2007'den Bugüne 92,260 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Dil Becerilerini Nasıl Desteklemeliyiz?
MAKALE #9144 © Yazan Yunus POLATOĞLU | Yayın Haziran 2012 | 5,552 Okuyucu
Öncelikle dil, iletişim ve konuşmanın tanımlarını yapmamız gerekir ki bu üç sözcük farklı anlamlar içerir. İletişim en genel anlamıyla gereksinimdir. Örneğin, alışverişte satıcıdan elma almak istediğinizde, bir tür yiyecek/besin gereksiniminizi karşılamak amacıyla iletişim kuruyorsunuzdur. İstek ve gereksinimlerimiz için iletişim kurduğumuz gibi yardım istemek, sohbete katılmak, sevinçlerimizi, kaygılarımızı, gözlemlerimizi, deneyimlerimizi, öğrendiklerimizi de başkalarıyla paylaşmak için iletişim kurabiliriz. Dolayısıyla iletişim amaç ne olursa olsun yaşantımızdaki en temel gereksinimlerden biri olduğu açıktır. İletişimlerimizi aktarmak amacıyla kodlayıp, toplumca uzlaşıp, evren hakkındaki düşünceleri simgelemek üzere oluşturduğumuz dizgeye dil denir. Burada dil deyince aklımıza sadece konuşma gelmesi yetersiz olur. Örneğin sizce müzik bir dil midir? Bakalım müzik bir dil mi? Müzik kimi zaman insan seslerinden kimi zaman çalgı seslerinden yararlanarak kodlar. Bu sesleri evren hakkındaki kimi düşünceleri temsil etmek için kullanır ve müzikte kullanılan kodlar belli bir uzlaşmaya dayanır. Örneğin coşku ifade edecekseniz, canlı, tempolu, hızlı, inişli çıkışlı bir ezgi oluşturmanız gerekir. Bir melodi oluştururken seslerin dizilişine ilişkin bir sistem oluşturulur. Demek ki müzik dili demek hiç de yanlış değil. Ayrıca dilin tanımı için önemli olabilecek ikinci konu sözel dil denilince sadece konuşmaya dayalı dilin akıllara gelmesidir. Lütfen o zaman işitme engelli bireylerin kullandıkları işaret dilini düşünün. Özetlemek gerekirse dil kendi içinde sözel dil ve sözsüz dil olarak ikiye ayrılırken sözel dil de konuşmaya dayalı olan ve işarete dayalı olan sözel dil olmak üzere ikiye ayrılır. Kafanızda bu iki kavramın şekillenmesi çok önemli çünkü konuşma dediğimiz olayın gerçekleşmesi için altında yatan neler var, nereden başlamalıyız bunu öğreniriz. İletişim becerilerinde ciddi yetersizlik gösteren bir kişi neden konuşsun. İletişim becerileri iyi olan kişiler dil becerilerini geliştirmeye açık hale gelirler ve hepimizin iletişimde kullandığımız konuşmaya dayalı bir sözel dili oluşturması daha kolay ve hızlı gerçekleşir. Dolayısıyla iletişim becerilerini geliştirmeye harcanan zaman dil becerilerini geliştirmeye harcanan zamandır.

Henüz konuşamayan bir çocuğa dil öğretmek için neler yapalım?


Söz öncesi dil öğrenmeyi beş temel alanda toplarsak: Başkalarına dikkati yöneltmeyi ve cevap vermeyi öğrenmek, oynamayı öğrenmek, karşılıklı konuşmada sıra almayı öğretmek, taklit etmeyi öğretmek ve iletişim becerilerini günlük yaşamda kullanmayı öğretmeyi içerir. Dikkatini yöneltme becerilerinde çocuğunuz cesaretlendirmek ve desteklemek için; konuşmanızı gülümseme ve dokunmayla eşleştirin, yüzünüzü onun yüzüne yakın tutun, çocuğunuzun ellerini kendi yüzünüze doğru yönlendirin, çocuğunuza cevap vermesi için zaman tanıyın, tesadüfen bile çıkardığı sese cevap verin, aynı eylemler ve olaylar için aynı sözcükleri kullanın, tüm aile bireylerinden yararlanın, siz çevresinde olmadığınız zamanlar bakması için bir şeyler verin, bebeğinizin ilgilisini çeken şeyleri belirlemek amacıyla onu gözleyin ve çocuğunuzun ilgisinin dağılmasını önleyin. Oynamayı çocuğunuza öğretmelisiniz. Oyun, çocuğun çevresini keşfetmesinin yoludur. Çocuk için pekiştirici özelliği vardır, çocuk keyif alarak öğrenir. Oyun oynamak çocuğun sözcük dağarcığına katkıda bulunur. Sadece bununla kalmaz taklit ve sıra alma gibi söz öncesi dönemde gelişen becerileri de öğrenmeye katkısı olur. Taklit, sıra almanın özel bir şeklidir ve çok önemlidir. Çünkü çocuğun daha sonra konuşma sırasında kullanacağı sesleri öğrenmesine yardımcı olur. Yaşamın ilk iki yılı çocukların dil kullanımı ve sembolik oyun gibi sembol kullanımını içeren becerilerinde önemli ve hızlı gelişen bir dönemdir. Dil öncesi zihinsel becerilerden biri olan sembolik oyunun sözel olmayan yapısı, dil kazanımının sınırlı olduğu durumlarda sembolleri anlama ve kullanma becerisinin değerlendirilmesinde önemli bir araç olmaktadır. Sembolik oyun gerçek dünyaya ilişkin nesne, kişi ya da durumların başka kişi, nesne ya da durum koyularak temsil edilmesi(mış gibi yapma hayali oyun) şeklinde tanımlanabilir. Sembolik oyun gelişimsel bir sıra oluşturur ve 5 düzeyden oluşmaktadır. Oyunun dil üzerindeki öneminin büyük olduğu yapılan bilimsel çalışmalarda ortaya konmuştur. Çocuğunuz ile oyun oynamak için harcanan zaman dile yapılan bir yatırımdır. İletişim becerilerini günlük yaşamda kullanmayı öğretirken de çocuğumuzun kendi iletişim becerilerinin yeni kullanımlarını öğretmek için çocuğumuza nesne istemek, hizmet istemek, nesneleri reddetmek, hizmetleri reddetmek, bilgiyi reddetmek gibi kazanımları da öğretmemiz gerekir.

Konuşan çocuğa dil öğretmek için neler yapalım?


Öncelikle konuşan çocuğunuzun değerlendirilmesi için dil örneğinin alınması gerekir. Çocuğunuzun dil örneği, yalnızca çocuğunuzun ne söylediğini değil, aynı zamanda dili hangi amaçla kullanıldığını da gösterecektir. Ayrıca çocuğunuzun karşılıklı konuşma becerileri (sıra alma, dinleme, uygun şekilde tepki verme, yeni konu başlatma vb.) hakkında da bilgi verecektir. Dil örneğini topladığınızda benim çocuğum neden konuşmuyor? Benim çocuğum ne hakkında konuşuyor? Benim çocuğum hangi dilbilgisi kurallarını kullanıyor? gibi sorulara cevap alabilirsiniz. Çocuğunuzun sözcük ya da cümleciklerinin ne hakkında olduğuna bakmadan önce, dil becerilerini hangi amaçla kullandığına bakmak lazım. Bir çocuk dil becerilerini kendi gereksinimlerini karşılamak için kullanmazsa, dünyadaki en geniş sözcük dağarcığına sahip olsa bile, bu sözcükler pek işine yaramayacaktır. Bir çocuğun yukarıda açılanan karşılıklı konuşma becerilerine sahip olması gerekir. Şimdiye kadar yazdığım becerilerde yetersizlik gösteren çocukları bu alanlarda geliştirmek için desteklemeliyiz. Çocuğunuzun sözcük sayısından önce sözcük türlerini artırmayı hedeflemeliyiz. Örneğin çocuk ad bildiren sözcük 30 tane kullanabiliyor ama olumsuzluk, eylem, yer bildiren, tekrar bildiren sözcüğü yok. Böyle bir durum iki sözcük kalıbını öğrenmeye ket vurur. Dil becerilerini nasıl öğretelim? Çocuğunuz ne yapıyorsa onun hakkında açık ve basit bir şekilde konuşun, tepki vermesini bekleyin, çocuğunuz ile konuşurken sıra alın, çocuğunuzun jestlerini, seslerini ve sözcüklerini başlangıç noktası olarak alın ve artırmayı hedefleyin. Sözcükler cümlecikler ve anlamları öğretmek için soru sorun. Burada sorularınızın sadece bu ne? ile sınırlı kalmaması gerekir. Ne yapıyorsun? Ne oluyor? ….. nerede? Ne zaman gibi farklı soru türlerini de kullanmaya dikkat edin. Tamamlanmamış cümlecikler kullanın. Örneğin bu bir …….(top), senin bir ….(bebeğin) var gibi. Uzun anlatımlara yer verin. Amaçladığınız sözcüğün ‘daha’ olduğunu düşünürsek bebek daha fazla meyve suyu istiyor diyebilirsiniz. Bu düzeydeki yardımları kullanarak tepki almadığınızda sözcükleri sessizce söyleyin. Hala tepki yoksa sözcüğü veya cümleciği söyleyin. Olmazsa çocuğunuz fiziksel yardımı kabul ediyorsa bazı sesleri çıkarmak için uygun ağız şeklini bulmada parmaklarınızı kullanarak yardımda bulunun. Sözcükleri eylemle birlikte sunarak ta yardım edebiliriz.

KAYNAKÇA
1)Küçük Adımlar Gelişimsel Geriliği Olan Çocuklara Yönelik Erken Eğitim Programı Yazarlar:Moire Pieterse,Robin Treloar,Sue Cairns, Diana Uther; Erica Brar’ın katkılarıyla Macquarie Üniversitesi,Sydney,Avusturalya Dizi Uyarlama Editörü:Prof.Dr.Gönül KIRCAALİ-İFTAR Daktylos Yayınları
2) Özel Eğitime Giriş Gündüz Eğitim ve Yayıncılık Editör: Prof. Dr. Ayşegül ATAMAN 13. Bölüm: İletişim Yetersizliği Olan Çocuklar Prof. Dr. Ahmet KONTROT(Anadolu Üniversitesi)
3)Dil ve Kavram Gelişimi Editör: Prof. Dr. Seyhun TOPBAŞ Kök Yayıncılık
4)Dil ve Beyin:Çocukarda Dil ve Konuşma Bozuklukları Prof. Dr. Barış KORKMAZ Yüce Yayım
5)Özel Eğitim Dergisi ‘Sembolik Oyunun Dil Gelişimi ve Dil Bozukluklarıyla İlişkisi’ Prof. Dr. Funda ACARLAR
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Dil Becerilerini Nasıl Desteklemeliyiz?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Yunus POLATOĞLU'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Yunus POLATOĞLU'nun izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Yunus POLATOĞLU Fotoğraf
Yunus POLATOĞLU
İstanbul
Zihinsel Engelliler Öğretmeni
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi12 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Yunus POLATOĞLU'nun Makaleleri
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Dil Becerilerini Nasıl Desteklemeliyiz?' başlığıyla benzeşen toplam 18 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


17:30
Top