DUA’NIN İNSAN PSİKOLOJİSİNDEKİ YERİ,
İnsan!
Alak (ilgi)’tan yaratılan Hz.İnsan.Hammaddesinde her iki kutbu barındıran hem iyi hem kötü,hem aciz hem güçlü,hem onarıcı hem tahrip edici,hem her şey hem hiçbir şey olma kapasitesine sahip olan insan.Allah’ın kendisini eşref-i mahluk olarak yarttığı,ancak kendisine bahşettiği iradesini fıtratına uygun kullanmayarak kötü ve yanlışı tercih etmesiyle esfel-i safiline dönüşebilen insan.
İnsan yaradılışı gereği aciz ve muhtaçtır.Aynı zamanda her şeye kadir olan Allah’ı kavrayacak kadar akıllı ve güçlü;küçücük kalbine O’nun sevgisini sığdıracak kadar üstün ve mükemmel.Doğası geresi aciz olan insanın temel içgüdüsüdür Sığınma.İlk doğduğunda onu rahminde taşıyan ve merhametiyle besleyen Anne’ye sığınır.İnsanın annesiyle olan ilk deneyimleri hayatı boyunca diğerleriyle kuracağı bütün ilişkileri en çok etkileyen faktördür.Dolayısıyla anne-çocuk ilişkisine ve çocukluk deneyimlerine psikolojide çok önem verilir.Peki asl olan nedir?Yani annesi problemli olan ve çocukluk deneyimleri travmalarla dolu olan insan baştan kaybetmiş midir?
Değil.Elbette bunlar etkileyen durumlardır ancak tek kriter değil.Allah insana akıl ve irade bahşetmiş ve eğriyi doğrudan ayırma kapasitesi (Furkan) vermiştir.Yani asl olan aklını kullanmak ve ‘emredildiği gibi dosdoğru olmaya çalışmaktır.’Bunun için de insan-Allah ilişkisi temel kriterdir.Asl olan İNSAN-ALLAH ilişkisidir.Hakikatinden kopmuş bağımsız hareket eden ve O yokmuş gibi yaşayan(seküler) çağımız insanının temel sorunudur bu.’Bu anlam ilişkisini kurabilen insan sağlıklı ve güvendedir.Eğer hayat/insan Allah’lı ve anlamlıysa sultan olmak ile kurban olmak arasında fark olmamalıdır.’der M.İslamoğlu.Yani hayatta hangi pozisyonda olursa olsun anlamlı ve değerli yaşayacaktır.
Her insanın hayatta kendisini avutup teselli ettiği şeyler vardır.Bu şeyler sığınma ve muhtaç olma içgüdüsünün tatmin edilmesi doğrultusunda oluşturulmuştur.İnsan bu ihtiyacını giderebilmek için en basit,en anlamsız şeylere bile anlam yükleyerek kendisini tatmin edebilir.Ancak bunlar büyük bir aldanış,yanılgıdır.Hayatta anlam yüklediğimiz çoğu şey YANILGIDIR asl olan hakikatin dışında.İçgörüden uzak olan insanlar ise bu yanılgılarını temel gerçeklikler haline getirip sorgulamadan ve sorgulatmadan yaşarlar.İnsan yanılgıdadır aslında,hep aldanır ve aldatır kendini.Avutur,oyalar ve kaçar kendinden.
DUA,YÜZLEŞMEKTİR.İnsanın kendi acziyetiyle,eksiğiyle,yanılgısı ve yenilgisiyle yüzleşmesi.Bunu kabul edip itiraf etmesi her şeyi bilene.Kabul etmesi ki affedilsin ve affedebilsin kendini,merhamet edebilsin kendine.Affedebilsin ki içini kemiren pişmanlıklarından kurtulsun ve keşkeleri silsin hayatından.Hayır ve şer her şeyde hikmetler olduğuna inanıp Allah’a sığınsın ve barışsın kendisiyle,insanlarla ve hayatla.
Affedebilmek için önce affolunmak gerekir,affolunmak için ise içtenlikle sığınılarak yapılan DUA.


DUA,TESLİMİYETTİR. Zihnini kemiren her türlü şüpheden arınmak ve teslim olmaktır.Psikolojik rahatsızlıkların temelinde vesvese,şüphe,endişe vardır.Sürekli olumsuz olanı kurgulayan insan sürekli kaygılı ve tedirgindir,dolayısıyla huzursuz.’Kötü bir şeyler olacakmış kaygısı’
İşte dua ile teslimiyet insanı emniyette kılar,ana rahmi gibi güvendedir insan dua ile.Kendini hakikate teslim edebilen insan emindir,güvendedir.Psikolojik rahatsızlıklar, içinde bulunduğumuz durumu ve koşulları kabullenememekten kaynaklanır.Kabullenememe,teslim olamama,anlam verememe ve kontrol edememe.İnsan anlam verdikçe kabullenir,kabullendikçe de teslim olur ve kontrolün kendi elinde değil her şeye kadir olanın elinde olduğu bilinciyle emniyette yaşar.Kendi hayatının ve hayatında var olanların sahibine sığınır. ‘Ondan izinsiz bir yaprağın dahi hareket edemeyeceği bilinciyle’
Dolayısıyla kendi varlığını ve hayatındakilerin varlığını Allah’a emanet edebilen insan,başına gelmiş ya da gelecek bütün(hayır ve şer) olayların hikmetini anlamaya çalışarak,kendisine verilen mesajı okuma kaygısında olur,ve bu kaygı onu buhranlara,çıkmazlara değil hakikate götürür.
Ancak asıl amaçtan kopmuş ve sebeplere takılmışsa insan,yaşadığı tüm kaygılar onu çaresizliğe,boşluğa iter.
Peki,bunu aşmak her zaman insanın kendi elinde midir?Yani iman edip kendisinin Allah’a teslim olduğunu düşünen insanlar bu boşluğa düşemezler mi?Ya da bu boşluğu ve anlamsızlığı yaşaması onun Allah’ın sevmediği ve kendisinden uzaklaştırdığı kulu olduğu anlamına mı gelir?Hayır,asla!
Psikolojik problemler Allah’ın Rab sıfatıyla kulunu terbiye edip, KENDİNİ BİLMESİ amacıyla kuluna bahşettiği lütüflardır.İnsanın en çok ertelediği,ikinci plana atıp hatta kaybettiği kendini bulması.Kişi psikolojik sıkıntıları yaşarken varlığı ve kendi nefsini sorgular neden var? diye.Çok çetin bir süreçtir bu.Tüm bu sancıların amacı ise taklidi hallerden tahkike geçmek yani bilinçli ve farkındalıklı yaşamaktır.Zaten imtihanın sırrı da bu noktada devreye girer ve samimi olanlar ile olmayanlar ayırt edilir.
Kişi depresyondayken hayata birçoğunun bakmadığı açılardan bakıp,dünyanın ne kadar boş olduğunu idrak eder.Evet hayat boş ve anlamsızdır,tıpkı nihilistlerin iddia ettiği gibi.Ancak o boşluğa anlam yükleyen TEK bir şey vardır.Tıpkı sıfır rakamıyla dolu bir sıranın önüne koyulan ‘bir’
‘( 000000000000000000)=anlamsız’
‘( 1 0000000000000000)=anlamlı’ gibi…
O da ALLAH’tır.Allah bilinciyle bakmak her zerrede anlam bulmaktır.


DUA,UMUT DEMEKTİR. En çaresiz hissettiğin anlarda ve hiçbir yolun kalmadığını düşündüğün zamanlarda mutlaka başka bir çıkış yolunun olduğuna inanmaktır(o an göremesek de)İnsan hakikati bütünüyle göremez,parça parça algılar parça parça anlam veririz hayata.Dolayısıyla duruma göre yorumlar yaparız.Bunlar oldukça sığ olsalar da bizim için o anlık tek gerçekliklerdir.Ne zamanki durum ve koşullar değişir anlamımız da inancımız da ona göre şekillenecektir.Yani hayatta hakiki olanın dışında tek gerçeklik yoktur,bir çok gerçeklik vardır.Ve hepsi kendi koşulları,sınırı içerinde doğrudur.Başımıza gelmiş ve gelecek koşullar ve durumlar alınyazımızdır,o durumlarda bizim vereceğimiz tepki ve davranışlar ise cüz i irademizle gerçekleştirdiğimiz şeylerdir.Dolayısıyla başımıza gelenlerden ziyade davranış,tepki ve yorumlarımızdan sorumluyuz ve buna göre imtihan ediliyoruz.İnsanoğlu birbirinden çok farklı şeylerle imtihan edilmiyor,çok benzer şeylerle imtihan olunuyoruz ancak verdiğimiz tepkiler bize has ve çok çeşitli olabiliyor.
Umut olmadan imtihan kazanılmıyor.Dua olmadan da umut olmuyor.

‘De ki: Eğer duanız olmasaydı Rabbim size niçin değer verecekti ki?’(Furkan Suresi77)
Duanın gücü gökyüzünde güneşin yakıcı sıcaklığının önüne geçen bulutların gücüne benzer.Dua bulutlar kadar berrak ve şeffaf olmasına rağmen çok çetin ve yakıcı olan güneşin sıcaklığını(çetin imtihanlarımızı) rahmete çevirebiliyor.Bulutların bir araya gelmesiyle rahmete dönüşen yağmur susuzluktan kavrulmuş ve umudunu kaybetmiş toprağa kavuşur ve hayat verir.Kurumuş,kavrulmuş ve umut kesilmiş topraklar birden bire rahmete,hayata,umuda dönüşür.İşte ALLAH (böyle) HER ŞEYE KADİRDİR!!!

Psikolog/Psikoterapist:Fatma ÇAKIR ÇALIŞKAN