamış olmalı, mümkünse ilaç kullanılmamış olmalıdır.
HDL-K yüksekliği :
* Familyal Hiper alfa lipoproteinemi
* Kronik karaciğer hastalıkları (siroz, hepatitler, alkolizm..)
* Uzun dönem veya ağır egzersiz
* İlaçlar (estrojen, androjenler, steroidler, insülin)
* Düşük miktar alkol alımı (bununla beraber alkolun hepatositlere direk toksik etkisi olduğundan alınmamalı)
HDL-K Düşüklüğü :
Erken gelişen koroner arter hastalığı riskini artırır, başlıca
* Familyal Hipo alfa lipoproteinemi (Tangier hastalığı) : ATP-binding cassette transporter(ABCA1), cholesterol efflux regulatory protein (CERP) de denir, eksik olduğundan kolesterol hücrelerden dışarı atılamaz, tonsillerde portakal rengi görünüm ve büyüme, dalak ve karaciğer büyümesi, korneada bulutlanma ve erken gelişen koroner hastalıklar vs olur.
* A-beta lipoproteinemi
* Familyal hipertrigliseridemi
* Diyabet (iyi kontrol edilmiyorsa)
* Hepatosellüler hastalıklar
* Kolestaz
* Böbrek hastalıkları (üremi, nefrotik sendrom)
* Normal sağlıklılarda bilinmeyen nedenlerle (Amerikada sağlıklı kişilerin % 3’ünde HDL düşüktür)
* İlaçlar (steroidler, antihipertansifler, diüretikler, beta blokerler, thiazidler)
* Stres veya hastalık varlığı
* Uzun açlık
* Obezite
* Yetersiz egzersiz
* Sigara
* Hipertrigliseridemi (> 400 mg/dl ise )
*MI (Kalp krizi) geçirilmişse en az 3 ay geçmeden HDL testi bakılması sağlıklı sonuç vermez.
HDL seviyenizi en azından > 60 mg/dl tutmanızı tavsiye ederim. Bunu yapmak aslında çok zor değil, üstte bahsettiğim genetiksel bir durum yoksa (bu durumlarda ilaç kullanımı şart) egzersiz, diyet regülasyonu, sigara varsa kesilmesi gibi basit önlemlerle hem HDL nizi yükseltir hem de kalbinizi korursunuz.
* Sigarayı bırakmanız halinde HDL seviyeniz % 10 oranında artacaktır.
* Kilonuz çoksa verin. Her 2.7 kg vermenizde HDL seviyeniz 1 mg/dl artar.
* Spor yapın. İlk 2 ay düzenli spor yaparsanız HDL seviyeniz % 5 artar. Haftada 5 gün 30 dk egzersiz yapın (yüzün, yürüyün, koşun, basketbol oynayın, fark etmez)
* LDL kolesterolünüzü yükseltecek olan doymuş yağlı gıdalardan uzak durun. Domates, biber, marul, soğan, soya veya zeytinyağlı salata, beyaz lahana ve sarımsağı diyetinizden eksik etmeyin.
* Omega 3 yağ asitlerini bol ihtiva eden balık ürünleri ile fıstık, ceviz ve fındık da menünüzde olsun.
Tüm bu önlemlerle HDL’niz yükselmez veya çok düşükse doktorunuz zaten niasin, fibrat veya statin türü bir ilaçla tedaviye başlayabilecektir.
Bir fosfolipid ile bir veya iki apolipoprotein birleşmesinden oluşur. Merkezinde kolesterol taşır.
Sağlıklı kişilerde ortalama kandaki kolesterolün % 30’unu HDL taşır.
Diğer lipoproteinlerin metabolizmasında ve kolesterolün periferik dokulardan karaciğere ve bir miktar böbrek üstü bezi, yumurtalık ve testislere taşınmasında rol alır, yani kolesterolü toplar bu nedenle iyi huylu olarak anılmaktadır.
HDL seviyeniz yüksekse özellikle arter yani atardamar duvarındaki kolesterolü daha fazla karaciğere taşıyacağından (orada da birtakım metabolik yollarla işlenir ve fazlası vücuttan temizlenir), damar duvarında kolesterol birikmesini önler veya azaltır ve aterosklerozdan (damar sertliği) koruyucu rol oynar. Bu nedenle birçok çalışma ile HDL kolesterolün yüksekliğinin kalp hastalıklarından koruyucu önemli bir faktör olduğu iyi bilinen bir gerçek olmuştur.
Test genellikle rutin lipid panellerinde veya düşük HDL düzeyleri olan hastaların izlenmesinde istenir.
İstenen Değerler : Çok sayıdaki bilimsel çalışmalar sonucunda genel olarak serumda HDL düzeylerinin;
* Erkeklerde 35-65 mg/dl
* Kadınlarda 35-80 mg/dl olmasını isteriz.
*< 25 mg/dl HDL düzeylerinde Koroner arter hastalığı riskinin ortalama 2 kat,
*26-35 mg/dl HDL düzeylerinde Koroner arter hastalığı riskinin ortalama 1.5 kat,
*36-44 mg/dl HDL düzeylerinde Koroner arter hastalığı riskinin ortalama 1.2 kat arttığı hesaplanmıştır.
İdeal düzey ortalama > 75 mg/dl dir.
Numune : 9-12 saatlik açlık şarttır, kuru tüpe alınmış kandan (serum) çalışılır.
24 saat öncesine kadar alkol alınmamış olmalı, mümkünse ilaç kullanılmamış olmalıdır.
HDL-K yüksekliği :
* Familyal Hiper alfa lipoproteinemi
* Kronik karaciğer hastalıkları (siroz, hepatitler, alkolizm..)
* Uzun dönem veya ağır egzersiz
* İlaçlar (estrojen, androjenler, steroidler, insülin)
* Düşük miktar alkol alımı (bununla beraber alkolun hepatositlere direk toksik etkisi olduğundan alınmamalı)
HDL-K Düşüklüğü :
Erken gelişen koroner arter hastalığı riskini artırır, başlıca
* Familyal Hipo alfa lipoproteinemi (Tangier hastalığı) : ATP-binding cassette transporter(ABCA1), cholesterol efflux regulatory protein (CERP) de denir, eksik olduğundan kolesterol hücrelerden dışarı atılamaz, tonsillerde portakal rengi görünüm ve büyüme, dalak ve karaciğer büyümesi, korneada bulutlanma ve erken gelişen koroner hastalıklar vs olur.
* A-beta lipoproteinemi
* Familyal hipertrigliseridemi
* Diyabet (iyi kontrol edilmiyorsa)
* Hepatosellüler hastalıklar
* Kolestaz
* Böbrek hastalıkları (üremi, nefrotik sendrom)
* Normal sağlıklılarda bilinmeyen nedenlerle (Amerikada sağlıklı kişilerin % 3’ünde HDL düşüktür)
* İlaçlar (steroidler, antihipertansifler, diüretikler, beta blokerler, thiazidler)
* Stres veya hastalık varlığı
* Uzun açlık
* Obezite
* Yetersiz egzersiz
* Sigara
* Hipertrigliseridemi (> 400 mg/dl ise )
*MI (Kalp krizi) geçirilmişse en az 3 ay geçmeden HDL testi bakılması sağlıklı sonuç vermez.
HDL seviyenizi en azından > 60 mg/dl tutmanızı tavsiye ederim. Bunu yapmak aslında çok zor değil, üstte bahsettiğim genetiksel bir durum yoksa (bu durumlarda ilaç kullanımı şart) egzersiz, diyet regülasyonu, sigara varsa kesilmesi gibi basit önlemlerle hem HDL nizi yükseltir hem de kalbinizi korursunuz.
* Sigarayı bırakmanız halinde HDL seviyeniz % 10 oranında artacaktır.
* Kilonuz çoksa verin. Her 2.7 kg vermenizde HDL seviyeniz 1 mg/dl artar.
* Spor yapın. İlk 2 ay düzenli spor yaparsanız HDL seviyeniz % 5 artar. Haftada 5 gün 30 dk egzersiz yapın (yüzün, yürüyün, koşun, basketbol oynayın, fark etmez)
* LDL kolesterolünüzü yükseltecek olan doymuş yağlı gıdalardan uzak durun. Domates, biber, marul, soğan, soya veya zeytinyağlı salata, beyaz lahana ve sarımsağı diyetinizden eksik etmeyin.
* Omega 3 yağ asitlerini bol ihtiva eden balık ürünleri ile fıstık, ceviz ve fındık da menünüzde olsun.
Tüm bu önlemlerle HDL’niz yükselmez veya çok düşükse doktorunuz zaten niasin, fibrat veya statin türü bir ilaçla tedaviye başlayabilecektir.
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Hdl (İyi Kolesterol) ve Kalp Hastalığı" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dr.Kemal ASLAN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dr.Kemal ASLAN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin
Yazan Uzman
|
kolesterol, iyi kolesterol, damar sertliği, fosfolipid, hdl nedir, hdlk, hdl-k, hdl kolesterol, faydalı kolesterol, sağlıklı kolesterol, yararlı kolesterol, kolesterol nedir, kolesterol ve damar sertliği, high density lipoprotein, lipoprotein, hdl düzeyi, yüksek hdl, düşük hdl
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.