Alerjik Hastalıklarda Aşı Tedavisi
MAKALE #8774 © Yazan Prof.Dr.Ali KOKULUDAĞ | Yayın Nisan 2012 | 14,573 Okuyucu
AŞI TEDAVİSİ
Uygulandığı hastalıklar: Aşı tedavisi alerjik nezle, alerjik astım ve arı alerjisinde uygulanır. Kurdeşen, ilaç alerjisi, gıda alerjisinde uygulanmaz.
Aşı tedavisinin amacı: Aşı tedavisi hem tedavi edici hem de koruyucudur. Alerjen ile karşılaşma durumunda belirtilerin ortaya çıkmasını önler. Kullanılan ilaçlar ise oluşan belirtileri gidermeyi amaçlar. Bu nedenle aşı tedavisi ilaç tedavisinden çok farklıdır. Alerjinin yayılmasını ve astım gelişme olasılığını azaltır. Bu nedenle aynı zamanda koruyucu bir tedavidir.
Aşı tedavisi ne zaman uygulanır? Alerjenlerden kaçınmak mümkün değil ise uygulanır. Alerjik belirtiler sadece alerjen ile karşılaşma durumunda ortaya çıkar. İlaç alerjisinde kişi alerjik olduğu ilacı kullanmadığı sürece bir şikayeti olmaz. Ancak genelde solunum yolu alerjilerine yol açan havada bulunan toz, polen, küf gibi alerjenlerden kaçınmak bazı önlemler alınsa dahi mümkün olmaz. Bu nedenle bu alerjenlere karşı duyarlılığı azaltmak için aşı tedavisi uygulanır.
Aşının içeriği: Tedavide alerjik olduğunuz alerjenler, saf olarak verilir. Bu nedenle kullanılan aşılar hastaya özgüdür. Karışım yapıldığında şişe üzerinde hastanın ismi yazılıdır. Bir başka hastada kullanılamaz. Diğer bir deyişle kullanılan aşının içeriği hastadan hastaya değişir. İçinde kortizon bulunmamaktadır. Kilo aldırmaz. Aşı tedavisi gören bazı hastalar, tedavi sırasında çok kilo aldıklarını ifade etmektedir. Bu tip aşılar üzerinde firma adının, aşı içeriğinin yazılı olduğu etiketi taşımayan, hekim tarafından verilen aşılardır. İçinde ne olduğu bilinmeyen, hastaların kortizon var mı sorusunu sormasına neden olan bu tip aşıların kullanılması sakıncalıdır.
Aşı tedavisi: Aşı tedavisinin iki bölümü vardır. Birinci bölümde en düşük dozdan başlanarak, idame doza (tolere edilebilen en yüksek doz) ulaşılıncaya kadar doz artımı yapılır. Birinci bölümde farklı yoğunlukta alerjen içeren 0-1-2-3 numaralı şişeleri içeren başlangıç seti kullanılır. Enjeksiyonlar haftalık olarak yapılır. Aşı tedavisinin ikinci bölümünde idame doz önce 2 haftada bir daha sonra 4 haftada bir enjekte edilir.
Aşı süresi: Aşı tedavisinin süresi en az 3 yıl, ideali 5 yıldır. Tedavi sırasında hastanın fayda görmesi artar iken aynı zamanda tedavinin sonlandırılmasından sonra şikayetlerin tekrarlama riski azalır. Bu nedenle, şikayetler tamamen kaybolsa bile tedavinin bitirilmesi hastanın lehinedir. Şikayetlerin kontrol altına alınmasından sonra 1 yıl daha enjeksiyonlara devam edilmelidir.
Şikayetlerde düzelme: Aşı tedavisinde, ilaç tedavisinin aksine şikayetlerde düzelme hemen değil yavaş olur. Şikayetlerde düzelme aylar içinde başlar, tedavinin devamı sırasında düzelme devam eder. Tedavinin sonlandırılmasından sonra, tedavinin etkinliği yıllarca devam eder. İlaç tedavisinde oluşan düzelme ise, ilacın bırakılmasından sonra hemen ortadan kalkar.
Aşı tedavisi ve hamilelik: Hamilelik sırasında aşı tedavisine başlanmaz. Tedavinin idame döneminde hamile kalınırsa tedaviye devam edilebilir.
Aşı tedavisi ve ilaç kullanımı: Bazı ilaçların aşı tedavisi ile birlikte kullanılması önerilmemektedir. Özellikle yüksek tansiyon için kullanılan beta-bloker ve ACE inhibitörü gibi ilaçların aşı tedavisi sırasında kullanılması önerilmez. Doktorunuz ile son görüşmenizden sonra yeni bir ilaç kullanmaya başladınız ise bunu doktorunuza söyleyin. Aşı tedavisinin etkisi geç başladığından başlangıçta alerjik nezle ve/veya astım ilaçlarına devam etmek gerekir. Bu ilaçları doktorunuza danışmadan kesmeyiniz.
Aşının yan etkileri: Tedavi sırasında gelişebilecek yan etkiler açısından bilgili ve hazırlıklı olunmalıdır. En sık rastlanan yan etki enjeksiyon yerindeki şişliktir. Kızarıklık, kaşıntı, ağrı eşlik edebilir. Aşı yapılan bölge kaşınır veya ovalanırsa bu şişlik daha fazla olabilir. Rahatsızlık verir ise bu bölgeye buz tatbik edilebilir. Alerji ilacı alınabilir. Daha ciddi yan etkiler.
göğüste sıkışma hissi, nefes darlığı, hırıltılı solunum,
dilde, boğazda şişme,
vücutta yaygın kaşıntı,
ürtiker.
Bekleme süresi: Aşıya bağlı alerjik yan etkiler enjeksiyondan hemen sonra gelişir. Bu nedenle hastalar her enjeksiyondan sonra, 20-30 dakika beklemelidir. Aşı tedavisinde gösterilen bu ihtimam, aslında her ilaç enjeksiyonunda gösterilmelidir. Aşı tedavisinde gelişebilecek alerjik yan etki, herhangi bir ilaç enjeksiyonunda da gelişebilir. Bekleme süresi sırasında yaygın bir reaksiyon gelişecek olursa, enjeksiyon yapılan sağlık kuruluşundaki doktora ve alerji doktorunuza haber vermelisiniz.
Aşılar nerede yapılmalı? Aşı, alerjik olduğunuz alerjenleri yoğun miktarda içermektedir. Tedavi sırasında ciddi hatta bazan hayatı tehdit edici alerjik yan etki riski bulunmaktadır. Bu nedenle alerji aşılarınız her zaman için her türlü acil tedavi olanaklarının bulunduğu sağlık kuruluşlarında yapılmalıdır. Aşılarınız hiç bir zaman acil girişim imkanlarının bulunmadığı ortamlarda uygulanmamalıdır. Evde enjeksiyon yapılmamalıdır.
Aşının saklanması: Aşılar buzdolabında +2 ile +8 C arasında saklanır. Buzdolabının kapağındaki raflar uygundur. Oda ısısında uzun süre kalmamalıdır. Kesinlikle dondurulmamalıdır. Aşıların bir başka yere götürülmesi sırasında soğuk zincire uyulmalı, buz aküsü eşliğinde götürülmelidir.
AŞI ENJEKSİYONU ÖNCESİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
1. Hastanın alerjik hastalığı ve enfeksiyon yönünden değerlendirilmesi gerekir. Eğer hastada akut nefes darlığı, hırıltılı solunum, ciddi alerjik yakınmalar veya 380 C’nin üzerinde ateş varsa enjeksiyon uygulanmamalıdır. Astımlı hastalarda enjeksiyon öncesi PEF ( tepe akım hızı ) hastanın en iyi değerinin % 80’inden fazla olmalıdır.
2. Yapılacak olan aşının hastaya ait olduğu ve doğru numaralı şişe olduğuna dikkat edilir.
3. Enjeksiyonlar anafilaksi tedavisinde kullanılan ilaçların hazır olduğu bir merkezde yapılmalıdır.
4. Bir önceki enjeksiyonda reaksiyon olup olmadığı dikkate alınarak yapılacak doz belirlenir.
5. Hastanın alerjik reaksiyonu etkileyecek başka bir ilaç alıp almadığı sorulur.
6. Hasta enjeksiyondan 1 saat önce ve 2 saat sonra ağır fiziksel aktivitede bulunmamalıdır.
- Yeni bir ilaç kullanmaya başladınız ise
- Hamile olma olasılığı var ise
- Alerji yakınmanız fazla ise
- Astım ile ilgili yakınmanız var ise
- Önceki enjeksiyonda problem oldu ise DOKTORUNUZA SÖYLEYİNİZ.
AŞI ENJEKSİYONU SONRASINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
1. Hasta olası alerjik yan etkiler nedeniyle 20-30 dakika gözlem altında kalmalıdır. Bir reaksiyon var ise aşı çizelgesine not edilmeli ve uygun tedavi yapılmalıdır.
2. Hasta enjeksiyon günü aşırı fiziksel aktiviteden kaçınmalıdır.
3. Hasta enjeksiyon günü hassas olduğu alerjenlerle yoğun temastan kaçınmalıdır.
4. Hasta geç dönemde oluşabilen yan etki açısından dikkatli olmalı ve yan etki oluşur ise doktoruna haber vermelidir.
5. Sıcak banyo, sauna, uzun süreli duştan sakınmalıdır.
AŞI ENJEKSİYONUNUN ERTELENMESİ GEREKEN DURUMLAR
(doktorunuzu arayınız)
1. Hastada ateş ve enfeksiyon belirtileri var ise
2. Hastanın astım ile ilgili şikayeti var ise
3. Astım ilaçlarını kullanmamış ise
AŞI DOZUNUN AZALTILMASI GEREKEN DURUMLAR
(doktorunuzu arayınız)
2. Aşıya karşı bir reaksiyon oluşmuş ise
3. Aşı enjeksiyonu arasındaki zaman aralığı aşılmış ise
4. Yeni şişeye geçilirken. Saklanma koşullarına bağlı olarak kullanılmakta olan şişedeki aşının güçü azalabilir ve yeni şişe daha güçlü hale gelebilir. Bu nedenle yeni şişenin ilk dozu azaltılır.
AŞI ENJEKSİYONU YAPILIRKEN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
(Enjeksiyon tekniği)
1. Aşı şişesi 10-20 kez yukarıdan aşağıya yavaşca döndürülerek veya şişe avuç içinde döndürelerek hafifçe çalkalanır.
2. Steriliteye özen gösterilerek enjeksiyon uygulanacak alan alkollü pamukla silinir.
3. Enjeksiyon kolun orta 1/3 bölümüne, dış yüzüne derin SUBKUTAN (DERİ ALTI) olarak yapılır.
4. Enjeksiyon için 0.1 - 0.2 - 0.3 - … 0.9 – 1.0 ml işaretli tüberkülin enjektörü veya 10, 20, ….. 80, 90, 100 Ü İişaretli insülin enjektörü kullanılır.
Tüberkülin enjektöründe 0.1 ml = insülin enjektöründe 10 Ü
Tüberkülin enjektöründe 0.2 ml = insülin enjektöründe 20 Ü
Tüberkülin enjektöründe 0.4 ml = insülin enjektöründe 40 Ü
Tüberkülin enjektöründe 0.6 ml = insülin enjektöründe 60 Ü
Tüberkülin enjektöründe 0.8 ml = insülin enjektöründe 80 Ü
5. Aşı solüsyonunu vermeden önce, damar içine enjeksiyondan kaçınmak için enjektörün pistonu geriye çekilerek enjektör içine kan gelip gelmediğine bakılır. Eğer kan gelecek olursa yeni bir doz çekilir ve yeni bir enjeksiyon alanı belirlenir. Eğer kan gelmezse enjeksiyonu yapabilir.
6. Enjeksiyon yavaş olarak yapılmalıdır.
7. Tek aşı şişesi var ise, sağ ve sol kola dönüşümlü olarak enjeksiyon yapılması uygundur.
8. Enjeksiyon bittikten sonra 1 dakika basınç uygulanır. Bu sırada enjeksiyon alanı ovalanmamalıdır.
Beğenin 
alerjik hastalıklar, alerjik rinit, alerjik astım, arı alerjisi, aşı tedavisi, immünoterapi, allerjide aşı, allerjide aşıyla tedavi, allerjide aşı tedavisi
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
