Engelli bireyin toplum içinde kolay hareket edebilmesi, üretken olabilmesi için toplumsal yapılarımızı gözden geçirip, adapte etmemiz gerekiyor. Okullarımızın, toplu taşım araçlarının, binaların, yolların tekerlekli sandalyeye uygun inşa edilmeleri giderek günlük yaşamın doğallığı içinde gerçekleşeceğine inanıyorum. İletişim zorlukları ile dışlanma da söz konusu. Bazı kişilerin engelli kişi ile iletişim kuraraken yanlış birşey söyleme korkusu ile uzak durduklarını gözlemledim. Bu yazımda engelli kişilerle iletişim ve ilişki kurarken işinize yarayacak bazı öneriler sunmak istiyorum.

Herhangi bir kişi ile iletişim kurarken nasıl karşınızdaki kişinin onurunu koruyacak şekilde, saygıyla ve nezaketle yaklaşıyorsanız aynı tutumu yansıtmayı düşünerek kendinizi rahat bırakın.

İyi Hissettiren Kelimeleri Seçin

Olumlu kelimeler seçtiğinizde karşınızdaki kişiyi güçlendirirsiniz. Örneğin:

• Gelişimsel engeli olan kişi
• Engeli olan kişi (sakat yerine)
• Kas hastalığı olan kişi (kas hastalığı mağduru yerine)
• Tekerlekli sandalye kullanan kişi (tekerlekli sandalyeye bağımlı kişi yerine)
• Müsküler distrofisi olan kişi (müsküler distrofi mağduru yerine)
• Fiziksel engeli olan kişi
• Engeli olmayan kişi (normal yerine)
• Konuşamayan kişi (dilsiz yerine)
• Başarılı üretken kişi (engelini yenen cesur kişi yerine)

Genel Tutumlar

1. Tanıştırıldığınızda el sıkışın,elini tam kullanamayan ya da yapay el kullanan kişiler de el sıkışabilir, el sıkıştığınız kişinin becerisine uygun şekilde el sıkışın.
2. Yardım önerisinde bulunduğunuzda, öneriniz kabul edilmeden harekete geçmeyin, ne yapmanız gerektiğini sorun ve cevabı dinleyerek uygulayın. Israrcı ve aceleci olmayın, yardımınız reddedilirse de alınganlık göstermeyin.
3. Yetişkinlere yetişkin olarak yaklaşın. Hitap şeklinizin içinde bulunduğunuz ortamdaki diğer kişilere hitap biçiminizle aynı olduğundan emin olun.
4. Ne yapacağınızdan emin olmadığınızda sormaktan kaçınmayın; aksine sormanızın engelli kişiye verdiğiniz değeri ve önemi gösterdiğini bilin.
5. Yürüyemeyen bir kişiyle konuşurken, ‘hadi koşalım’ gibi günlük dilde kullanılan bir deyim kurduysanız bundan dolayı kendinizi suçlamayın.

Hareket Sınırlılığı Olan Kişilerle Prensipler

1. Konuşurken göz hizasına gelin.
2. Tekerlekli sandalyeye yaslanmayın.
3. Hiçbir şekilde başını veya omzunu okşayarak aciz hissettirmeyin.
4. İzin istemeden sandalyeyi hareket ettirmeyin.
5. Bir kapıyı açmakta zorlandığını görüyorsanız yardım etmeyi teklif edin.
6. Telefon ettiğinizde uzun çaldırın.

Konuşma Zorluğu Yaşayan Kişilerle Prensipler

1. Söyleneni anlamadığınızda anlamış gibi yapmayın; tekrar etmesini isteyin ve daha sonra anladığınızı tekrar edin.
2. Kısa cevaplar gerektiren veya başla cevap verilebilecek sorular sorun.
3. Kişinin yerine konuşmayın, cümlelerini tamamlamayın.
4. Söylediklerini anlamak için dikkatinizi verin.
5. Gerekirse izin isteyerek iletişim için yazıyı kullanın.
6. Sabırlı, esnek ve destekleyici olun.

Bu yazıyı Kas Hastalıkları Derneği bünyesinde sürdürdüğümüz Online Psikolojik Destek Projesi kapsamında hazırladım.