ORTODONTİK TEDAVİ

Ortodonti kelimesi iki yunanca sözcükten oluşmuştur. 'Ortos' düzgün,'dontos' dişler anlamına gelmektedir. Ortodontik tedavi deyince sadece dişlerin düzeltilmesi akla gelmemelidir. Üst çene ve alt çene, diş kavisleri, dişleri destekleyen dokular, dışarıdan dudaklar ve yanaklar, içeriden dil ortodontinin ilgi alanına girmektedir.
Ortodontik tedaviyi gerektirecek durumlar genel olarak; dişsel ve iskeletsel olarak incelenir. İskeletsel bozukluklar, alt ve üst çenelerin birbirlerine göre veya yüzdeki diğer anatomik oluşumlara göre pozisyonlarının bozuk olmasıdır. Bu problem 9- 12 yaşlardaki hastanın büyüme potansiyeli kullanılarak halledilir.



ÇOCUKLARDA ORTODONTİK TEDAVİ

Koruyucu Önleyici Ortodontik Tedavi
Çoğu ebeveyn aynı fikirdedir. Çocuğunuzun yüzünde büyük sıcak bir gülümsemenin görünmesi bir anne veya baba olmanın en memnun edici taraflarından biridir. Fakat bu gülümsemeyi bir ömür boyu sağlıklı ve parlak tutmak erken dönemde başlayan iyi bir dental bakım ile hastayı, hastanın ailesini, aile diş hekimini, ortodontisti ve diğer dental uzmanları içeren bir takım çalışması gerektirir.
Türk diş hekimleri birliği çocuğun ilk doğum gününde süt dişleri sürerken aile diş hekimi ziyaretini önerir.
Diş hekiminiz çocuğunuzu erken dönemde kontrol ederek dişlerin ve çenelerin nasıl geliştiğini görür ve çocuğunuz büyürken oluşabilecek değişiklikleri fark etmenizi sağlar.
Yaşam boyu sürecek güzel bir gülümseme elde etmek için çocuğunuzun düzenli sıralanmış dişlere ve düzgün bir çene yapısına, başka bir değişle sağlıklı bir kapanışa ihtiyacı vardır.
İlk ortodontik muayene 7 yaşında, ilk ana dişlerin çıktığı dönemde olmalıdır. Bu ilk muayenedeki amaç; çocuklardaki çene ile ilgili bozukluları tespit edip erken müdahale etmek ya da bu dönemde oluşan erken temaslar sonucunda çeneler ya da dişlere ters kuvvetlerin gelmesini engellemektir.

Çünkü erken fark edildiği zaman bazı ortodontik problemleri çözmek daha kolaydır. Bu dönemdeki tedavilere “ koruyucu önleyici tedavi” adı verilir.
Çocuğunuzun dişleri düzgün görülse bile sizin fark edemeyeceğiniz sadece ortodontistin belirleyebileceği problemler olabilir. Bazen de sizin problem olarak gördüğünüz bir durum tamamen normal olup ve zamanla kendiliğinden düzelecek bir bozukluktur. Fizyolojik olup, müdahale gerektirmeyen durumları şu şekilde sıralamak mümkündür.
Çocuğunuzun dişlerinde gözlemlediğiniz her problem tedavi gerektirmeyebilir!
7-8 yaşlarında üst orta kesici dişler ağızda yer almaya başlar. Bu dişler süt dişlerinden sonra size çok büyükmüş gibi gelebilir.
Unutmayın ki çocuğunuzun eli, kolu, başı gibi çenesi de büyüyecek ama dişler büyümeyecektir. Böylelikle size çok büyükmüş gibi görünen dişler daha normalleşmiş olacaktır.
Alt ön bölgedeki dört adet kesici diş ( iki adet orta, iki adet yan kesici biraz çapraşık olabilir. Genellikle hasta velilerimiz bu durumdan çok endişelenirler. Panik olmanıza gerek yok, çünkü alt kesicilerde görülen hafif çapraşıklık ta fizyolojiktir ve karmaşık bir dizi olaydan sonra bu bölgedeki dişler düzelir.
Yine 7-9 yaşlarında üst dört adet kesici dişleri arasında aralanmalar vardır. Hatta bu görünüme tıpta ‘ugly duckling’( çirkin ördek yavrusu) denilir. Bunun sebebi ise üst köpek dişlerinin ağızda yer almak için aşağıya doğru inerken yan kesici dişlerinin köküne basınç uygulamasıdır. Üst kesici dişlerde görülen aralanmalar geçicidir ve köpek dişleri sürerken bu dişleri sıkıştırarak boşlukları kapatır.

Bu bilgileri size panik olmamanız için açıklamaktayız. Her şeye rağmen kesin teşhisi ortodontistiniz koyacaktır. Bu makalede oluşturduğumuz bilgiler hekiminizin muayenesinin yerini tutamaz.
7-9 yaşları arasında çocuğunuzun ortodontik muayenesi yapıldığında bir problem fark edilse bile, ortodontistiniz size acil bir tedavi önermeyebilir. Doktorunuz bu durumda “bekle ve gör” yaklaşımını uygulayacaktır, ana dişler sürerken ve çene yüz gelişimi devam ederken bazı durumlarda tedavi ihtimallerini değerlendirecektir. Tedaviye ihtiyacı olan her hastada en iyi sonucu elde etmek için tedavinin ideal bir başlangıç zamanı vardır. İşte ortodontist bu problemi doğru zamanda çözmek için gereken bilgiye sahip bir uzmandır.
Bazen çocuklarda, bebeklik döneminden kalmış olan yanlış yutkunma, parmak, kalem, dil emme gibi kötü alışkanlıklar mevcut olabilir. Bu kötü alışkanlıkların ortadan kaldırılması için yapılan müdahalelere önleyici tedavi denilir.
Alışkanlık önleyici apareyler çok çeşitlidir. Sabit olarak dişlere yapıştırılanlar olduğu gibi takılıp çıkartılan apareyler de mevcuttur. Hangi apareyin kullanılacağı ortodontistiniz tarafından alışkanlığın şiddetine, çocuğunuzun yaşına ve mevcut diğer anomalilere göre belirlenir.
Bazı durumlarda ise ortodontistiniz çocuğunuzda ciddi bir çene problemi fark edebilir. Çocuğunuzda özellikle alt çenenin önde olması ya da büyük olması gibi bir problem teşhis edilmişse, erken müdahale bazı ciddi problemlerin gelişmesini engelleyebilir ve tedavinin ileri yaşlarda daha kısa süreli ve daha az karmaşık olmasını sağlayabilir.
Tipik olarak erken tedavi, küçük yaşta kemiğin gelişimini yönlendirmek ve ana dişler sürerken onlara daha iyi bir çevre yaratmak için sabit ve hareketli ortodontik aparey kullanımını içerir. Bu tip müdahalelere ise koruyucu tedavi denilir.
Erken dönemde mevcut bir problemi tespit etmek ortodontiste şu imkânları sağlar.

• Çene büyümesine yönlendirir.
• Ön dişleri fırlak olan vakalarda top çarpması ya da düşme gibi olası travmalara karşı tedbir alır. Bu gibi diş fırlaklıklarında darbe sonucu ön dişlerinde oluşan kırılmalar sıklıkla karşılaşılır.
• Zararlı ağız alışkanlıklarını engeller.
• Fiziksel görünümü iyileştirir ve özgüveni arttırır.
• Daimi dişlerin daha düzgün pozisyonlaşmalarına rehberlik eder.

Çocuklarda Kapsamlı Tedavi




Hemen her yaşta ortodontik tedavi yapılabiliyor olmasına rağmen, her hastanın sahip olduğu probleme göre ideal olarak tedavi edilebildiği uygun bir yaş dilimi vardır. Ortodontik tedaviler sıklıkla bütün daimi dişler sürdükten sonra(11-12 yaş) yapılmaktadır. Fakat bazı ortodontik bozuklukların, çocuktaki var olan büyüme potansiyelinden yararlanmak için erken dönemde tedavi edilmesi gerekmektedir.
Çocuğunuzun ağzında kalan en son süt dişi sallanıp düştüğü an (11-12 yaş) artık daimi dişlenme dönemi başlamıştır. Genellikle bu yaş grupları 2. büyük azı dişleri de sürmüş ise toplam 28 dişe sahiptir. 20 yaş dişlerinin sürmesi ile toplam 32 diş tamamlanır.
Ağızda süt dişlenmenin bitmesi ile birlikte, çocukta büyük bir büyüme atılımı da başlar. Pubertal büyüme atılımı denilen bu dönem, ortodontist için hem dişlerle ilgili hem de çenelerle ilgili etkili tedavi yapmak açısından en uygun zaman dilimidir.
Bu dönemde halk arasında ‘tel takma’ dediğimiz sabit ortodontik tedaviler yapılmaktadır. Sabit apareylerdeki felsefe, braket diye adlandırılan ve dişlere yapıştırılan metal düğmeciklere değişik özelliklerde ve kalınlıklarda ark telleri yerleştirilir
ve bu teller aracılığı ile uygulanan kuvvetler ise dişleri hareket ettirir.

Braketlerle yapılan tedavide uzayın her üç yönünde kontrollü diş hareketi sağlamak ve diş ve diş köklerini düzgün sıralamak mümkündür.
Ortodontik tedavi eskiye göre daha çok güncelleşti ve normalleşti. Artık etrafımızda ortodontik tedavi gören birçok çocuk görüyor ve bunu garipsemiyoruz.
Çenelerde mevcut olan problemlerin düzeltilmesi için ağız dışından destek almak gereklidir. Bu anlamda kullanılan aparatların tümüne ağız dışı apareyler denilir. Ağız dışından takılan aparatlar günde 16 – 18 saat takılmalıdır.

Çeneleri ilgilendiren anomalilerde 12–16 yaş dönemi ortodontik tedavi açısından oldukça önemlidir. Ortodontistler ağız dışı apareyler kullanmak suretiyle çenelerde bir küçültme yapamazlar çünkü büyümeyi durdurmak mümkün değildir. Bizler ancak büyümeyi istediğimiz şekilde yönlendirmek suretiyle anomaliyi tedavi edebiliriz. 12–16 dönemi büyümenin en aktif olduğu dönemdir. 16 yaşından sonra büyüme çok azaldığı ya da bittiği için büyümeyi yönlendirme şansımızda söz konusu olamaz.
Büyüme atılımının bittiği, artık bireyin ergin olduğu dönemde dişleri ilgilendiren anomaliler yine başarılı bir şekilde tedavi edilse bile çenelerin tedavisi ancak ortognatik-cerrahi tedavileri ile düzeltilebilmektedir .
Bu nedenle çocuğunuz 11-12 yaşına geldiğinde eğer bir problem gözlemliyorsanız onu en kısa zamanda bir ortodontiste görmenizi tavsiye ederiz.
Çocuğunuz tellerin görüntüsünden rahatsız olabilir Ya da arkadaşlarının alay etmesinden rahatsız olabilir. Cocuğunuzu arkadaş grubundan ya da akrabalarınızdan ortodontik tedavi gören kişilerle tanıştırmanızı tavsiye ederiz. Böylelikle kendini yalnız hissetmeyecek ve başına gelecekleri bizzat tedavi gören birisinden öğrenmiş olacaktır.
Sabit ortodontik tedavi genelde paslanmaz çelikten yapılmış braket kullanarak yapılır Ancak artık günümüzde daha az belli olan seramik ya da plastik braketler de özellikle kız çocukları tarafından oldukça tercih edilmektedir. Her ne kadar bu tür braketler tedavi süresini biraz uzatsa da basit vakalarda tercih edilebilir. Ortodontistiniz sizinle olası seçenekleri paylaşacaktır.
Braketlerin etrafına renkli elastik ligatürler takmak suretiyle ortodontistiniz tedaviyi daha eğlenceli hale getirebilir. Takımının renklerinden elastik takan hasta sayısı çoktur…
Ağız dışı aparey kullanmak zorunda olan çocuk hastalara bu apareyleri alıştırmak zor olabilir.