Boşanmış Ailelerin İşlevleri
MAKALE #9204 © Yazan Psk.Dnş.Osman HATUN | Yayın Haziran 2012 | 4,743 Okuyucu
Toplumun temel bir birimi olarak aile, bireyin tutum ve değerlerinin oluşumunda birincil ve en önemli etkileşimi sağlaması açısından son derere önemli bir işleve sahiptir. En genel anlamda anne, baba ve çocuklardan oluşan bir birim olarak tanımlanan aile, toplumsal hayat açısından önemli fonksiyonları yerine getirmektedir.
Kulaksızoğlu (2000) ailenin, içinde bulunduğu toplumun bir birimi olarak, onun değer yargılarını, gelenek ve göreneklerini, inanç ve ön yargılarını yansıttığını aynı zamanda ailenin toplumun kültürel özelliklerini nesilden nesile aktarma işlevini yerine getirdiğinden bahsetmiştir. Yörükoğlu’na (1994, s. 126) göre “Aile, insan ilişkilerinin sergilendiği bir sahne gibi düşünülebilir. Çocuk bu sahnede, insan ilişkilerini bütün karmaşık yönleri ile gözlemler ve yaşar. İnsan ilişkilerini belirleyen anlaşma, uzlaşma, bağlılık, işbirliği gibi olumlu nitelikleri evde kazanır. Anlaşmazlık, çekişme ve çatışma gibi olumsuz durumlarda takınacağı tutumları da evde öğrenir.”
Sevgi, şefkat, ilgi, bakım ve destek ihtiyaçlarının karşılandığı, çocuk ve ergenin kendisini güvende hissettiği doğal bir ortam olarak kabul edilen aile, bireyin yaşamdan doyum sağlaması, işlevlerini etkili bir şekilde yerine getirmesi ve yaşadığı topluma uyum sağlamasına önemli katkıda bulunur.
Çocukların sağlıklı bir benlik imgesi geliştirmeleri ve insanlarla kalıcı, sevgi dolu ilişkiler kurabilmeleri onların ana babalarıyla yakın ilişki içersinde olmalarına bağlıdır (Benedek ve Brown, 1997). Bu nedenle anne ve/veya babadan ayrı olmak çocukların sosyal ve duygusal gelişimlerinin sekteye uğramasına, ruh sağlığının bozulmasına yol açabilmektedir. Dolayısıyla ebeveyni boşanmış çocuk ve ergenin bu durumun psikolojik yansımalarını yaşama olasılığı daha yüksektir (Amato, 2000; Gençtan, 1996; Kulaksızoğlu, 2000; Rutter, 2009).
Endüstri devrimiyle birlikte dünyadaki sosyo-ekonomik ve demografik değişiklikler toplumları ve onun en önemli kurumu olan aile yapılarını da etkilemiştir. Bu değişimler bir arada yaşayan geniş ailelerin çözülerek, anne-baba ve çocuklardan oluşan çekirdek ailelerin oluşmasına, kadının sosyal ve ekonomik hayatta daha fazla yer almasına, evlilik yaşının yükselmesine, doğum oranlarında azalmaya, evlenmemiş nüfusta ve boşanan ailelerin sayısında artışa neden olmuştur (Ekşi, 2005).
Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre 2003 yılında 92.637 çift boşanırken, 2007 yılında ise bu sayı 94.219’a ulaşmıştır (TÜİK, 2008). Son üç yılın boşanma istatistiklerine bakıldığında 2009 yılında 114.162 çift, 2010 yılında 118.568 çift boşanmıştır(TÜİK, 2010). 2010 yılının II. çeyreğinde (Nisan-Mayıs-Haziran) 33 139 çift boşanırken, 2011 yılının II. Çeyreğinde ise 33 702 çift boşanmıştır. Geçen yılın aynı dönemine göre boşanma sayısı % 1,7 artmıştır (TÜİK, 2011). Bu bilgiler dikkate alındığında boşanmanın, toplumun gittikçe artan psiko-sosyal bir gerçeği haline geldiği ortadadır.
Boşanmanın bütün dünyada olduğu gibi Türkiye’de de artış göstermesinin nedenleri Yıldırım’a (2004) göre kadının ekonomik olarak daha bağımsız olması, evlilikten beklentilerin artması, evlilikteki rollerin değişmesi, sosyal ve ekonomik yapıdaki değişmelerdir. Bu sonucu meydana getiren sosyal nedenlerin arasında, boşanmanın toplumda giderek daha çok kabul görmesinin önemi de bulunmaktadır. Ayrıca boşanmaların artmasında, 1998 yılında yapılan yasal düzenlemelerle boşanmaların gittikçe kolaylaştırılmasının da etkisi olduğu düşünülmektedir.
Benedek ve Brown (1997) boşanma sayılarının artması nedeniyle çocuk ve ergenlerin, en yakın arkadaşlarının ana babaları gibi kendi ebeveynlerinin de bir gün boşanacağı endişesini taşıdıklarını ifade etmiştir.
Boşanmanın etkileri üzerine yapılan çeşitli araştırmalarda farklı sonuçlar ortaya çıkmıştır. Bazı çalışmalarda boşanmanın çocuk üzerinde ciddi bir etkisinin olmadığı sonucuna varılırken; pek çok araştırma sonuçlarında ise boşanmanın çocuk ve ergen üzerindeki olumsuz etkilerine ulaşılmıştır.
Sadece çocukların iyiliği için evliliğin devam etmesi nadiren işe yaramakta genellikle bu durum çocuklara daha çok zarar vermektedir. Sürekli olarak ana babasının anlaşmazlıklarına, kavgalarına, şiddet içeren davranışlara şahit olan çocuk ve ergenler boşanmış aile çocuklarından daha çok uyumsuz olmaktadırlar. Yörükoğlu (2000) boşanmanın, eşler için mutsuz bir evlilikten çıkış olduğunu; fakat aile bireyleri açısından özellikle çocuk ve ergen için travmatik bir süreç olduğunu vurgulamıştır.
Gençlerin bir yandan ergenlik dönemine özgü problemlerle uğraşırken bir yandan da ana-babalarının boşanması ergen için sıkıntı verici bir durum olarak karşımıza çıkmaktadır. Çünkü ergenin kimlik karmaşasından başarıyla çıkmasında, topluma ve değerlerine uyum sağlamasında, ilgi ve yeteneklerine uygun bir mesleğe yönelmesinde ailesinin desteğine son derece ihtiyacı vardır. Bu destekten yoksun olan ergen bunalıma girebilir, davranış sorunları ve uyum problemleriyle karşı karşıya kalabilir.
Toplumun sağlıklı olması, toplumu oluşturan ailelerin sağlıklı olmasına bağlıdır. Dolayısıyla toplumun sosyal ekonomik ve kültürel yapısında meydana gelen bozukluklar ve dengesizlikler ailelerin de yapılarını ve işlevlerini etkilemektedir.
Aile bireylerinin kişisel gelişimlerini ve psikolojik doyumlarını sağlayamayan aileler işlevlerini yerine getiremeyen sağlıksız ailelerdir. Sağlıksız ailenin temelinde birbiri ile anlaşamayan, farklı ego ideallerine sahip olan, aralarında iyi bir etkileşim kuramamış eşler bulunur. Sağlıklı ailelerde ise çiftler evlilik rollerinde uyuşum içindedirler. Çatışma durumlarında eşler çözüm bulmada işbirliği içindedirler ve ailede suçluluk duyguları yoktur. Aile bireyleri birbirlerini olduğu gibi kabul eder ve birbirlerine saygı duyarlar (Bulut, 1990).
Ergenlerin benlik saygısı yüksek, öz denetimli, kendisi ve çevresiyle barışık, olumlu duygulara sahip sağlıklı bireyler olarak yetişmelerinin, yaşadıkları ailenin işlevlerini sağlıklı bir biçimde yerine getirmesi ile mümkün olacaktır.
KAYNAKÇA
Amato, P. R. and Cheadle, J. (2005). The Long reach of divorce: divorce and child well-being across three generations. Journal of Marriage and Family, 67 (1), 191-206.
Benedek, E. ve Brown, C. (1997). Boşanma ve çocuğunuz. (Çev. S. Katlan). Ankara: HYB Yayıncılık
Bulut, I. (1990). Aile değerlendirme ölçeği el kitabı. Ankara: Özgüzeliş Matbaası
Cüceloğlu, D. (1997). İnsan ve Davranışı. (7. Basım) İstanbul: Remzi Kitabevi
Ekşi B. (2005). Evliliğe hazırlık aşamasındaki karı-koca adaylarının evlilik ve anne-baba olma üzerine düşünceleri, Aile ve Toplum Dergisi, 2 (8) 68
Gençtan, E. (1996). İnsan olmak. (17. Basım) İstanbul: Remzi Kitabevi
Kulaksızoğlu, A. (2000). Ergenlik psikolojisi. (3. Basım) İstanbul: Remzi Kitabevi
Enstitüsü, İzmir.
Rutter, V. E. (2009). Divorce in research vs. divorce in media. Sociology Compass, 3 (4), 707–720
Walczak, Y. ve Burns, S. (2004). Boşanma ve çocuk üzerine etkileri. (Çev. İ. Ersevim), (2. Basım), İstanbul: Özgür Yayınları
Yıldırım, N. (2004). Türkiye’de boşanma ve sebepleri, Bilig Dergisi, 28, 59-81.
Yörükoğlu, A. (2000). Çocuk ruh sağlığı. (24. Basım) İstanbul: Özgür Yayınları
Kulaksızoğlu (2000) ailenin, içinde bulunduğu toplumun bir birimi olarak, onun değer yargılarını, gelenek ve göreneklerini, inanç ve ön yargılarını yansıttığını aynı zamanda ailenin toplumun kültürel özelliklerini nesilden nesile aktarma işlevini yerine getirdiğinden bahsetmiştir. Yörükoğlu’na (1994, s. 126) göre “Aile, insan ilişkilerinin sergilendiği bir sahne gibi düşünülebilir. Çocuk bu sahnede, insan ilişkilerini bütün karmaşık yönleri ile gözlemler ve yaşar. İnsan ilişkilerini belirleyen anlaşma, uzlaşma, bağlılık, işbirliği gibi olumlu nitelikleri evde kazanır. Anlaşmazlık, çekişme ve çatışma gibi olumsuz durumlarda takınacağı tutumları da evde öğrenir.”
Sevgi, şefkat, ilgi, bakım ve destek ihtiyaçlarının karşılandığı, çocuk ve ergenin kendisini güvende hissettiği doğal bir ortam olarak kabul edilen aile, bireyin yaşamdan doyum sağlaması, işlevlerini etkili bir şekilde yerine getirmesi ve yaşadığı topluma uyum sağlamasına önemli katkıda bulunur.
Çocukların sağlıklı bir benlik imgesi geliştirmeleri ve insanlarla kalıcı, sevgi dolu ilişkiler kurabilmeleri onların ana babalarıyla yakın ilişki içersinde olmalarına bağlıdır (Benedek ve Brown, 1997). Bu nedenle anne ve/veya babadan ayrı olmak çocukların sosyal ve duygusal gelişimlerinin sekteye uğramasına, ruh sağlığının bozulmasına yol açabilmektedir. Dolayısıyla ebeveyni boşanmış çocuk ve ergenin bu durumun psikolojik yansımalarını yaşama olasılığı daha yüksektir (Amato, 2000; Gençtan, 1996; Kulaksızoğlu, 2000; Rutter, 2009).
Endüstri devrimiyle birlikte dünyadaki sosyo-ekonomik ve demografik değişiklikler toplumları ve onun en önemli kurumu olan aile yapılarını da etkilemiştir. Bu değişimler bir arada yaşayan geniş ailelerin çözülerek, anne-baba ve çocuklardan oluşan çekirdek ailelerin oluşmasına, kadının sosyal ve ekonomik hayatta daha fazla yer almasına, evlilik yaşının yükselmesine, doğum oranlarında azalmaya, evlenmemiş nüfusta ve boşanan ailelerin sayısında artışa neden olmuştur (Ekşi, 2005).
Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre 2003 yılında 92.637 çift boşanırken, 2007 yılında ise bu sayı 94.219’a ulaşmıştır (TÜİK, 2008). Son üç yılın boşanma istatistiklerine bakıldığında 2009 yılında 114.162 çift, 2010 yılında 118.568 çift boşanmıştır(TÜİK, 2010). 2010 yılının II. çeyreğinde (Nisan-Mayıs-Haziran) 33 139 çift boşanırken, 2011 yılının II. Çeyreğinde ise 33 702 çift boşanmıştır. Geçen yılın aynı dönemine göre boşanma sayısı % 1,7 artmıştır (TÜİK, 2011). Bu bilgiler dikkate alındığında boşanmanın, toplumun gittikçe artan psiko-sosyal bir gerçeği haline geldiği ortadadır.
Boşanmanın bütün dünyada olduğu gibi Türkiye’de de artış göstermesinin nedenleri Yıldırım’a (2004) göre kadının ekonomik olarak daha bağımsız olması, evlilikten beklentilerin artması, evlilikteki rollerin değişmesi, sosyal ve ekonomik yapıdaki değişmelerdir. Bu sonucu meydana getiren sosyal nedenlerin arasında, boşanmanın toplumda giderek daha çok kabul görmesinin önemi de bulunmaktadır. Ayrıca boşanmaların artmasında, 1998 yılında yapılan yasal düzenlemelerle boşanmaların gittikçe kolaylaştırılmasının da etkisi olduğu düşünülmektedir.
Benedek ve Brown (1997) boşanma sayılarının artması nedeniyle çocuk ve ergenlerin, en yakın arkadaşlarının ana babaları gibi kendi ebeveynlerinin de bir gün boşanacağı endişesini taşıdıklarını ifade etmiştir.
Boşanmanın etkileri üzerine yapılan çeşitli araştırmalarda farklı sonuçlar ortaya çıkmıştır. Bazı çalışmalarda boşanmanın çocuk üzerinde ciddi bir etkisinin olmadığı sonucuna varılırken; pek çok araştırma sonuçlarında ise boşanmanın çocuk ve ergen üzerindeki olumsuz etkilerine ulaşılmıştır.
Sadece çocukların iyiliği için evliliğin devam etmesi nadiren işe yaramakta genellikle bu durum çocuklara daha çok zarar vermektedir. Sürekli olarak ana babasının anlaşmazlıklarına, kavgalarına, şiddet içeren davranışlara şahit olan çocuk ve ergenler boşanmış aile çocuklarından daha çok uyumsuz olmaktadırlar. Yörükoğlu (2000) boşanmanın, eşler için mutsuz bir evlilikten çıkış olduğunu; fakat aile bireyleri açısından özellikle çocuk ve ergen için travmatik bir süreç olduğunu vurgulamıştır.
Gençlerin bir yandan ergenlik dönemine özgü problemlerle uğraşırken bir yandan da ana-babalarının boşanması ergen için sıkıntı verici bir durum olarak karşımıza çıkmaktadır. Çünkü ergenin kimlik karmaşasından başarıyla çıkmasında, topluma ve değerlerine uyum sağlamasında, ilgi ve yeteneklerine uygun bir mesleğe yönelmesinde ailesinin desteğine son derece ihtiyacı vardır. Bu destekten yoksun olan ergen bunalıma girebilir, davranış sorunları ve uyum problemleriyle karşı karşıya kalabilir.
Toplumun sağlıklı olması, toplumu oluşturan ailelerin sağlıklı olmasına bağlıdır. Dolayısıyla toplumun sosyal ekonomik ve kültürel yapısında meydana gelen bozukluklar ve dengesizlikler ailelerin de yapılarını ve işlevlerini etkilemektedir.
Aile bireylerinin kişisel gelişimlerini ve psikolojik doyumlarını sağlayamayan aileler işlevlerini yerine getiremeyen sağlıksız ailelerdir. Sağlıksız ailenin temelinde birbiri ile anlaşamayan, farklı ego ideallerine sahip olan, aralarında iyi bir etkileşim kuramamış eşler bulunur. Sağlıklı ailelerde ise çiftler evlilik rollerinde uyuşum içindedirler. Çatışma durumlarında eşler çözüm bulmada işbirliği içindedirler ve ailede suçluluk duyguları yoktur. Aile bireyleri birbirlerini olduğu gibi kabul eder ve birbirlerine saygı duyarlar (Bulut, 1990).
Ergenlerin benlik saygısı yüksek, öz denetimli, kendisi ve çevresiyle barışık, olumlu duygulara sahip sağlıklı bireyler olarak yetişmelerinin, yaşadıkları ailenin işlevlerini sağlıklı bir biçimde yerine getirmesi ile mümkün olacaktır.
KAYNAKÇA
Amato, P. R. and Cheadle, J. (2005). The Long reach of divorce: divorce and child well-being across three generations. Journal of Marriage and Family, 67 (1), 191-206.
Benedek, E. ve Brown, C. (1997). Boşanma ve çocuğunuz. (Çev. S. Katlan). Ankara: HYB Yayıncılık
Bulut, I. (1990). Aile değerlendirme ölçeği el kitabı. Ankara: Özgüzeliş Matbaası
Cüceloğlu, D. (1997). İnsan ve Davranışı. (7. Basım) İstanbul: Remzi Kitabevi
Ekşi B. (2005). Evliliğe hazırlık aşamasındaki karı-koca adaylarının evlilik ve anne-baba olma üzerine düşünceleri, Aile ve Toplum Dergisi, 2 (8) 68
Gençtan, E. (1996). İnsan olmak. (17. Basım) İstanbul: Remzi Kitabevi
Kulaksızoğlu, A. (2000). Ergenlik psikolojisi. (3. Basım) İstanbul: Remzi Kitabevi
Enstitüsü, İzmir.
Rutter, V. E. (2009). Divorce in research vs. divorce in media. Sociology Compass, 3 (4), 707–720
Walczak, Y. ve Burns, S. (2004). Boşanma ve çocuk üzerine etkileri. (Çev. İ. Ersevim), (2. Basım), İstanbul: Özgür Yayınları
Yıldırım, N. (2004). Türkiye’de boşanma ve sebepleri, Bilig Dergisi, 28, 59-81.
Yörükoğlu, A. (2000). Çocuk ruh sağlığı. (24. Basım) İstanbul: Özgür Yayınları
|
Yazan
Psk.Dnş.Osman HATUN
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Boşanmış Ailelerin İşlevleri" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Dnş.Osman HATUN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Dnş.Osman HATUN'un izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
ailede boşanma, boşanmış aile, boşanmış ailelerin işlevleri, boşanmış aileler, boşanmış ailein işlevleri
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
