Gastrit - Mide Ülseri Stres İlişkisi, Beslenme ve Tedavi
MAKALE #9820 © Yazan Dr.Timur HARZADIN | Yayın Ekim 2012 | 29,015 Okuyucu
GASTRİT - MİDE ÜLSERİ STRES İLİŞKİSİ, BESLENME VE TEDAVİ
Normal midedeki asit bazı koşullarda, kendisine zarar verici hale gelmektedir. Bu zarar verici etki zamanla gastrit ve ülsere dönüşmektedir. Karnın üst bölgesinde şişkinlik, gerginlik, ağrı, ekşime, yanma, iştahsızlık ve bazen de bulantı-kusma şeklinde şikayetler ortaya çıkar. Tüm toplumda sık görülen bir rahatsızlıktır. Ülkemizdeki bu şikayetleri olan kişilerin oranının toplumun %8’i civarında olduğu tahmin edilmektedir. Mide asitinin artması veya mide koruyucu bariyeri olan musin maddesinin azalması en temel sebebidir.
Gastrit midenin iltihaplanmasıdır ve yüzeyel bir problemdir. Ülser ise yara anlamına gelir daha derindir. Mideye endoskopi ile bakıldığında gastritte yara yoktur ve genel olarak midenin iç yüzeyinde hafif kızarıklık, solukluk veya ödem ismi verilen şişlik gözlenir.
Helicobakter pylori isimli bakteri ülkemizde birçok kişinin midesinde yaşamaktadır. Bunun tahminen %70 civarında olduğu düşünülmektedir. Bu bakteri gastrit ve ülser oluşumuna sebep olabilmektedir. Aspirin ve romatizma ilaçları olarak kullanılan ağrı kesiciler de, mideye zarar verir. Bu gibi ilaçlar mideyi iki şekilde etkiler. Birinci olarak doğrudan midenin içindeki temas yoluyla dokunduğu yerde yara oluşturur. İkinci etkisi ise sistemik etki yaparak mideye zarar vermesidir. Bu ilaçlar prostaglandin adı verilen ve midenin iç kısmını koruyan maddelerin üretilmesini azaltır. Bu da midede yara oluşmasına yol açar.
Geçirilmiş operasyonlar da gastrit veya ülser oluşumunda önemli rol oynar. Safra kesesi operasyonları, mide operasyonları, cerrahi veya endoskopik bazı girişimlerden sonra safra bağırsaktan mideye geçerek gastrit yapabilir. Bu duruma alkalen reflü gastrit ismi de verilir.
Mide ve barsak hastalıklarının en büyük tetikleyici nedeni strestir.
Yemeği hızlı ve acele yemek ya da yemek sırasında sürekli konuşma ihtiyacı duymak şişkinliği artırır. Çünkü bu sırada yemekle birlikte çok fazla miktarda hava da yutulmuş olur. Stresli kişiler yemeği hızlı yediği için hava yutma fazla olur. Yine bazı bireyler konuşmadan durduğu zaman boşluk hissettiği için yemek sırasında da sürekli olarak bir şeylerden bahsetmek ve konuşmak zorundadır. Bu durum da hava yutma, gaz ve şişkinliğe neden olur. Stres anlarında şiddetli iç çekmek gibi durumlar da hava yutmaya sebep olur. Bazı kadınlar için adet dönemi de bir stres kaynağı olabilmektedir.
Özellikle kaygı, belirsizlik, bir şeyi kontrol edememe, öfke duyguları gastrit ve ülser gibi rahatsızlıkları daha çok artırmaktadır. Bu gibi duyguların en önemli sebebi bireyin kişiliği ve çocukluk çağı anılarıdır. Çocukluk çağında çabuk sinirlenen modellerin olması veya ailenin çocuğa yaptığı kötü muameleler burada çok önemlidir. Bu kişilerin beyindeki amigdala ve hipokampus bölgesinin hayat olayları karşısında daha fazla aktivite gösterdiği tespit edilmiştir. Bunun sonucunda ise stres hormonu düzeyleri daha çabuk ve daha hızlı bir şekilde artmaktadır. Aşırı duygusal yük altında bulunma, yoğun aile sorumluluğu alma veya sevdiği kişiden ayrılma gibi durumlarda stres hormonu olan adrenalin ve kortizol üretilmesini tetiklenir. Özellikle titiz, mükemmeliyetçi, ayrıntıcı kişilik özelliği olanlarda öfkelenme ve bunun sonucunda gastrit daha sıktır.
İşyerindeki kişilere yapılan psikolojik tacizler, yoğun ve vardiyalı çalışmada mideyi etkileyebilir. Bunun yanında çalışma hayatının hareketsiz ve monoton olması sonucu ruhsal yapı bir süre sonra buna tepki vermeye başlar.
Bazı stresli kişilerde bunu yatıştırmak için sigara ve alkol kullanmaktadır. Hem sigara, hem alkol midenin koruyucu bariyerlerini bozmaktadır. Bu maddeler gaz, şişkinlik, gastrit ve ülser gelişiminde önemli rol oynarlar. Özellikle alkol yüksek miktarlarda ve sık alındığında mide yüzeyinde hasar, erozyon ve hatta kanamalar yapmaktadır.
Hastalar genellikle, sonbahar ve ilkbahar dönemlerinde ağrılarının daha fazla olmakta olduğundan yakınırlar. Çünkü bu aylarda hassas kişilerde duygusal dalgalanmalar ve stres oluşur. Burada önemli olan stresin süresi ve derinliğidir. Ani başlayan, tekrarlayan ve uzun süren streslerin etkisi daha fazladır. Stres midedeki vagus isimli sinir dokusunu harekete geçirerek asit yapar.
Gastrit de beslenme önemli.
Kötü beslenme, alkol kullanımı, doğrudan mide yüzeyini tahriş ederek gastrite neden olabilir. Süt içmek bazı kişilerdeki laktoz intoleransı nedeniyle şişkinlik ve mide rahatsızlıklarına neden olmaktadır. Tersine bazı kişilerde ise süt şikayetleri azaltabilir. Yemeklerde yağ içeriği yüksek yiyeceklerin ve kızartmaların tüketilmesi gastriti tetikleyebilir. Acı ve tuzlu yiyeceklerin fazla tüketimi de mide yakınmalarını artırır.
Kafeinli içecekler olan kahve, kola, çay mide şikayetlerine neden olur. Asitli içecekler portakal, limon suyu da midesi hassas kişilerde rahatsızlık yapabilir. Yağ ve kafein miktarı fazla olduğu için gastritli hastalara çikolatada yemesi de tavsiye edilmez.
Baharatlı gıdalar inanılanın tersine gastrit yapmaz. Ancak aynı gastritli bir kişinin şikayetleri gibi yakınmalara neden olabilir. Bu yüzden de hassas kişilerin bunları tüketmemesi önerilir. Çok soğuk ya da sıcak yiyecek ve içeceklerden kaçınılmalıdır. Eskiden ülseri veya gastriti olan hastalara çok sıkı ve katı bir diyet önerilirdi. Günümüzde diyet yapılmakla birlikte, uygulanan diyetler artık daha az kısıtlayıcıdır.
Gastrit tanısı nasıl konulur?
Öncelikle, bir gastroenterologa ya da dahiliye uzmanına başvurmak gerekir. Hastalığın tanısını koymak için, hastanın öyküsünü dinlemek genellikle yeterlidir. Günümüzde bazı hekimler tarafından mide yakınması olan her hastaya endoskopi yapılması önerilmekte veya bazı hastalar bunu talep etmektedir. Ancak başlangıçta özellikle de gençlerde endoskopi yapılmadan direkt olarak ilaç tedavisine başlanabilir.
Kırk yaşını geçmiş kişilerde, yapılan tedavilere cevap vermeyenlerde, kilo kaybı, kansızlık gibi belirtiler yaşayanlarda kesin teşhis koymak için endoskopi yöntemi uygulanır. Burada midenin içi görsel olarak incelenirken, alınan biyopsinin mikroskobik incelenmesi tanıyı kesinleştirir.
Tedavisi.
Gastrit akut veya kronik olabilir ve çoğu insan için ciddi bir sorun değildir. Tedavi ile kısa sürede düzelir. Gastritin sebepleri arasında bakteri yoksa tedavide, mide asidini azaltıcı ya da asidin etkisini yok edici ilaçlar hastaya verilir. Eğer helicobakter pylori isimli bakteri varsa antibiyotik tedavisi eklemek gerekir.
Bu ilaç tedavisiyle birlikte, diyet tedavisi gerekebilir. Midenin yüzeyini tahrip etmeyecek yiyeceklerle beslenmek gerekir. Eğer hasta, sigara ya da alkol kullanıyorsa, bunları bırakması önerilir. Bununla beraber uygun yapılan egzersizler ruhsal yapıyı dengeler ve sindirim sisteminin sağlıklı çalışmasını sağlar. Egzersizin beyinde brain derived neurotrophic factor isimli maddeyi artırdığı ve beyin fonksiyonlarını iyileştirdiği tespit edilmiştir.
Fazla ve hızlı yemek yemek, midede yanma hissini arttırır. Geceleri yatmadan önce yemek asit üretimi ve reflü yapabilir. Yatmadan en az 3 saat önce besin alımına son verilmelidir. Gereksiz ilaç kullanımı, ağrı kesiciler, aspirin gibi ilaçlar mide asidini arttırır. Mümkün olduğunca bu ilaçları kullanmaması gerekir. Gün içinde gastrit şikayetleri ile baş edebilmek için en doğrusu ruhsal anlamda kendini rahatlatmaya çalışmaktır. Ilık su içmek, varsa mide ilacı kullanmak ve rahat bir pozisyonda dinlenmek de iyi gelebilir.
Doktorlar ne kadar stresten uzak durun dese de günümüz koşullarında maalesef bunu gerçekleştirebilmek zordur. Gastrit ve ülser dışında reflü, kabızlık, irritable barsak sendromu gibi sindirim sistemi hastalıkları stresten dolayı artmıştır. Eğer hastalık tekrarlıyorsa veya kişinin yaşam kalitesini bozuyorsa bu gibi durumlarda en iyi yaklaşım psikoterapi desteği almaktır.
Dr. Timur Harzadın
Normal midedeki asit bazı koşullarda, kendisine zarar verici hale gelmektedir. Bu zarar verici etki zamanla gastrit ve ülsere dönüşmektedir. Karnın üst bölgesinde şişkinlik, gerginlik, ağrı, ekşime, yanma, iştahsızlık ve bazen de bulantı-kusma şeklinde şikayetler ortaya çıkar. Tüm toplumda sık görülen bir rahatsızlıktır. Ülkemizdeki bu şikayetleri olan kişilerin oranının toplumun %8’i civarında olduğu tahmin edilmektedir. Mide asitinin artması veya mide koruyucu bariyeri olan musin maddesinin azalması en temel sebebidir.
Gastrit midenin iltihaplanmasıdır ve yüzeyel bir problemdir. Ülser ise yara anlamına gelir daha derindir. Mideye endoskopi ile bakıldığında gastritte yara yoktur ve genel olarak midenin iç yüzeyinde hafif kızarıklık, solukluk veya ödem ismi verilen şişlik gözlenir.
Helicobakter pylori isimli bakteri ülkemizde birçok kişinin midesinde yaşamaktadır. Bunun tahminen %70 civarında olduğu düşünülmektedir. Bu bakteri gastrit ve ülser oluşumuna sebep olabilmektedir. Aspirin ve romatizma ilaçları olarak kullanılan ağrı kesiciler de, mideye zarar verir. Bu gibi ilaçlar mideyi iki şekilde etkiler. Birinci olarak doğrudan midenin içindeki temas yoluyla dokunduğu yerde yara oluşturur. İkinci etkisi ise sistemik etki yaparak mideye zarar vermesidir. Bu ilaçlar prostaglandin adı verilen ve midenin iç kısmını koruyan maddelerin üretilmesini azaltır. Bu da midede yara oluşmasına yol açar.
Geçirilmiş operasyonlar da gastrit veya ülser oluşumunda önemli rol oynar. Safra kesesi operasyonları, mide operasyonları, cerrahi veya endoskopik bazı girişimlerden sonra safra bağırsaktan mideye geçerek gastrit yapabilir. Bu duruma alkalen reflü gastrit ismi de verilir.
Mide ve barsak hastalıklarının en büyük tetikleyici nedeni strestir.
Yemeği hızlı ve acele yemek ya da yemek sırasında sürekli konuşma ihtiyacı duymak şişkinliği artırır. Çünkü bu sırada yemekle birlikte çok fazla miktarda hava da yutulmuş olur. Stresli kişiler yemeği hızlı yediği için hava yutma fazla olur. Yine bazı bireyler konuşmadan durduğu zaman boşluk hissettiği için yemek sırasında da sürekli olarak bir şeylerden bahsetmek ve konuşmak zorundadır. Bu durum da hava yutma, gaz ve şişkinliğe neden olur. Stres anlarında şiddetli iç çekmek gibi durumlar da hava yutmaya sebep olur. Bazı kadınlar için adet dönemi de bir stres kaynağı olabilmektedir.
Özellikle kaygı, belirsizlik, bir şeyi kontrol edememe, öfke duyguları gastrit ve ülser gibi rahatsızlıkları daha çok artırmaktadır. Bu gibi duyguların en önemli sebebi bireyin kişiliği ve çocukluk çağı anılarıdır. Çocukluk çağında çabuk sinirlenen modellerin olması veya ailenin çocuğa yaptığı kötü muameleler burada çok önemlidir. Bu kişilerin beyindeki amigdala ve hipokampus bölgesinin hayat olayları karşısında daha fazla aktivite gösterdiği tespit edilmiştir. Bunun sonucunda ise stres hormonu düzeyleri daha çabuk ve daha hızlı bir şekilde artmaktadır. Aşırı duygusal yük altında bulunma, yoğun aile sorumluluğu alma veya sevdiği kişiden ayrılma gibi durumlarda stres hormonu olan adrenalin ve kortizol üretilmesini tetiklenir. Özellikle titiz, mükemmeliyetçi, ayrıntıcı kişilik özelliği olanlarda öfkelenme ve bunun sonucunda gastrit daha sıktır.
İşyerindeki kişilere yapılan psikolojik tacizler, yoğun ve vardiyalı çalışmada mideyi etkileyebilir. Bunun yanında çalışma hayatının hareketsiz ve monoton olması sonucu ruhsal yapı bir süre sonra buna tepki vermeye başlar.
Bazı stresli kişilerde bunu yatıştırmak için sigara ve alkol kullanmaktadır. Hem sigara, hem alkol midenin koruyucu bariyerlerini bozmaktadır. Bu maddeler gaz, şişkinlik, gastrit ve ülser gelişiminde önemli rol oynarlar. Özellikle alkol yüksek miktarlarda ve sık alındığında mide yüzeyinde hasar, erozyon ve hatta kanamalar yapmaktadır.
Hastalar genellikle, sonbahar ve ilkbahar dönemlerinde ağrılarının daha fazla olmakta olduğundan yakınırlar. Çünkü bu aylarda hassas kişilerde duygusal dalgalanmalar ve stres oluşur. Burada önemli olan stresin süresi ve derinliğidir. Ani başlayan, tekrarlayan ve uzun süren streslerin etkisi daha fazladır. Stres midedeki vagus isimli sinir dokusunu harekete geçirerek asit yapar.
Gastrit de beslenme önemli.
Kötü beslenme, alkol kullanımı, doğrudan mide yüzeyini tahriş ederek gastrite neden olabilir. Süt içmek bazı kişilerdeki laktoz intoleransı nedeniyle şişkinlik ve mide rahatsızlıklarına neden olmaktadır. Tersine bazı kişilerde ise süt şikayetleri azaltabilir. Yemeklerde yağ içeriği yüksek yiyeceklerin ve kızartmaların tüketilmesi gastriti tetikleyebilir. Acı ve tuzlu yiyeceklerin fazla tüketimi de mide yakınmalarını artırır.
Kafeinli içecekler olan kahve, kola, çay mide şikayetlerine neden olur. Asitli içecekler portakal, limon suyu da midesi hassas kişilerde rahatsızlık yapabilir. Yağ ve kafein miktarı fazla olduğu için gastritli hastalara çikolatada yemesi de tavsiye edilmez.
Baharatlı gıdalar inanılanın tersine gastrit yapmaz. Ancak aynı gastritli bir kişinin şikayetleri gibi yakınmalara neden olabilir. Bu yüzden de hassas kişilerin bunları tüketmemesi önerilir. Çok soğuk ya da sıcak yiyecek ve içeceklerden kaçınılmalıdır. Eskiden ülseri veya gastriti olan hastalara çok sıkı ve katı bir diyet önerilirdi. Günümüzde diyet yapılmakla birlikte, uygulanan diyetler artık daha az kısıtlayıcıdır.
Gastrit tanısı nasıl konulur?
Öncelikle, bir gastroenterologa ya da dahiliye uzmanına başvurmak gerekir. Hastalığın tanısını koymak için, hastanın öyküsünü dinlemek genellikle yeterlidir. Günümüzde bazı hekimler tarafından mide yakınması olan her hastaya endoskopi yapılması önerilmekte veya bazı hastalar bunu talep etmektedir. Ancak başlangıçta özellikle de gençlerde endoskopi yapılmadan direkt olarak ilaç tedavisine başlanabilir.
Kırk yaşını geçmiş kişilerde, yapılan tedavilere cevap vermeyenlerde, kilo kaybı, kansızlık gibi belirtiler yaşayanlarda kesin teşhis koymak için endoskopi yöntemi uygulanır. Burada midenin içi görsel olarak incelenirken, alınan biyopsinin mikroskobik incelenmesi tanıyı kesinleştirir.
Tedavisi.
Gastrit akut veya kronik olabilir ve çoğu insan için ciddi bir sorun değildir. Tedavi ile kısa sürede düzelir. Gastritin sebepleri arasında bakteri yoksa tedavide, mide asidini azaltıcı ya da asidin etkisini yok edici ilaçlar hastaya verilir. Eğer helicobakter pylori isimli bakteri varsa antibiyotik tedavisi eklemek gerekir.
Bu ilaç tedavisiyle birlikte, diyet tedavisi gerekebilir. Midenin yüzeyini tahrip etmeyecek yiyeceklerle beslenmek gerekir. Eğer hasta, sigara ya da alkol kullanıyorsa, bunları bırakması önerilir. Bununla beraber uygun yapılan egzersizler ruhsal yapıyı dengeler ve sindirim sisteminin sağlıklı çalışmasını sağlar. Egzersizin beyinde brain derived neurotrophic factor isimli maddeyi artırdığı ve beyin fonksiyonlarını iyileştirdiği tespit edilmiştir.
Fazla ve hızlı yemek yemek, midede yanma hissini arttırır. Geceleri yatmadan önce yemek asit üretimi ve reflü yapabilir. Yatmadan en az 3 saat önce besin alımına son verilmelidir. Gereksiz ilaç kullanımı, ağrı kesiciler, aspirin gibi ilaçlar mide asidini arttırır. Mümkün olduğunca bu ilaçları kullanmaması gerekir. Gün içinde gastrit şikayetleri ile baş edebilmek için en doğrusu ruhsal anlamda kendini rahatlatmaya çalışmaktır. Ilık su içmek, varsa mide ilacı kullanmak ve rahat bir pozisyonda dinlenmek de iyi gelebilir.
Doktorlar ne kadar stresten uzak durun dese de günümüz koşullarında maalesef bunu gerçekleştirebilmek zordur. Gastrit ve ülser dışında reflü, kabızlık, irritable barsak sendromu gibi sindirim sistemi hastalıkları stresten dolayı artmıştır. Eğer hastalık tekrarlıyorsa veya kişinin yaşam kalitesini bozuyorsa bu gibi durumlarda en iyi yaklaşım psikoterapi desteği almaktır.
Dr. Timur Harzadın
5 Beğeni 
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
hızlı yemek, şişkinlik, gastrit, mide, mide ülseri, ülser, stres ve mide hastalıkları, mide hastalıklarında stres, helicobakter pylori, midede şişkinlik
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
