Kardeş Kıskançlığı

Kardeş kıskançlığı oldukça doğal bir duygudur. Her çocuk yeni doğan kardeşini az da olsa kıskanır. Kardeş kıskançlığı genelde aileye yeni bir bebek katıldığı zaman kendini gösterir. Bazı durumlarda küçük çocuğun büyük olanı kıskandığı da görülebilir. Kardeş kıskançlığı olumsuz bir duygu olup zamanla yerini davranış bozukluğuna bırakabilir. Davranış bozukluğu halini aldığında da en başta ana baba yaklaşımının önemi gelmekle birlikte çevrenin ona karşı yaklaşımı da oldukça önemli rol oynar.


Çocuklar Kardeşlerini Kıskandıklarında Nasıl Davranırlar?


Bebek gibi davranmaya başlayabilirler yani bir nevi bebeklik yaşantılarına geri döndükleri görülebilir. Altını ıslatma, bilinçli olarak altını kirletme davranışı, bebek gibi konuşma, parmak emme ve benzeri davranışlarla kendini ele verir. Anne-babadan daha önce hiç istemedikleri şeylere yönelebilirler. ‘’Benim de altımı bağlayın, ayağınızda sallayın, benim yemeğimi de annem yedirsin’’ gibi. Gün içinde ve geceleri aşırı sinirli, huzursuz görünebilirler ve sakinleşmede zorlanırlar. Çevrelerindeki insanlara zarar vermeye çalışarak, tekme atarak hırslarını ve öfkelerini boşaltmaya çalışabilirler.
Uyku düzenleri bozulabilir. Uyku saatlerine itiraz edebilirler. Rüya gördüklerini, çişlerinin geldiğini, korktuklarını söyleyerek anne-babayla yatmak isteyebilirler.
Fiziksel bir rahatsızlığı olmadığı halde karınları ağrıyabilir, mideleri bulanır, hatta bazı çocukların ateşlerinin çıktığı görülebilir.

Bazı çocuklarda bu dönemde içe dönme davranışları da gözlenmektedir. Sessizleşme, içine kapanma gibi. Anne-babalarına "Artık beni sevmiyorsunuz, onu daha çok seviyorsunuz" gibi isyanlarda bulunabilirler. Eve yeni gelen kardeşle hiç ilgilenmeyebilirler. Evde kardeşi hiç yokmuş gibi davranabilirler. Annenin bebekle ilgilenmesini engellemek için ellerinden geleni yaparlar. Alında kendisinin tek başına rahatlıkla yapabildiği giyinmek, yemek yemek gibi işlerde bile anne-babadan yardım isteyebilirler. Ondan yapılmasını istediğiniz işleri bilerek ve isteyerek geciktirirler.
Sık sık kardeşlerine olan öfkelerini dile getirebilirler. "Bu ne zaman gidecek, bu hiçbir şey bilmiyor, benimle oynamıyor bile" gibi. Çevrelerindeki hayvanlara eziyet edebilirler. Kedinin kuyruğunu çekip, akvaryumdaki balıklara yabancı madde atmak gibi. Yeni doğan kardeşin canını yakabilirler, ona zarar verebilirler. Isırmak, burnunu sıkmak, çimdiklemek, itmek ya da kucağından düşürmek ve hatta bazen boğmaya çalışmak gibi.


Çocuklar büyüdükçe kardeşleriyle alay etmek, onunla oyun oynamamak, oyuncaklarını paylaşmamak, her fırsatta kavga çıkarmak, yalana başvurmak, küfür etme gibi davranışlarla da kıskançlıklarını gösterebilirler.

Bu aşamada çocuğa yaklaşım esnasında kesinlikle ihmal edilmemesi gereken bir durum da şu ki; çocuğa asla ‘’kim başlattı’’ gibi bir soru sorulmamalıdır. Çünkü olayı kimin başlattığını öğrenmeye çalışmak çocukların birbirini suçlamasına neden olur.



Her bir çocuğun kavganın çıkmasında katkısı olduğu vurgulanarak sonuçlarına ortak şekilde katlanmaları sağlanmalıdır.



Kardeşler arasındaki kıskançlık ve geçimsizlik ne kadar yoğun olursa olsun birbirlerinden ayrı kaldıklarında çok özlerler. Bu durum, ilişkilerinin bazen çok bozuk olduğunu düşünseniz de aslında birbirlerini çok sevdiklerini açıklar.



Kardeş kavgasına neden olan zaman ve ilgi konusu ortadan kaldırılamayacağına göre çocuklara kavga etmeyin demek çok etkili değildir. Bunun yerine çocuklara 'Ne kadar iyi anlaşıyorsunuz' gibi cümleler kullanmak çocuğu cesaretlendirir ve sizin övgünüzün hakkını vermeye yönlendirir. Ayrıca çocuğun daha çok küçükken paylaşmayı öğrenmeye başlaması kardeşi olduğunda çok fazla bocalamasını engelleyecek, paylaşamamaktan doğan çatışmaları azaltacaktır.

Bu çaba içindeki çocuğa anne-babanın olumlu yaklaşımı ve psikolog yardımı, kardeş kıskançlığının etkilerini azaltmada çok önemlidir.

Psikolog Derya Oguz