2. sınıf öğrencilerinde açık liseye geçişler konusu son günlerde çokça gündeme gelmeye başladı. Çok yüksek SBS puanıyla girilen Anadolu ve Fen liselerinden bile açık liseye geçiş yapan, ÖSYS hazırlığına sadece dershanelerde devam eden öğrenciler hiçte az değil. Her geçen gün de sayıları artıyor. Bir öğrenci neden üç yıl eğitim gördüğü okulu, öğretmenlerini ve arkadaşlarını bırakıp açık liseye geçer? Bu durum akademik olarak araştırılmalı diye düşünüyorum. Açık liseye geçişler sebep değil, sonuçtur. Sebebi araştırmak ise bize düşüyor.

ÖSYM sınavlarında son iki yıldır AOÖBP’nın kaldırılması, sadece OÖBP’nın hesaplanması, yani bireysel başarıya göre okul puanı verilmesi açık liseye ilgiyi artırdı. AOÖBP’nın uygulandığı yıllarda Fen Lisesinden 70 diploma notuyla mezun olan öğrenci 60 üzerinden 50-55 gibi bir okul puanı alırken, şimdi 42 puan alıyor. Meslek lisesi veya açık lisede diploma notu 70 olan öğrenci de okulundan 42 puan alıyor. Tüm lise mezunları aynı diploma notuna aynı OÖBP almakta. Sonuçta, öğrenime devam ettiği okulda aradığını bulamayan bazı öğrenciler de açık liseye geçmeyi, dershanelerde ÖSYM sınavlarına hazırlanmayı tercih edebilmektedir.

Açık liseye geçişleri, genel olarak tavsiye etmiyorum. Ancak bireysel sebepler bazen bu tavsiyemin değişmesine sebep olabilmektedir. Konuya duygusal değil, teknik olarak yaklaşıyorum. Okullarda alan seçimi kaldırılmış, alana kaynaklık eden derslerin seçimi uygulaması gelmişse de bu yazıda, daha kolay anlaması için ‘Sayısal, Eşit Ağırlık, Sözel ve Dil’ alanı olarak konuyu ele alacağım.

Sayısal alanda ÖSYS hazırlığı yapan bir öğrenci 12. Sınıfta LYS’ye dönük Matematik, Geometri, Fizik, Kimya, Biyoloji vd. (Bazı okulların idareleri seçmeli dersleri akıllıca kullanıp öğrencilerine avantaj sağlayabiliyor) dersleri görmektedir. LYS’de 12. sınıf konularından fazlaca soru gelmektedir. Açık liseye geçen öğrencinin ders çalışma disiplininden hiç kopmadığını varsaysak bile, LYS’ye dönük tüm bu dersleri özel dersle veya dershane gibi diğer yollarla kapatması çok zor ve öğrenciye pahalıya malolur. 12. Sınıfta öğrenim gören öğrencinin sayısal alandan sınava hazırlandığı halde Eşit Ağırlıktan Hukuk, Psikoloji, vd. bölümlere de gitmek istediği durumlar da var. Bu öğrenciler için Edebiyat, Dil Anlatım derslerinin de işleniyor olması örgün eğitim gören öğrenciler için ayrıca avantaj olarak düşünülebilir.

Eşit Ağırlık öğrencileri için de durum pek farklı değil. Eşit Ağırlıktan sınava hazırlanan öğrenciler 12. Sınıf ve LYS dersleri olan Matematik, Geometri, Edebiyat ve Coğrafya-1 derslerinden eksik konularının kalması ihtimali büyüktür. Açık lise eğitimi görülürken ve ÖSYS’ye dershanelerde hazırlığa devam ederken, bu derslerin konularının eksik kalması öğrenci için büyük bir dezavantaj olacaktır. Okulunda, yukarıdaki derslerde zaten verim alamadığını belirten öğrenciler de yok değil! Zaten öğrencilerin büyük çoğunluğu son kararını bu verim dengesine göre veriyor. Sözel öğrencileri için de yukarıdaki tavsiyelerim aynı şekilde uyarlanabilir.

Dil alanından liselerde öğrenimlerine devam eden ve ÖSYS’ye hazırlanan öğrencilerde ise durum biraz farklı. Dil puanı hesaplanırken (YGS’nin katkısı Dil-1’de %35, Dil-3’te %80. Bu oranlar OÖBP da hesaba katıldığında %10 daha azalabilir.) Dil alanından sınava hazırlanan öğrencilere YGS konuları ve Dil konularının ihtiyaç olduğu düşünüldüğünde, 12. Sınıfta dil alanındaki bir öğrencinin haftalık 35 saat olarak gördüğü derslerin 10 saati, belki seçmelilerle 13 saati dil dersi olmaktadır. Okulundaki dil derslerinden istediği verimi alamadığını iddia eden öğrenci açık liseye geçip, dershanede hafta içi YGS+DİL kursuna gitmeyi, hafta sonu ise başka bir dil kursuna gitmeyi tercih edebilmektedir. Bu yaklaşım disiplinli bir şekilde sınavlara hazırlık yapan öğrenci için mantıklı görülebilir. 12 dil sınıfı öğrencileri okulda kendi alanında olmayan ve LYS’ye direk katkısı bulunmayan birçok ders görmektedir. Bu derslere giren öğretmenler konularını yetiştirdikten sonra öğrencilerini branşları ile ilgili konularda YGS’ye hazırlıyorlar ise bu, örgün öğrenime devam eden öğrenciler için büyük bir avantaj olarak görülebilir. Bu uygulama aynı zamanda liselerde örgün eğitim gören öğrencilerin açık liseye geçiş oranını azaltıcı bir etki yapacaktır.

Örgün liselerden açık liseye geçiş yapmak isteyen iki tür öğrenci var. Birincisi; Okul disiplininden kurtulmak için açık liseye geçen, hafta içi evimde çalışır, hafta sonu dershaneye giderim mantığı ile hareket eden öğrenciler. Bu öğrenciler kendini kandırmakla kalmaz ÖSYS hazırlık sürecinde ciddi kayıplar yaşayabilirler. İkincisi; Zaten disiplinli çalışma alışkanlığı olan öğrencilerin yaklaşımı. Üç yıllık izlenimleri sonucu okulundan istediği verimi alamayacağını düşünerek yeni arayışlara giren öğrenciler… Bu öğrenciler genellikle 12. Sınıfın ilk haftaları okula ve derslere devam ederler. Derslerine giren öğretmenleri gözler, bu izlenimlerinden sonra açık liseye geçip geçmeme kararını veririler. Hafta içi dershaneye gider, öğleden sonra etüt alır, akşama kadar dershanemde ders çalışır, hafta sonu anne babam evde olduğundan onların kontrolünde yine disiplinli çalışmaya devam ederim şeklinde plan yapan, bilinçli olarak ve ailesinin de desteğini alarak hareket eden öğrenciler de yok değil. Bu iki tür öğrenciyi aynı kefeye koyamayız.

SBS’de 470 üstü puan alan ve anne-babası öğretmen olan bir öğrenci ile, 9,10,11. sınıf not ortalamasına göre okulunda 1. olan ve 12. sınıf sonunda da okul 1. olma ihtimali yüksek olan diğer bir öğrenci tüm uyarılara rağmen açık liseye geçiyorsa durum vahim demektir.

Açık lisede mezuniyet, 8 dönem eğitim alma ve belli bir krediyi tamamlamaya dayanır. Ancak dikkat edilmesi gereken noktalar da var. 9. Sınıfta öğrencinin kaldığı ama ortalamayla geçtiği ders 12. Sınıfta açık liseye nakil geçildiğinde öğrencinin karşısına tekrar çıkmaktadır. Sorumlu geçilen derslere değinmeye gerek yok. 12. sınıfın yarısında açık liseye geçen öğrenciler ise üniversiteyi kazansalar bile bazen mezun olamama durumu ile karşı karşıya kalabilmektedirler. Açık liseye geçişleri genellikle tavsiye etmesem de geçiş yapmada kararlı olan öğrenciler mutlaka profesyonel danışmanlık hizmeti almalıdırlar.
Not: Dershanelerin akademik liseye dönüşmesi gerçekleşirse, bu makale ile ilişkili olduğundan yeni kaleme alacağımız yazımızı mutlaka okuyunuz.
www.erkankavas.com.tr