“Allah aşkına ye”
“Ölümü gör ye”
“Yemezsen arkandan ağlar”
“Tabakta yemek bırakma günahtır”
“Bir lokmadan bir şey olmaz”
“Şimdi ye sonra diyetine devam edersin...”

Bu sözler herhalde hepimize tanıdık gelmektedir. Misafirperverlik, doyurmak, ısrarcı olmak kültürümüzün önemli özelliklerinden biridir. Ancak çocukluktan itibaren karşılaştığımız bu yaklaşım aynı zamanda hayır diyemeyen ve sınır koyamayan bireylerin yetişmesine de zemin hazırlamaktadır.
Diyet yaparken kişileri en çok zorlayan konuların başında işte bu yerleşmiş ve yıkmakta zorlandığımız düşüncelerin uzantısı olan ikramları reddetmek gelir. Birçok kişi yaratacağı etkileri düşünerek, nasıl söyleyeceğini düşünerek ve belki de kendisine nasıl söylenildiğinde ne hissedeceğini düşünerek ve biraz da nasıl söyleyeceğini bilmeyerek "hayır" demekten kaçınır. Peki yemeklere hayır diyebilmek neden bu kadar zordur?

Yeni doğan bir bebeğin sıcak ve güvenli ortamından ayrılmasının kaygısı, yeni uyaranlarla baş etme çabası annesinin göğsünden süt emerek teselli bulur. Kadınlık, annelik , beslenme ve beslemek iç içe kavramlardır. İştahsız ve zayıf bir çocuk görüldüğünde bakışlar hemen anneye döner, anne yeterince besleyememek konusunda belki de suçlanır. Annelik içgüdüsü ve beslemek davranışı kadınların eşine, arkadaşlarına, ilişkilerine tüm hayatı boyunca yansır. Bir kadın için emekle yaptığı yemeğe hayır denmesinin yarattığı hayal kırıklığının derinliği buralardan gelmektedir. Bu nedenle yemekle ilgili reddetmeler ve hayır deme kavramı ciddi sosyal ve duygusal baskıları da içinde barındırır. Hayır demek sanki ilişkilerin zedelenmesi, bencillik, karşındakini yeterince mutlu edememe anlamını taşır. Gerektiğinde hayır diyebilmek doğru bulmadığınız şeyi yapmayarak kendinize olan saygınızın artmasını sağlar. Birilerinin sevgisini, ilgisini üstünüzde tutmak için hayır diyememekse kendinize verdiğiniz değerin düşmesine neden olur.

Hayır diyebilmek sadece diyetinizin değil tüm yaşantınızın dümenini elinizde tutmanızı sağlar. Hayır diyebilmek için, öncelikle unutulmaması gereken konu yiyecekleri reddetmenin karşınızdaki kişiyi reddetmek anlamına gelmemesidir. Kimse “hayır” kelimesini ne duymayı, ne de söylemeyi sever. “Hayır” kelimesini kullanmak yerine ben dilini kullanarak “hayır” anlamına gelebilecek şeyler söyleyebilirsiniz. Misafirliğe giderken onlardan size uygun yiyecekler olup olmadığını öğrenebilir ve samimi bir davranışla ne yiyebileceğinizi söyleyebilirsiniz. Ancak aksi durumlarda istemediğiniz yiyecekleri yememek için aşağıdaki örneklerden faydalanabilirsiniz.

Yaptığınız yiyeceklerin güzel olduğuna eminim ama şu anda yemek istemiyorum, sohbetinizin tadını çıkarmak istiyorum

Bunların yerine eğer varsa meyve yiyebilirsem gerçekten çok mutlu olacağım

Sağlığımla ilgili çok önemli olmayan ama dikkatli olmamı gerektiren problemler var, bu nedenle yemezsem kendimi daha iyi hissedeceğim.

Unutmayın ki hayır demeyi başardığınız her durum kendinize saygınızı yükseltecek ve kilo kontrolünü sağlama başarısı olarak geri dönecektir.

Uzm. Klinik Psikolog
Banu Akman Şahin