ÇOCUKLAR KENDİ KENDİNE DERS ÇALIŞMAYI NASIL ÖĞRENİRLER

Okulların açılmasına sayılı günler kala ebeveynler bir yandan çocuklarının okul hazırlıklarına başladı bir yandan da her yıl olduğu gibi bu yıl da “hadi ders çalış” demeden ya da bana ihtiyaç duymadan ödevlerini yapacak mı? sorusu zihinlerinde dolaşmaya başladı. Bir yıl boyunca öğretmen ve ebeveyn diyaloglarının içeriğini sıklıkla yapılmayan ödevler, çözülmeyen testler, tamamlanmayan projeler, yerine getirilmeyen görev ve sorumluluklar oluşturacak yine. Her yıl çocukların bağımsız bir şekilde ders çalışma becerisini kazanması için sarf edilen çabalar anne ve babaların enerjisini tüketen, toleransını düşüren bir rol oynamakta. İşte bu noktada ihtiyaç duyulan şey çocuğun kendini düzenleme becerisini kazanması. Kendini düzenleme yöntemleri olarak ele alınan hedef belirleme, kendini yönlendirme ve kendini izleme becerileri öğretmen ve ebeveynlerle işbirliği içinde çocuğa kazandırılır.
Öncelikle çocuğun kendi yeterliliklerinin farkına varmasını sağlamak gerekmektedir. Ardından bu yeterlilikler doğrultusunda okulda ve evde kendisinden yerine getirmesi istenen akademik beceriler hakkında gerçekçi hedefler belirlemesine teşvik edilir. Bu hedefler çocuğun yeterliliğinden üst düzeyde olursa çocuk kısa sürede sıkılıp “yapamıyorum ve asla başaramayacağım” inancına kapılabilir. Bu durumda ders çalışmaya karşı ilgisini kaybeden çocuk dersin başına oturmak istemeyebilir. Diğer noktada hedefler çocuğun yeterliliğinden alt düzeyde olursa “ben nasıl olsa hepsini yapıyorum, ben biliyorum” düşüncesiyle kısa sürede tamamlanan ancak dikkat hatalarının yoğun olduğu ve baştan sağma yapılan ödevlerle karşılaşmak mümkün hale gelecektir.
Kendini yönlendirme; model olma yoluyla çocuğa bir takım sözel teknikleri öğreterek uygulamasını istemektir. Özellikle çocuğun okuduğunu anlamı performansını ortaya koymasına yardımcı olan bir yöntemdir. Örneğin; belirlediği hedefi kendine söyleme ve ardından gerçekleştirme şeklinde olabilir. Burada öğretmen ve ebeveynlerden istenen öncelikle model olma davranışını sergilemeleridir. Sonrasında çocuğu izleme ve gerekirse ipucu verme davranışı yerine getirilebilir. Çocuğun kendini yönlendirme davranışını sergilemeye başladığı noktalarda sadece izleyici rolünü oynamaları istenir. Böylece ebeveynler çocuğun ders çalışma sürecinde aktif rol almayı sonlandırmış olurlar.
Kendini izlemeyi öğrenmek; çocuğun davranışları ve bu davranışlarla bağlantılı olan durumsal süreçleri gözlemeyi ve içselleştirmeyi öğrenmesi demektir. Bu noktada özellikle beceri üzerindeki dikkati ve performansı izlemeyi öğrenmesi önemlidir. Çocuğun soru çözerken, metin okurken ya da yazı yazarken yaptığı hataların farkına varması kendini izleme davranışına bir örnektir. Bu farkındalık geliştiğinde ders çalışmaya yönelik motivasyonun tam ve odaklanma süresinin daha uzun sürdüğü gözlenmektedir.
Bu yöntemlerle çocukların ders çalışma becerisi üzerinde öğretmen ve anne - baba denetimine ihtiyaç duymaksızın, kendi kendilerine akademik alandaki görev sorumlulukları yerine getirmeleri hedeflenmektedir.
Ebeveynler çocuğun kendini düzenleme becerisini kazanmasını sağlamak ya da var olan becerisini artırmak amacıyla okul rehberlik servislerinden veya alanda çalışan uzmanlardan destek alabilirler.