Eşek Sütü ve İnsan Sağlığındaki Önemi
EŞEK SÜTÜ VE İNSAN SAĞLIĞINDAKİ ÖNEMİ
Sizlere bu yazımda Tek tırnaklı hayvanlardan Eşek ( Equus asinus ) un yararı yeni anlaşılan sütü ve insan sağlığındaki önemini anlatmaya çalışacağım.
Eşeğin insan hayatındaki yeri oldukça eskidir. M.Ö. 5.Yüzyılda yaşamış ünlü tarihçi HEREDOT, eşeğin insanoğlunun en ağır işlerini yapan, sadık bir hizmetkarı olduğunu ve eşek sütünün insan beslenmesinde anne sütü kadar yeterli ve önemli ve de çeşitli hastalıkları tedavi ettiğini yazmıştır.
Yine tarihte KLEOPATRA ve POPPEA isimli ünlü kadınların güzelliklerini korumak ve cilt bakımı için eşek sütü ile güzellik banyoları yaptıkları bilinen bir gerçektir.
Eşek sütü, anne sütünün olmadığı durumlarda bebekler için çok büyük bir şans ve mucizedir. Eşek sütü çok eski zamanlardan beri anası ölmüş öksüz bebeklerin beslenmesinde kullanılmış ve yeterliliği kanıtlanmış bir gıdadır. 19.yüzyılda yaşamış olan Fransız Dr.PARROT, anneleri ölmüş öksüz bebeklerde eşek sütünü temel besin maddesi olarak kullanmış ve çok iyi sonuçlar elde etmiştir ve 1882 yılında Tıp Akademisi Bülteninde bu sonuçları yayınlamıştır.
Rönesans döneminde I.Francesco , eşek sütünün önemini analatan bir yazı yazmıştır.
Eşek sütünün tespit edilen başlıca yararlarına bakacak olursak ;
1. Eşek sütünün, kalp ve damar hastalıklarının (Kardiyovasküler hastalıklar) önlenmesinde (profilaksi) çok yararlı olduğu saptamıştır.
2.Eşek sütü sinir hücreleri zarının yenilenmesine olanak sağlar.
3.Eşek sütü bağışıklık sistemini kuvvetlendirir.
4.Eşek sütü, çok düşük yağ oranına sahiptir Doymamış yağ asitlerinden Omega 3 ve Omega 6 yönünden çok zengindir.İnek sütünden 60 kat daha fazla C vitaminine sahiptir, ayrıca diğer vitaminlerden de oldukça zengin bir yapıdadır.
5.Eşek sütü kalsiyum emilimini teşvik edici özelliğe sahiptir. Yapıca az az yağ içeren eşek sütü, yaşlı insanlarda Osteoporozun önlenmesinde oldukça etkildir.
6.Eşek sütü yüksek kolesterole sahip hastaların diyetlerinde kolesterolü düşürmek amacıyla çok uygun bir gıdadır. Düşük yağ oranına sahiptir ve doymamış yağ asitlerinden Omega 3 ve Omega 6 en fazla eşek sütünde bulunur.
7. Gastrointestinal (mide- barsak) floranın düzenlenmesinde, ishallerin tedavisinde (rotavirus ishali dahil), mide hastalıklarında, gastrit ve gastric ulcus (ülser) tedavisinde oldukça faydalıdır.
8.Kabızlık tedavisinde güvenle kullanılmaktadır.
9. İmmun sistemi kuvvetlendirdiğinden dolayı Astma Bronchiale de oldukça yararı görülmüştür.
10. Cilt temizleyici ve Dermatolojik kremlerde nemlendirici ve cildi besleyici olarak kullanılmaktadır.
Bebeklerde çok karşılaşılan inek sütü proteini alerjisinin (CMA veya CMPA) başlıca semptomları. Regurgitasyon (gegirme), kusma, ishal, dermatit, kabızlık, yemek reddi, astım, şok, bronkospazm ve zaman içinde yoğunluğu değişen barsak mukozasında histopatolojik lezyonlar (Çölyak hastalığı benzeri lezyonlar) dır. Yine bebeklerde çok önemli olan Poli Alerji vardır. (PA) . Poli Alerji de bebeğin aldığı gıdalardan birinden veya birkaçından aşırı duyarlılık (alerji) durumunun ortaya çıkmasıdır. Her iki hastalığı tadavi etmek çok zordur. Çoğu gıdaların bebeğin diyetinden çıkartılması (eğer düzgün ve dengeli alternatif diyet ve yiyecekler yok ise) bebeklerde malnutrisyona (kötü beslenmeye) yol açar ve büyüme duraklar.
2005 yılında Dr.G.Iacono, inek sütü protein alerjisi (CMA, CMPA) oranını 15.000 bebek üzerinde % 2-7 aralığında tespit etmiş ve yayınlamıştır.
Genel olarak gıda alerjilerinde rasyonel tedavi, inek sütü proteini içeren süt ve tüm gıdaların diyetten çıkartılması ile yapılır. Ancak tek gısadı süt ve süt ürünleri olan bebeğin ilk 2 yıl içerisinde bunlara çok ihtiyacı vardır. Bebeğin yaşama ve büyüme için enerji gereksinimini mutlaka göz önünde tutmak gereklidir. İnek sütü proteini içeren gıdalar eğer bebeğin diyetinden çıkartılırsa bunun yerine diyete eklenecek gıdanın ;
Yeterli besleme sağlaması, hoş bir tada sahip olması, bebek tarafından beğenilerek yenmesi, besin reddi olmaması,düşük maliyette satın alınabilmesi ve az alerjenik bir yapıya sahip olması gereklidir.
Bu amaç için bebek besin endüstrisinde bitkisel protein içeren besinler özellikle de soya fasulyesi proteini kullanılmışsa da bunlar ezilmiş olarak işlendiklerinden bağışıklık sistemi tarafından güçlükle tanınmışlar yada tanınamamışlardır. Bu yüzden bebek beslenmesinde inek sütüne alternatif sütler bulmak büyük bir gerekliliktir.
Bu yüzden araştırmacılar, manda, keçi, koyun, at, eşek ve deve gibi evcil memeli hayvanların sütlerinin bebek beslenmesinde ve bebek mamalarında kullanılabilirlikleri üzerine çok çalıştılar. Manda ve Koyun sütünde aynı inek sütünde olduğu gibi inek sütü proteini alerjisne bağlı proteinlerin varlığı tespit edildi. Manda ve koyun sütünün alternatif süt olamayacağın benimsendi. Keçi, eşek at ve deve sütünün inek sütü proteini taşımadığı tespit edildi. At ve deve sütünün üretim ve temininde çok büyük zorlukların olacağından dolayı bu 2 süt de elimine edildi. Keçi sütünün endüstiyel süt üretimi başladı. Fakat Bilim insanlarınca eşek sütünün keçi sütünden çok daha üstün niteliklere sahip olduğu büyük bir ittifakla kabul edildi.
Bilim insanları, tarihi geçmişe de bakarak, insan sütünün yerine eşek sütü kullanımının en uygun süt alternatifi olduğu konusunda birleştiler. İnek sütü proteinine alerjisi olan, PA si olan, ve annnesi ölmüş öksüz bebeklerde veya anne sütü yetersiz olan bebek beslenmesinde eşek sütü çok büyük bir önem taşımaktadır.
Günümüzde modern kentleşmenin sonucu olarak köylerden kente sürekli göç oluşu, köyde yaşayan insanların da tarımsal mekanizasyonun ilerlemesinden dolayı ve malesef para hırsı yüzünden döner,sucuk, salam ve kavurma yapılarak insanlara % 100 dana eti diye yedirilen zavallı eşek günümüzde yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olan bir hayvan türü haline gelmiştir.
Eşeğin sayıca çok az oluşu, uzun gebelik süresi (12 ay) ve günde çok az ( yaklaşık 1 litre) bir süt vermesi şu anki halihazır eşek sütü ihtiyacını karşılayacak durumda değildir. Tarih boyunca eşek sadece yük ve hizmet amacıyla kullanıldığından dolayı eşeğe süt yönünde genetik bir seleksiyon (ıslah) uygulanmamıştır. Eşeklerin süt verimleri oldukça düşüktür.
EŞEK SÜTÜNÜN KOMPOZİSYONU
Eşek sütü yağ oranı düşük, güzel lezzette, laktoz oranı insan sütüne çok yakın, doymamış yağ asitlerince (omega 3 ve Omega 6) çok yüksek durumdadır. Eşek sütü mide – barsak florasını çok iyi düzenlemektedir. Eşek sütü düşük kazein oranına (süt proteini) sahiptir. Asla alerjiye neden olmaz.
Azot konsantrasyonu olarak ta çok iyi durumdadır.
EŞEK SÜTÜ
Kuru madde % - 9.61
Yağ % - 1.21
Protein % - 1.74
Laktoz % - 6.23
Toplam Kül % - 0.43
Enerji Değeri KJ/Kg – 1939.40
Diğer sütlerle karşılaştırmanız için diğer sütlere ait değerlere de bakmak gerekir.
İNSAN SÜTÜ
Kuru madde % - 12.43
Yağ % - 3.38
Protein % - 1.64
Laktoz % - 6.69
Toplam Kül % - 0.22
Enerji Değeri KJ/Kg – 2855.70
AT SÜTÜ
Kuru madde % - 9.52
Yağ % - 0.85
Protein % - 2.06
Laktoz % - 6.26
Toplam Kül % - 0.34
Enerji Değeri KJ/Kg – 1877.90
İNEK SÜTÜ
Kuru madde % - 12.38
Yağ % - 3.48
Protein % - 3.45
Laktoz % - 4.73
Toplam Kül % - 0.78
Enerji Değeri KJ/Kg – 2984.10
Eşek sütünün lizozim içeriği yüksek bir süt olduğundan dolayı , bakterisid (bakteri öldürücü) özelliği de vardır.
Eşek sütü uzun süre değişmeden, organoleptik ve mikrobiyolojik özelliklerini muhafaza etme yeteneğine sahip bir çok değerli süttür.
Günümüzde entansif koşullarda yetiştirilen sağlıklı eşek sürülerinden hijyenik eşek sütü elde etmek çok zordur. Bunun için yasal düzenlemelere de gerek vardır. Günümüzde sadece eşek ve eşek sütü konusunda dünyada lider konumda bulunan İtalya Cumhuriyetinde eşek çiftlikleri ve eşek sütü konusunda Yasalar ve yönetmelikler vardır. İtalya Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Veteriner Hizmetleri Genel Müdürlüğünce tüm yasal düzenlemeler yapılmış ve sağlıklı eşek sütü üretimi ve tüketimine geçilmiştir. İtalyanlar Veteriner Hekimliğini, Tıbbın (İnsan hekimliğinin) ayrılmaz ve sağlığın olmazsa olmaz şartı olarak gördüklerinden İtalyada Veteriner Halk Sağlığı, Hayvancılık İşletmeleri ve Hayvan Üretim Çiftlikleri, Mezbaha ve Kesimhaneler, Et Ürünleri İşleme Tesisleri(Sucuk, salam, sosis, kavurma vb), Süt Ürünleri İşleme tesisleri, Gıda Kontrol Hizmetleri, Balık ve Su Ürünleri Üretim, İşleme ve Satış yerleri ve Kontrolleri, Hayvan Sağlığı Hizmetlerinin tamamı Veteriner Hizmetleri Genel Müdürlüğü adı altında Sağlık Bakanlığında (Ministro della Salute) yürütülmektedir. Bence de doğru olanı budur.
Türkiyemizde ise sadece yük hayvanı olarak kullanılan eşek konusunda malesef yasal düzenlemeler, kanun ve yönetmelikler yoktur.
Hijyenik, sağlıklı, temiz eşek sütünün elde edilebilmesi için başta eşek çiftlikleri konusunda acilen yasal düzenlemeler yapılmalı, kanun ve yönetmelikler çıkartılmaldır.
Eşek çiftliklerinde yaşayan her eşek idendification yapılmalı (kimliklendirilmeli), zoonoz hastalıklar ve diğer adi hastalıklar yönünden gerekli her türlü test, aşılama ve ilaçlamadan geçirildikten sonra süt üretimine izin verilmelidir. Eşek sütünün elde edildiği eşekler mutlaka testlerden geçirilmiş, hastalık taşıyıcı özelliği bulunmayan, mikrobiyal ve paraziter yönden temiz, potansiyel enfeksiyon riski taşımayan temiz ve identifiye eşekler olmalıdır. Böylece gıda kontrol zincirinde eksik halka bırakılmamalıdır. Gıda kontrolünde aksaklık yakalandığında hemen bulunup aksaklık giderilebilmelidir.
Daha sonra da Eşek sütü hakkında yasal düzenlemeler yapılmalı, kanun ve yönetmelikler hazırlanmalıdır.
Eşek sütü hastalıklardan arınmış (ari) eşeklerden, temiz ve hijyenik bir ortamda (sağımhane) el değmeden toplanıp çelik süt toplama kazanlarında +4 C derecede toplanıp soğutulan sütlerin yine temiz ve hijyenik süt taşıma tankına sahip araçlarla süt işleme tesisisine nakledilmesi gereklidir.
Eşek sütü işlemek için yasal izin almış süt fabrikalarında pastörizasyona tabi tutularak (pastörize eşek sütü) veya UHT stelilizasyon işlemi uygulanarak UHT steril eşek sütü olarak ambalajlanan sağlıklı, hijyenik eşek sütü marketlerde satışa sunulmalıdır. Halk eşek sütü konusunda mutlaka basın – yayın aracılığı ile bilgilendirilmelidir.
Sağlıklı günler dileği ile ...
Uzman Dr.Ali AYYILDIZ
Veteriner Hekim – İnsan Anatomisi Uzmanı Dr.
Sizlere bu yazımda Tek tırnaklı hayvanlardan Eşek ( Equus asinus ) un yararı yeni anlaşılan sütü ve insan sağlığındaki önemini anlatmaya çalışacağım.
Eşeğin insan hayatındaki yeri oldukça eskidir. M.Ö. 5.Yüzyılda yaşamış ünlü tarihçi HEREDOT, eşeğin insanoğlunun en ağır işlerini yapan, sadık bir hizmetkarı olduğunu ve eşek sütünün insan beslenmesinde anne sütü kadar yeterli ve önemli ve de çeşitli hastalıkları tedavi ettiğini yazmıştır.
Yine tarihte KLEOPATRA ve POPPEA isimli ünlü kadınların güzelliklerini korumak ve cilt bakımı için eşek sütü ile güzellik banyoları yaptıkları bilinen bir gerçektir.
Eşek sütü, anne sütünün olmadığı durumlarda bebekler için çok büyük bir şans ve mucizedir. Eşek sütü çok eski zamanlardan beri anası ölmüş öksüz bebeklerin beslenmesinde kullanılmış ve yeterliliği kanıtlanmış bir gıdadır. 19.yüzyılda yaşamış olan Fransız Dr.PARROT, anneleri ölmüş öksüz bebeklerde eşek sütünü temel besin maddesi olarak kullanmış ve çok iyi sonuçlar elde etmiştir ve 1882 yılında Tıp Akademisi Bülteninde bu sonuçları yayınlamıştır.
Rönesans döneminde I.Francesco , eşek sütünün önemini analatan bir yazı yazmıştır.
Eşek sütünün tespit edilen başlıca yararlarına bakacak olursak ;
1. Eşek sütünün, kalp ve damar hastalıklarının (Kardiyovasküler hastalıklar) önlenmesinde (profilaksi) çok yararlı olduğu saptamıştır.
2.Eşek sütü sinir hücreleri zarının yenilenmesine olanak sağlar.
3.Eşek sütü bağışıklık sistemini kuvvetlendirir.
4.Eşek sütü, çok düşük yağ oranına sahiptir Doymamış yağ asitlerinden Omega 3 ve Omega 6 yönünden çok zengindir.İnek sütünden 60 kat daha fazla C vitaminine sahiptir, ayrıca diğer vitaminlerden de oldukça zengin bir yapıdadır.
5.Eşek sütü kalsiyum emilimini teşvik edici özelliğe sahiptir. Yapıca az az yağ içeren eşek sütü, yaşlı insanlarda Osteoporozun önlenmesinde oldukça etkildir.
6.Eşek sütü yüksek kolesterole sahip hastaların diyetlerinde kolesterolü düşürmek amacıyla çok uygun bir gıdadır. Düşük yağ oranına sahiptir ve doymamış yağ asitlerinden Omega 3 ve Omega 6 en fazla eşek sütünde bulunur.
7. Gastrointestinal (mide- barsak) floranın düzenlenmesinde, ishallerin tedavisinde (rotavirus ishali dahil), mide hastalıklarında, gastrit ve gastric ulcus (ülser) tedavisinde oldukça faydalıdır.
8.Kabızlık tedavisinde güvenle kullanılmaktadır.
9. İmmun sistemi kuvvetlendirdiğinden dolayı Astma Bronchiale de oldukça yararı görülmüştür.
10. Cilt temizleyici ve Dermatolojik kremlerde nemlendirici ve cildi besleyici olarak kullanılmaktadır.
Bebeklerde çok karşılaşılan inek sütü proteini alerjisinin (CMA veya CMPA) başlıca semptomları. Regurgitasyon (gegirme), kusma, ishal, dermatit, kabızlık, yemek reddi, astım, şok, bronkospazm ve zaman içinde yoğunluğu değişen barsak mukozasında histopatolojik lezyonlar (Çölyak hastalığı benzeri lezyonlar) dır. Yine bebeklerde çok önemli olan Poli Alerji vardır. (PA) . Poli Alerji de bebeğin aldığı gıdalardan birinden veya birkaçından aşırı duyarlılık (alerji) durumunun ortaya çıkmasıdır. Her iki hastalığı tadavi etmek çok zordur. Çoğu gıdaların bebeğin diyetinden çıkartılması (eğer düzgün ve dengeli alternatif diyet ve yiyecekler yok ise) bebeklerde malnutrisyona (kötü beslenmeye) yol açar ve büyüme duraklar.
2005 yılında Dr.G.Iacono, inek sütü protein alerjisi (CMA, CMPA) oranını 15.000 bebek üzerinde % 2-7 aralığında tespit etmiş ve yayınlamıştır.
Genel olarak gıda alerjilerinde rasyonel tedavi, inek sütü proteini içeren süt ve tüm gıdaların diyetten çıkartılması ile yapılır. Ancak tek gısadı süt ve süt ürünleri olan bebeğin ilk 2 yıl içerisinde bunlara çok ihtiyacı vardır. Bebeğin yaşama ve büyüme için enerji gereksinimini mutlaka göz önünde tutmak gereklidir. İnek sütü proteini içeren gıdalar eğer bebeğin diyetinden çıkartılırsa bunun yerine diyete eklenecek gıdanın ;
Yeterli besleme sağlaması, hoş bir tada sahip olması, bebek tarafından beğenilerek yenmesi, besin reddi olmaması,düşük maliyette satın alınabilmesi ve az alerjenik bir yapıya sahip olması gereklidir.
Bu amaç için bebek besin endüstrisinde bitkisel protein içeren besinler özellikle de soya fasulyesi proteini kullanılmışsa da bunlar ezilmiş olarak işlendiklerinden bağışıklık sistemi tarafından güçlükle tanınmışlar yada tanınamamışlardır. Bu yüzden bebek beslenmesinde inek sütüne alternatif sütler bulmak büyük bir gerekliliktir.
Bu yüzden araştırmacılar, manda, keçi, koyun, at, eşek ve deve gibi evcil memeli hayvanların sütlerinin bebek beslenmesinde ve bebek mamalarında kullanılabilirlikleri üzerine çok çalıştılar. Manda ve Koyun sütünde aynı inek sütünde olduğu gibi inek sütü proteini alerjisne bağlı proteinlerin varlığı tespit edildi. Manda ve koyun sütünün alternatif süt olamayacağın benimsendi. Keçi, eşek at ve deve sütünün inek sütü proteini taşımadığı tespit edildi. At ve deve sütünün üretim ve temininde çok büyük zorlukların olacağından dolayı bu 2 süt de elimine edildi. Keçi sütünün endüstiyel süt üretimi başladı. Fakat Bilim insanlarınca eşek sütünün keçi sütünden çok daha üstün niteliklere sahip olduğu büyük bir ittifakla kabul edildi.
Bilim insanları, tarihi geçmişe de bakarak, insan sütünün yerine eşek sütü kullanımının en uygun süt alternatifi olduğu konusunda birleştiler. İnek sütü proteinine alerjisi olan, PA si olan, ve annnesi ölmüş öksüz bebeklerde veya anne sütü yetersiz olan bebek beslenmesinde eşek sütü çok büyük bir önem taşımaktadır.
Günümüzde modern kentleşmenin sonucu olarak köylerden kente sürekli göç oluşu, köyde yaşayan insanların da tarımsal mekanizasyonun ilerlemesinden dolayı ve malesef para hırsı yüzünden döner,sucuk, salam ve kavurma yapılarak insanlara % 100 dana eti diye yedirilen zavallı eşek günümüzde yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olan bir hayvan türü haline gelmiştir.
Eşeğin sayıca çok az oluşu, uzun gebelik süresi (12 ay) ve günde çok az ( yaklaşık 1 litre) bir süt vermesi şu anki halihazır eşek sütü ihtiyacını karşılayacak durumda değildir. Tarih boyunca eşek sadece yük ve hizmet amacıyla kullanıldığından dolayı eşeğe süt yönünde genetik bir seleksiyon (ıslah) uygulanmamıştır. Eşeklerin süt verimleri oldukça düşüktür.
EŞEK SÜTÜNÜN KOMPOZİSYONU
Eşek sütü yağ oranı düşük, güzel lezzette, laktoz oranı insan sütüne çok yakın, doymamış yağ asitlerince (omega 3 ve Omega 6) çok yüksek durumdadır. Eşek sütü mide – barsak florasını çok iyi düzenlemektedir. Eşek sütü düşük kazein oranına (süt proteini) sahiptir. Asla alerjiye neden olmaz.
Azot konsantrasyonu olarak ta çok iyi durumdadır.
EŞEK SÜTÜ
Kuru madde % - 9.61
Yağ % - 1.21
Protein % - 1.74
Laktoz % - 6.23
Toplam Kül % - 0.43
Enerji Değeri KJ/Kg – 1939.40
Diğer sütlerle karşılaştırmanız için diğer sütlere ait değerlere de bakmak gerekir.
İNSAN SÜTÜ
Kuru madde % - 12.43
Yağ % - 3.38
Protein % - 1.64
Laktoz % - 6.69
Toplam Kül % - 0.22
Enerji Değeri KJ/Kg – 2855.70
AT SÜTÜ
Kuru madde % - 9.52
Yağ % - 0.85
Protein % - 2.06
Laktoz % - 6.26
Toplam Kül % - 0.34
Enerji Değeri KJ/Kg – 1877.90
İNEK SÜTÜ
Kuru madde % - 12.38
Yağ % - 3.48
Protein % - 3.45
Laktoz % - 4.73
Toplam Kül % - 0.78
Enerji Değeri KJ/Kg – 2984.10
Eşek sütünün lizozim içeriği yüksek bir süt olduğundan dolayı , bakterisid (bakteri öldürücü) özelliği de vardır.
Eşek sütü uzun süre değişmeden, organoleptik ve mikrobiyolojik özelliklerini muhafaza etme yeteneğine sahip bir çok değerli süttür.
Günümüzde entansif koşullarda yetiştirilen sağlıklı eşek sürülerinden hijyenik eşek sütü elde etmek çok zordur. Bunun için yasal düzenlemelere de gerek vardır. Günümüzde sadece eşek ve eşek sütü konusunda dünyada lider konumda bulunan İtalya Cumhuriyetinde eşek çiftlikleri ve eşek sütü konusunda Yasalar ve yönetmelikler vardır. İtalya Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Veteriner Hizmetleri Genel Müdürlüğünce tüm yasal düzenlemeler yapılmış ve sağlıklı eşek sütü üretimi ve tüketimine geçilmiştir. İtalyanlar Veteriner Hekimliğini, Tıbbın (İnsan hekimliğinin) ayrılmaz ve sağlığın olmazsa olmaz şartı olarak gördüklerinden İtalyada Veteriner Halk Sağlığı, Hayvancılık İşletmeleri ve Hayvan Üretim Çiftlikleri, Mezbaha ve Kesimhaneler, Et Ürünleri İşleme Tesisleri(Sucuk, salam, sosis, kavurma vb), Süt Ürünleri İşleme tesisleri, Gıda Kontrol Hizmetleri, Balık ve Su Ürünleri Üretim, İşleme ve Satış yerleri ve Kontrolleri, Hayvan Sağlığı Hizmetlerinin tamamı Veteriner Hizmetleri Genel Müdürlüğü adı altında Sağlık Bakanlığında (Ministro della Salute) yürütülmektedir. Bence de doğru olanı budur.
Türkiyemizde ise sadece yük hayvanı olarak kullanılan eşek konusunda malesef yasal düzenlemeler, kanun ve yönetmelikler yoktur.
Hijyenik, sağlıklı, temiz eşek sütünün elde edilebilmesi için başta eşek çiftlikleri konusunda acilen yasal düzenlemeler yapılmalı, kanun ve yönetmelikler çıkartılmaldır.
Eşek çiftliklerinde yaşayan her eşek idendification yapılmalı (kimliklendirilmeli), zoonoz hastalıklar ve diğer adi hastalıklar yönünden gerekli her türlü test, aşılama ve ilaçlamadan geçirildikten sonra süt üretimine izin verilmelidir. Eşek sütünün elde edildiği eşekler mutlaka testlerden geçirilmiş, hastalık taşıyıcı özelliği bulunmayan, mikrobiyal ve paraziter yönden temiz, potansiyel enfeksiyon riski taşımayan temiz ve identifiye eşekler olmalıdır. Böylece gıda kontrol zincirinde eksik halka bırakılmamalıdır. Gıda kontrolünde aksaklık yakalandığında hemen bulunup aksaklık giderilebilmelidir.
Daha sonra da Eşek sütü hakkında yasal düzenlemeler yapılmalı, kanun ve yönetmelikler hazırlanmalıdır.
Eşek sütü hastalıklardan arınmış (ari) eşeklerden, temiz ve hijyenik bir ortamda (sağımhane) el değmeden toplanıp çelik süt toplama kazanlarında +4 C derecede toplanıp soğutulan sütlerin yine temiz ve hijyenik süt taşıma tankına sahip araçlarla süt işleme tesisisine nakledilmesi gereklidir.
Eşek sütü işlemek için yasal izin almış süt fabrikalarında pastörizasyona tabi tutularak (pastörize eşek sütü) veya UHT stelilizasyon işlemi uygulanarak UHT steril eşek sütü olarak ambalajlanan sağlıklı, hijyenik eşek sütü marketlerde satışa sunulmalıdır. Halk eşek sütü konusunda mutlaka basın – yayın aracılığı ile bilgilendirilmelidir.
Sağlıklı günler dileği ile ...
Uzman Dr.Ali AYYILDIZ
Veteriner Hekim – İnsan Anatomisi Uzmanı Dr.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Eşek Sütü ve İnsan Sağlığındaki Önemi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Vet.Hek.Doç.Dr.Ali AYYILDIZ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Vet.Hek.Doç.Dr.Ali AYYILDIZ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
9 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
eşek, eşek sütü, eşek sütünün yararları, eşek sütünün faydaları, beslenmede eşek sütü, eşek sütü tüketimi, eşek sütünün önemi, eşek sütü nedir, tarihte eşek sütü, eşek sütünün içindekiler
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
