Sınav kaygısını şöyle tarif edebiliriz. Kişinin eğitim ve öğretim süresince edindiği tüm bilgiyi, sınav sırasında etkili olarak kullanabilmesini engelleyen ve başarısının düşmesine neden olan yoğun kaygı durumudur. Burada en önemli olan nokta kaygı sonucu performansın olumsuz etkilenmesi durumudur. Aslında kaygı belirli bir seviyede başarıyı ve performansı olumlu yönde etkiler yani faydalıdır. Çünkü dikkati yoğunlaştırır, daha uyanık olmayı sağlar, motivasyonu yükseltir ve koruyucudur. Kaygının olmaması motivasyonu ve dikkati düşürür. Bazı durumlarda yoğun kaygıyla baş edemeyen kişi bir savunma mekanizması olarak sınavı yok sayma eğilimi gösterebilir.

Sınav kaygısı nasıl anlaşılır? Zihinsel, duygusal, davranışsal ve fiziksel belirtilerle ayırt edebiliriz.
Dikkati toplayamama, odaklanamama ve sınav sonucu ile ilgili olumsuz yargılarda bulunma zihinsel belirtiler olarak kendini gösterir. Görünür biçimde huzursuzluk, gergin ve asabi davranışlar sergileme, korku, panik ve yerli yersiz ağlama krizleri de duygusal belirti olarak ortaya çıkabilir. Sınav sırasında dona kalma ve sınavdan kaçınma ile baş ağrısı, kendini sürekli yorgun hissetme, uyuyamama, mide ve bağırsaklardaki sıkıntılar, iştahsızlık ve kalbin çok hızlı çarpması da fiziksel ve davranışsal belirtiler arasındadır. Öğrencinin başarı durumundaki iniş ve çıkışlar da kaygı belirtileridir.
Ancak bunların görülme sıklığı ve kişiye verdiği rahatsızlık bir uzman tarafından değerlendirilirse sağlıklı olur. Bu tür davranışların bir kısmının görülmesi mutlaka sınav kaygısı vardır anlamını taşımaz.

Sınav kaygısının ülkemizde diğer ülkelerden dört kat fazla olmasının sebebi bir üst kademedeki okula geçişin ve iş sahibi olabilmenin ön koşulunun sınav sonucuna yönelik değerlendirilmesidir. Bu yüzden ülkemizde bu konu ağırlıklı olarak işlenmektedir.

Sınava yeteri kadar kendini hazır hissetmemek önemli bir kaygı sebebidir. Bu durumdaki çözüm aslında çok da zor değildir. Sadece paniklemeden, edindiği bilgide eksik olan kısımlara ağırlık vermek ve strese girmeden çalışma becerisi geliştirmesi gerekir.
Genelde sınav kaygısı yaşayan kişiler kendilerini ailelerine, sevdiklerine ve arkadaşlarına kendini ispat etme, kendilerini kanıtlama gibi birçok farklı anlam yüklemektedirler. Çoğu zaman da bu aile tarafından kişiye yüklenir ve kendi yapamadıklarını ve yaşayamadıklarını çocuklarının yapmasını ve yaşamasını isterler. Bunu direkt yapabildikleri gibi duygusal anlamda bir baskı da kurabilirler. Bunlar öğrencinin/kişinin kaldıramayacağı bir yükün altında kalmışcasına onu ezer, yıpratır ve kendine olan güvenini yitirmesine sebep olur.
Oysa sınav kişinin kişiliğinin bir değerlendirilmesi değil sadece bilgi birikiminin değerlendirilmesidir. Sınav sonucuna göre iyi ya da kötü evlat olmayacaktır. Eğer kişi sınav sonucuna göre değerlendirilirse bu yerleşir ve hayatının tüm alanlarına bulaşır. Kendini başarısız yetersiz görür, kendine olan olumsuz inançları her konuda ortaya çıkar ve çaresizlik duygusu yerleşir.
Ailece sınava yüklenilen anlam mutlaka gözden geçirilmelidir. Hedefler gerçekçi olmalıdır. Sonucu bilinmeye bir sınav hakkında olumsuz düşüncelerden zihni arındırmak bunun yerine yapabileceğine ve başarılı olabileceğine olan inancını arttırmak gerekir.