OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE BESLENME
Çocuğun kişiliği okul öncesi dönemde şekillenir. Yetişkinlik çağının davranışlarını etkileyecek alışkanlıkların edinilmesi de yine bu yıllarda olur. Bu çağda edinilen düzensiz yemek yeme alışkanlığı, hayatının diğer dönemlerinde fiziksel, duygusal ve sosyal gelişimini etkilemektedir.
SAĞLIKLI ve DENGELİ BESLENME


Okul öncesi dönemde olan çocuğun bir günlük menüsünde şu temel besin grupları mutlaka olmalıdır:
Süt ve Türevleri
Süt, yoğurt, ayran, peynir, dondurma, sütlü tatlılar, süt ya da yoğurtla yapılan yiyecekler
---2 su bardağı kadar süt, bir kibrit kutusu kadar peynir çocuğun günlük ihtiyacını karşılayabilir.

Et, Yumurta, Kurubaklagiller
Et, tavuk, balık, yumurta, kuru baklagiller, fındık, fıstık, badem, ceviz, susam
---2-3 köfte, 2-3 parça tavuk, 1 yumurta, 3-4 kaşık pişmiş kurubaklagil 1 porsiyon olarak kabul edilir.
Sebze ve Meyveler
Vücudun vitamin ve mineral ihtiyacı açısından sebze ve meyveler çok önemlidir.
Tahıl ve Türevleri
Buğday, arpa, mısır, pirinç, yulaf, ekmek, şehriye, makarna, bulgur, irmik
1 dilim ekmek, 10-15 adet bisküvi, 4-6 kaşık makarna ya da pilav 1 porsiyon olarak kabul edilir.
Yağlar ve Şekerler
Yağlar, zeytin, bal, pekmez, şeker, reçel, pasta, çikolata
Bu gruptaki besin ögeleri yemeklerde az oranlarda yer almalı.
ÇOCUKLARDA BESLENME SORUNLARI
 Çocuğum çok iştahsız
 Neredeyse severek yediği hiçbir şey yok
 Televizyon ya da video olmadan asla yemez
 Sadece belli yiyecekleri yer
 Yeni tatları denemeye yanaşmaz
 Yemek saatleri bizim için savaş gibidir
 Lokmasını saatlerce çiğner, yutmaz, ağzında bekletir…
 Biraz zorlayınca kusar

Çocuk tarafından yiyeceğin reddedilmesi, anne-babaya karşı kullanılan güçlü bir silahtır. Yemek saatlerinde kâbuslar yaşanır, çocuk ve aile deyim yerindeyse savaşır. Genellikle de savaşı çocuklar kazanır.
BAZI ÇOCUKLAR NEDEN İŞTAHSIZDIR???
1. İştah her yaşta aynı değildir ve her çocuğun mide kapasitesi farklıdır. Hızlı büyüme dönemlerinde iştah artıp, diğer dönemlerde azalabilir.
2. Geçici olarak bir yiyeceğe düşkünlük veya reddetme okul öncesi dönemde görülen yaygın bir sorundur. Normal gelişimin bir parçası olarak kabul edilen bu durum, çocuğun bağımsızlığının bir ifadesidir. Reddetme durumunda, çocuğu yemek konusunda zorlamak doğru değildir, bu sorunu kötüleştirebiliri, ancak reddedilen besinin bir süre sonra tekrar denenmesi gerekir.
3. Yemek öncesi iştahı kapatan şekerli ve sıvı besinler (büsküvi, meyve suları, su)
4. Öğün aralarının kısa olması birbiri ardına verilen besinler
5. Anne baba uyumsuzluğu tartışma ortamı, yemek yeme saatlerinin düzensizliği
6. Aşırı yorgunluk, uykusuzluk, hastalık, başarısızlık ve kıskançlık
7. Sevmediği besinlere tepki, bir seferde çok besin vererek kusma isteği
8. Besin sunuluşunun ve lezzetinin çekici olmaması iştahsızlık nedeni olabilir.
ÖNEMLİ !!!
Yapılan araştırmalar göstermiştir ki, yemek sorunu çok nadir hallerde bedensel bir nedene bağlanabilmektedir. Genellikle üzerine fazla düşülen, yemek olayına aşırı hassasiyet gösterilen ve çocuğun sağlığı ile gereğinden çok ilgilenilen ailelerde, çocuğun yemek yememesi yaygın bir sorundur. Yine yemek konusunda aşırı katı davranılan evlerde, endişeli ve huzursuz annelerin çocuklarında, yemek sorununa çok sık rastlanmaktadır. Kararlı bir disiplin uygulamayı başaramayan, şantaj ve tehdidi eğitim aracı olarak kullanan ailelerde de beslenme olayı başlı başına bir sorundur. Çocuğuna aşırı derecede düşkün olan anneler, çocuğunun büyüdüğünü dikkate almaz, bebek muamelesi yapar ve kendi kendine yemesini engeller. Çocuğunun sağlığı konusunda gereksiz şekilde endişelenen anneler, çocuk yeterli gıdayı alamaz korkusuyla ona pürelerle, hatta biberonla beslerler, çocuk kendi başına yiyebilecek durumda olsa da kendileri beslemeyi tercih ederler. Çocuğun eğitiminde tutarsız bir disiplin uygulayan ailelerle, aşırı katı ve otoriter bir tutum içinde olanlar, çocuğun düzenli yemesini ve her gıdayı almasını isterken çocuğa baskı yapar, yemek konusunu ailenin en önemli sorunu haline getirirler. Bu aileler çocuklarını hırpalar, döver, aç bırakırlar, böylece çocuğa düzenli yeme alışkanlığını kazandıracaklarını zannederler. Bazı aileler de yemekten başka hiçbir sorunu önemsemez, bütün ilgi ve dikkatlerini çocuğun beslenmesi üzerinde yoğunlaştırırlar. Bu ailelerde çocuğun yemek yemesi için rüşvet, tehdit ve pazarlık, en sık başvurulan çözümlerdir.
Sözü geçen bu ailelerde, annesinin hassasiyetini fark eden çocuk, saatinde yemez, yeme olayını saatlerce sürdürür, bazı yiyecekleri reddeder, her yemekte oyun veya video ister, her yemekten sonra bir ödül bekler. Beslenme işini olay haline getirmekle çocuk, sanki açığa vuramadığı bazı duyguları dile getirmeyi başarır. Bu duygular; endişeli bir anneyi cezalandırma, ilgisiz bir babanın dikkatini çekme, aşırı otoriter bir anneye karşı gelme, ailenin ilgisini kıskanılan kardeşten kendine doğru çekme olarak ele alınabilir.
Çocuğun yeterli yediğinden emin olmak için sürekli yemek ile ilgili mesajlar vermek, yemeğini bitirmesi için aceleci davranmak, zaman sınırı koymak, sofra kuralları üzerinde çok erken dönemlerde ısrar etmek, yemek artıkları, kırıntılar, herhangi bir şeyin dökülmesi ve kırılmasında aşırı tepki gösterme veya diğer çocuklarla kıyaslanmalar çocuğun ayıplanmaktan korkmasına ve gerginliğe neden olabilir. Çocuklarda oluşan korku ve çekingenlikle başlayan besine olan ilgi, aşırı iştahsızlığa veya çocuğun hata yapmaktan korktuğu için yemek saatinde uykuya dalması gibi kaçışla öğün atlanmasına neden olabilir. Bu tür deneyimler yemek alışkanlığı üzerinde kötü etkiler yapacaktır.
En önemli bulgu çocuklarda görülen zorla yemek yeme, aile içinde bu sorunun çok büyütülmesi, yargılama, yakınma gibi durumlarda çocuklarda görülen yeme sorunları ileride yeme davranış bozukluklarının oluşumuna neden olabilmektedir.

Bebek ve çocukları beslenme saatlerinde sinirli ve tepkili yapan durumlar şunlardır:
a)Zorlama ve Korkutma: Yeterli miktarda ve zamanında yemediği, etrafı kirlettiği ve çok sık yediği için ya da değişik nedenlerle çocuğa baskı yapmak, korkutmak ve cezalandırmak çocuk üzerinde kötü izler bırakır.
b)Çocuğun her istediğini yapmak: Çocuğa aşırı ilgi göstermek, isteklerine boyun eğmek, ne istiyorsa yapmak çocukta olumsuz etkiler yaratır.
c)Acele ettirmek ya da oyalamak: Çocuğun yemeğini yemesi için acele ettirmek ya da gereksiz yere oyalanmasına engel olunmalıdır.

d)Kıyaslama ve kıskandırma: Başka çocuklarla kıyaslanması, az yediği için zayıf olduğu, ondan iyi yediğini söylemek, kıskandırmak yanlıştır.
e)Ödüllendirme: Yemeğini yediğinde ona bir şeyler almak üzere söz vermek, istediği her şeyi yapmak önce olumlu sonuç verse de sonuçta çocuk istediği gibi davranacak, her yemeğin sonunda ödül bekleyecektir. Yemek yemek pazarlık konusu olmamalıdır.

PEKİ NE YAPMALIYIZ???
 Sofra; ailenin gülüp söyleşerek yemek yemek için bir araya geldikleri güzel bir ortamdır. Bu olumlu fırsatın yaratılmasında en önemli görev anne ve babaya düşer.
Çocukların sofrada anne ve babalarını gülerek neşe içinde sevgi ve saygıyla konuştuklarını görmeleri gerekir. Çocuklar sofranın aile yaşamındaki önemini ve aileyi kaynaştırdığını öğrenmelidir. Anne, baba ve kardeşler, bu davranışlarıyla küçüklere örnek olmalıdır. Aile sofrası özenli hazırlanmalı, temiz ve düzenli olmalı, çocuklar bunu öğrenmelidir. Sofraya çocuk için de tabak, çatal, kaşık ve bardak konmalı, sofrada onun da bir yeri olduğu gösterilmelidir.
 Beslenme saatleri ve aile sofrası çocuğun beklediği mutlu bir olay durumuna getirilmelidir. Sofrada tartışmalara ve üzüntü verici konuşmalara yer verilmemelidir. Çocuklarla hoşlandıkları konular hakkında konuşup, onlarla ilgilenildiği gösterilmelidir.
 Çocuğa okul çağına gelinceye kadar kendi kendine yemek yemeyi öğretmek gerekir. Çocuk yaklaşık bir yaşından itibaren kaşık tutmaya teşvik edilmelidir. Eğer çocuk kendi kendine yemeye alıştırılmadıysa, okulda öğretmen ve arkadaşlarına mahcup olur. Yemek yemek istemez. Okulda öğretmenler, evde anne, baba ve kardeşler çocuğa yemek yeme ve beslenme alışkanlıklarıyla model olmalıdır. Bütün bunlar çocuğun hayata hazırlanması, kendi kendine yemesi ve yeterince beslenmesinde etken olacaktır.
 Çocuğa istemediği yiyecekler vermekte ısrar edilmemelidir. Yemek aralarında kuşluk ve ikindide çocuğun iştahını kapatacak yiyecekler verilmemelidir. Örneğin; çikolatalar, tatlılar, hamur işi yiyecekler gibi.
 Çocuk yemesi gereken yiyeceklerden bazılarını istemeyebilir. O zaman çocuğa bu besinin yerini tutabilecek başka bir besin verilebilir. Örneğin; çocuk süt içmek istemiyorsa onun yerine ayran veya beyaz peynir veya yoğurt verilebilir.
 Çocuk parça et yemeği istemiyorsa çocuğa köfte veya tavuk veya balık veya kıymalı pişirilmiş kuru baklagil yemeği verilebilir.
 Çocuklar anlatılanı değil, gördüklerini taklit ederek öğrenirler. Bu nedenle anneler, babalar ve çocuğun bakımından sorumlu diğer kişiler olumlu (tutarlı ve benzer) yeme davranışı içinde olmalı.
 Akşam yemeği için ne pişireceğinize çocuğunuzun karar vermesine izin verin. Birkaç yemek önerisinde bulunun ve bunlardan birini seçmesini isteyin. Örneğin, akşam sebze yemek isteyip istemediğini sormayın. Bunun yerine örneğin bezelye mi, yoksa yeşil fasulye mi istediğini sorun. Böylece hem yemeği o seçmiş olur, hem de ne yiyeceği konusunda belli bir kontrole sahip olmuş olur, ancak yemekte sebze olacağı mesajını da almış olur.
 Sebze yemeyi reddediyorsa ama kek yemeyi seviyorsa sebzeli kek yapabilirsiniz. Yiyecekleri ilgisini çekecek kalıplarda pişirip sunabilirsiniz (örneğin köpek figürlü kek; hadi önce köpeğin ayaklarını yiyelim, şimdi de ellerini yiyelim gibi)