İnfertilite (Kısırlık) ve Psikoloji
İNFERTİLİTE
İnfertilite (kısırlık) , 1 yıl ya da daha fazla zamandan sonra hamile kalamama olarak tanımlanmaktadır. Üreme çağındaki çiftlerin yaklaşık %10-15’ini etkileyen bir sorundur. İnfertilite tedavisinin uzun sürmesi, pahalı bir tedavi olması ve tedavinin nasıl sonuçlanacağının belirsiz olması, toplumsal baskılar, tedavi sürecini eşler için duygusal açıdan daha zor bir hale getirmektedir.
İnfertilite ve psikolojik durum arasında iki yönlü bir ilişki olduğu söylenebilir; şöyle ki infertilite ve tedavisi, eşlerin psikolojisini olumsuz yönde etkilerken, çiftlerin psikolojik durumları da infertiliteyi ve tedavisini olumsuz etkileyebilmektedir. Psikolojik rahatsızlığın infertilite gelişimindeki nedensel rolü hala tartışma konusu olmaya devam etmektedir. Konuyla ilgili yapılan çalışmalarda depresyonun doğrudan infertiliteyi etkileyebildiği görülmektedir. Depresif durumdaki fizyoloji; prolaktin düzeylerinde artma, hypothalamik-pituiter-adrenal aksta bozulma ve tiroid işlev bozukluğu gibi durumların bu durumdan sorumlu olabileceği düşünülmekte ve bağışıklık işlevinde stres ve depresyonla ilişkili değişikliklerin üreme işlevini olumsuz yönde etkileyebileceği belirtilmektedir. İnfertilite tedavisinin sonucu da psikolojik faktörlerden etkilenebilmektedir. Yine bazı çalışmalarda stresin düşük gebelik oranları ile ilişkili olduğu gösterilmiştir.
İnfertilite durumunda yaşanabilecek duyguların bazıları şunlardır:
Kayıp: Kişi/kişiler bir gün sahip olacaklarını düşündükleri çocuk/çocuklar için bir kayıp duygusu, ebeveynlik ya da biyolojik olarak bir çocuğa sahip olma yaşantısının kaçırıldığını hissedilebilirler.
Öfke ve kıskançlık: Genel olarak hayata karşı öfke duyabilir, diğerlerinin kolay bir biçimde ebeveynliği elde etmesi karşısında öfke ve kıskançlık yaşayabilirler.
İnkar: Kadın kendine gelecek ay hamile kalacağını bildiğini söyleyebilir ve bu gerçekleşmediğinde büyük bir üzüntü ve şok yaşayabilir.
Utanç: Kadınlar infertilite teşhisinin onları daha az kadınsı yaptığını hissedebilirler, erkekler de böyle bir tanının onları daha az erkeksi yaptığını hissedebilirler. Kimlik duygusunun kaybedilmesi ve kusurluluk ve yetersizlik duygularının ortaya çıkması söz konusu olabilir..
Kontrol kaybı: Kontrolü kaybettiğini, tedavinin işe yarayıp yaramayacağını garantilemek ya da bilmek için hiçbir şey yapamayacağını hissedebilir.
İnfertilite gibi, stres yaratan yaşam olaylarında, yaklaşım tarzları, sorun çözme şekilleri ve başetme tarzları açısından, kadınlar ve erkekler arasında önemli farklılıklar göze çarpmaktadır.
İnfertilite tanısı aldıktan sonra kadınlar sıklıkla kaygılı ve üzgün hissederler ve benlik-saygıları olumsuz yönde etkilenebilir. Çoğunlukla istedikleri aileyi hiç kuramayacakları şeklinde bir umutsuzluk yaşarlar. Çocuk sahibi olamamaya dönük duygularını genellikle oldukça yoğun biçimde dışa vururlar: Bu konuda konuşmak, arkadaşlarıyla ve eşiyle paylaşmak ister, ağlar, öfkelenir, üzülür. Kadınların bu tedaviler sırasında aldıkları ilaç tedavileri iyilik hallerini bozar. Bu kadınların çoğu uzun süreler hormonal olarak yüklü durumdadırlar, bu durumda iken kadının kendisine katlanması kolay değildir ve tabii ki eşi için de kolay değildir.
Geleneksel maskülinite (erkeksi) bakışı çocuk sahibi olmayı içerir. Bu durum utanç duygusuna yol açabilir. Bazı erkekler ailenin genetik çizgisini (soyunu) sürdüremeyecekleri endişesini de yaşarlar.
İnfertilite yaşantısı bireylerin ve çiftlerin yakın ilişkilerinin her yönünü etkiler. Çocuk sahibi olamama konusunda utanç, öfke, suçluluk, kayıp duygusu, benlik saygısında azalma hissedebilirler. Sonuçta, arkadaşlar, aile ve iş arkadaşları ile olan ilişkileri de bundan etkilenebilir. Infertilite ile mücadele eden çiftler kendileri ve evlilikleri konusunda mutsuz hissetmektedirler.
Infertilite çiftlerin sadece ruhsal sağlığını değil, ilişkilerinin dinamiklerini de değiştirir. İletişim becerilerinin kötü olması ya da ekonomik sorunlar gibi var olan sorunları arttırabilir. İnfertilite ilişkiyi çeşitli şekillerde etkileyebilir:
-Cinsel gerginlik: Kadınlar özellikle yumurtlama döneminde seksi hoş bir yaşantıdan çok bir görev/performans gibi hissedebilirler. Erkekler performans kaygısı yaşayabilirler, bu suçluluk ya da utanç duygularına, cinsel performansta bozulmaya yol açabilir. Çiftler sıklıkla sanki doktor onların yatak odasında onlarla berabermiş gibi hissettiklerini ifade ederler.
-Ekonomik baskı/stres: Tedavi masrafları çift için bir stres kaynağı haline dönüşebilir.
-Terk edilme korkusu: Özellikle infertilite tanısı alan eş eşinin başka biriyle çocuk sahibi olmak için onu bırakacağından korkabilir.
-Tedavilerle ilgili tartışmalar: Hangi tedavi seçeneklerini deneyecekleri, ne zaman tedaviyi kesecekleri/bırakacakları vb konular eşler arasında tartışmalara neden olabilir.
Psikolojik destek bu zor yaşantının normalize edilmesi ve dışsallaştırılmasına yardımcı olur.
Bilişsel-davranışçı yaklaşımda çiftlere hem kendilerinden hem de başkalarından duydukları işlevsel olmayan mesajları tanımlamaları ve bu mesajları değiştirmelerinde yardımcı olunur. Bu tür mesajları ele almak için terapi ve eğitim birlikte kullanılır ve bu süreçte infertilite vakalarının çoğunda biyolojik faktörlerin sorumlu olduğunu gösteren araştırma sonuçlarının paylaşılması da yararlı olmaktadır.
Kadınlara bilgi verilerek (yapılacak tıbbi işlemleri tam olarak anlamaları için) karar vermelerinin sağlanması da önemlidir. Beklenmeyen sonuçlar, örn., çoğul gebelikler, anne ve bebeğin sağlığıyla ilgili ne tür risklerin olduğu, ne kadar süreceği, maliyeti hakkında da bilgilendirilmelidirler. Eşler kendilerini işlemlerin başarısız olması durumuna da hazırlamalıdırlar.
Birlikte duygu ve düşüncelerini paylaşmaları, yakınlar, arkadaşlar ve profesyonellerden destek almaları, yaşamlarını ve ilişkilerini başka şeylerle doldurmaya (birlikte yürüyüşler yapmak, sinemaya gitmek, doğada gezintiler yapmak, sosyal ortamlarda arkadaşlarla olmak gibi), seksi eğlenceli hale getirmeye (mumlar, güzel bir müzik, romantik filmler vb.) çalışmaları bu süreçte işe yarayacaktır.
Stresle baş etme, kaygıyı azaltma, depresyonu kontrol etme, tıbbi tedaviler sürecinde yaşanan hayal kırıklıkları, suçluluk, değersizlik ve başarısızlık duyguları ile baş etme, iletişim becerilerini geliştirme, nefes egzersizi, gevşeme egzersizi, gibi teknikler tedavinin tüm aşamalarında yardımcı olabilmektedir.
Tedavi sürecinde eşler kendilerini dönem dönem veya sürekli olarak kötü hissedebilirler. Aşağıdaki süreçlerden biri ya da birkaçı var ise psikolojik destek alınması gerekmektedir: günlük aktivitelere olan ilgide azalma, iletişimde güçlükler, sosyal aktivitelerden uzaklaşma, enerji ve motivasyon eksikliği, yaşama karşı ilgisizlik, keyif alamama ve umutsuzluk, sık ağlama, kaygı, öfke ve kızgınlık duyguları, suçluluk ve değersizlik duyguları, konsantre olmakta güçlük, dikkatin dağılması, iştah ve uyku düzende bozulma, alkol/ilaç kullanmaya başlama veya bu maddelerin tüketimini arttırma, kendine zarar verme, intihar ve ölüm düşünceleri.
Bu yazı: Psikolog İlkten Çetin ve Dr Psikolog Nursen Oral tarafından hazırlanmıştır
İnfertilite (kısırlık) , 1 yıl ya da daha fazla zamandan sonra hamile kalamama olarak tanımlanmaktadır. Üreme çağındaki çiftlerin yaklaşık %10-15’ini etkileyen bir sorundur. İnfertilite tedavisinin uzun sürmesi, pahalı bir tedavi olması ve tedavinin nasıl sonuçlanacağının belirsiz olması, toplumsal baskılar, tedavi sürecini eşler için duygusal açıdan daha zor bir hale getirmektedir.
İnfertilite ve psikolojik durum arasında iki yönlü bir ilişki olduğu söylenebilir; şöyle ki infertilite ve tedavisi, eşlerin psikolojisini olumsuz yönde etkilerken, çiftlerin psikolojik durumları da infertiliteyi ve tedavisini olumsuz etkileyebilmektedir. Psikolojik rahatsızlığın infertilite gelişimindeki nedensel rolü hala tartışma konusu olmaya devam etmektedir. Konuyla ilgili yapılan çalışmalarda depresyonun doğrudan infertiliteyi etkileyebildiği görülmektedir. Depresif durumdaki fizyoloji; prolaktin düzeylerinde artma, hypothalamik-pituiter-adrenal aksta bozulma ve tiroid işlev bozukluğu gibi durumların bu durumdan sorumlu olabileceği düşünülmekte ve bağışıklık işlevinde stres ve depresyonla ilişkili değişikliklerin üreme işlevini olumsuz yönde etkileyebileceği belirtilmektedir. İnfertilite tedavisinin sonucu da psikolojik faktörlerden etkilenebilmektedir. Yine bazı çalışmalarda stresin düşük gebelik oranları ile ilişkili olduğu gösterilmiştir.
İnfertilite durumunda yaşanabilecek duyguların bazıları şunlardır:
Kayıp: Kişi/kişiler bir gün sahip olacaklarını düşündükleri çocuk/çocuklar için bir kayıp duygusu, ebeveynlik ya da biyolojik olarak bir çocuğa sahip olma yaşantısının kaçırıldığını hissedilebilirler.
Öfke ve kıskançlık: Genel olarak hayata karşı öfke duyabilir, diğerlerinin kolay bir biçimde ebeveynliği elde etmesi karşısında öfke ve kıskançlık yaşayabilirler.
İnkar: Kadın kendine gelecek ay hamile kalacağını bildiğini söyleyebilir ve bu gerçekleşmediğinde büyük bir üzüntü ve şok yaşayabilir.
Utanç: Kadınlar infertilite teşhisinin onları daha az kadınsı yaptığını hissedebilirler, erkekler de böyle bir tanının onları daha az erkeksi yaptığını hissedebilirler. Kimlik duygusunun kaybedilmesi ve kusurluluk ve yetersizlik duygularının ortaya çıkması söz konusu olabilir..
Kontrol kaybı: Kontrolü kaybettiğini, tedavinin işe yarayıp yaramayacağını garantilemek ya da bilmek için hiçbir şey yapamayacağını hissedebilir.
İnfertilite gibi, stres yaratan yaşam olaylarında, yaklaşım tarzları, sorun çözme şekilleri ve başetme tarzları açısından, kadınlar ve erkekler arasında önemli farklılıklar göze çarpmaktadır.
İnfertilite tanısı aldıktan sonra kadınlar sıklıkla kaygılı ve üzgün hissederler ve benlik-saygıları olumsuz yönde etkilenebilir. Çoğunlukla istedikleri aileyi hiç kuramayacakları şeklinde bir umutsuzluk yaşarlar. Çocuk sahibi olamamaya dönük duygularını genellikle oldukça yoğun biçimde dışa vururlar: Bu konuda konuşmak, arkadaşlarıyla ve eşiyle paylaşmak ister, ağlar, öfkelenir, üzülür. Kadınların bu tedaviler sırasında aldıkları ilaç tedavileri iyilik hallerini bozar. Bu kadınların çoğu uzun süreler hormonal olarak yüklü durumdadırlar, bu durumda iken kadının kendisine katlanması kolay değildir ve tabii ki eşi için de kolay değildir.
Geleneksel maskülinite (erkeksi) bakışı çocuk sahibi olmayı içerir. Bu durum utanç duygusuna yol açabilir. Bazı erkekler ailenin genetik çizgisini (soyunu) sürdüremeyecekleri endişesini de yaşarlar.
İnfertilite yaşantısı bireylerin ve çiftlerin yakın ilişkilerinin her yönünü etkiler. Çocuk sahibi olamama konusunda utanç, öfke, suçluluk, kayıp duygusu, benlik saygısında azalma hissedebilirler. Sonuçta, arkadaşlar, aile ve iş arkadaşları ile olan ilişkileri de bundan etkilenebilir. Infertilite ile mücadele eden çiftler kendileri ve evlilikleri konusunda mutsuz hissetmektedirler.
Infertilite çiftlerin sadece ruhsal sağlığını değil, ilişkilerinin dinamiklerini de değiştirir. İletişim becerilerinin kötü olması ya da ekonomik sorunlar gibi var olan sorunları arttırabilir. İnfertilite ilişkiyi çeşitli şekillerde etkileyebilir:
-Cinsel gerginlik: Kadınlar özellikle yumurtlama döneminde seksi hoş bir yaşantıdan çok bir görev/performans gibi hissedebilirler. Erkekler performans kaygısı yaşayabilirler, bu suçluluk ya da utanç duygularına, cinsel performansta bozulmaya yol açabilir. Çiftler sıklıkla sanki doktor onların yatak odasında onlarla berabermiş gibi hissettiklerini ifade ederler.
-Ekonomik baskı/stres: Tedavi masrafları çift için bir stres kaynağı haline dönüşebilir.
-Terk edilme korkusu: Özellikle infertilite tanısı alan eş eşinin başka biriyle çocuk sahibi olmak için onu bırakacağından korkabilir.
-Tedavilerle ilgili tartışmalar: Hangi tedavi seçeneklerini deneyecekleri, ne zaman tedaviyi kesecekleri/bırakacakları vb konular eşler arasında tartışmalara neden olabilir.
Psikolojik destek bu zor yaşantının normalize edilmesi ve dışsallaştırılmasına yardımcı olur.
Bilişsel-davranışçı yaklaşımda çiftlere hem kendilerinden hem de başkalarından duydukları işlevsel olmayan mesajları tanımlamaları ve bu mesajları değiştirmelerinde yardımcı olunur. Bu tür mesajları ele almak için terapi ve eğitim birlikte kullanılır ve bu süreçte infertilite vakalarının çoğunda biyolojik faktörlerin sorumlu olduğunu gösteren araştırma sonuçlarının paylaşılması da yararlı olmaktadır.
Kadınlara bilgi verilerek (yapılacak tıbbi işlemleri tam olarak anlamaları için) karar vermelerinin sağlanması da önemlidir. Beklenmeyen sonuçlar, örn., çoğul gebelikler, anne ve bebeğin sağlığıyla ilgili ne tür risklerin olduğu, ne kadar süreceği, maliyeti hakkında da bilgilendirilmelidirler. Eşler kendilerini işlemlerin başarısız olması durumuna da hazırlamalıdırlar.
Birlikte duygu ve düşüncelerini paylaşmaları, yakınlar, arkadaşlar ve profesyonellerden destek almaları, yaşamlarını ve ilişkilerini başka şeylerle doldurmaya (birlikte yürüyüşler yapmak, sinemaya gitmek, doğada gezintiler yapmak, sosyal ortamlarda arkadaşlarla olmak gibi), seksi eğlenceli hale getirmeye (mumlar, güzel bir müzik, romantik filmler vb.) çalışmaları bu süreçte işe yarayacaktır.
Stresle baş etme, kaygıyı azaltma, depresyonu kontrol etme, tıbbi tedaviler sürecinde yaşanan hayal kırıklıkları, suçluluk, değersizlik ve başarısızlık duyguları ile baş etme, iletişim becerilerini geliştirme, nefes egzersizi, gevşeme egzersizi, gibi teknikler tedavinin tüm aşamalarında yardımcı olabilmektedir.
Tedavi sürecinde eşler kendilerini dönem dönem veya sürekli olarak kötü hissedebilirler. Aşağıdaki süreçlerden biri ya da birkaçı var ise psikolojik destek alınması gerekmektedir: günlük aktivitelere olan ilgide azalma, iletişimde güçlükler, sosyal aktivitelerden uzaklaşma, enerji ve motivasyon eksikliği, yaşama karşı ilgisizlik, keyif alamama ve umutsuzluk, sık ağlama, kaygı, öfke ve kızgınlık duyguları, suçluluk ve değersizlik duyguları, konsantre olmakta güçlük, dikkatin dağılması, iştah ve uyku düzende bozulma, alkol/ilaç kullanmaya başlama veya bu maddelerin tüketimini arttırma, kendine zarar verme, intihar ve ölüm düşünceleri.
Bu yazı: Psikolog İlkten Çetin ve Dr Psikolog Nursen Oral tarafından hazırlanmıştır
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "İnfertilite (Kısırlık) ve Psikoloji" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.İlkten ÇETİN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.İlkten ÇETİN'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
2 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
