ÇOCUKLARA ÖLÜM KAVRAMINI ANLATMAK...
Kızım 3 yaşındayken 17 yıl bizimle birlikte yaşayan köpeğimizi kaybetmiştik. Ve fakat bunu kızıma açıklamak yaşından dolayı imkansızdı.’’ Anne köpeğimiz nerde ? diye sorduğunda annesiyle babasının yanında, birbirlerini çok özlemişler artık birlikte yaşayacaklar demiştim. Ben bu açıklamayı yaptıktan sonra kızım ‘’anne ben de özledim ,harry bizi sevmiyor mu? Gelsin artık! Demeye başladı. Ben de her defasında aynı cevabı vermeye devam ettim sonra yıllar geçti kızım 7 yaşına geldi. Arkadaşlarından birine haryyi anlatırken bir anda harry öldü dedi. Bunu kızım söylerken onun yüzüne baktım ,yüzünde hiç bir endişe yoktu ve olağan bir şey gibi ‘’ harry öldü’’ dedi. Onun ‘’ölüm’’den ne anladığını anlamak için sordum ;’’ ölmek ne demek diye? Ölmek ,yok işte artık o sonsuzluğa gitti,cennette’’ dedi. Ölüm kavramını anlamasına nasıl yardım etmiş olabileceğimi düşündüm. Sonra farkettim ki harrynin ölümünü ona farklı şekilde de olsa anlatmıştım. Harry bir daha gelmeyecekti ,kızımla oyun oynayamayacak, kızım onu bir daha göremeyecekti , bu süreçte kızım ‘’yas’’ ını tutabilmişti çünkü ben elimden geldiği kadar onun anlayabileceği şekilde ona anlatmıştım. Sonra derken bir gün dedesini kaybetti. O zaman da 7 yaşındaydı ‘’ anne, dedem de harry gibi öldü,onu özlüyorum. Özlediğimde resimlerine bakıyorum, babanem de bana dedemi anlatıyor’’ dedi. Kızım yine yasıyla başaçıkmaya çalışıyordu. Yetişkinler için sevdiği bir insanı kaybetmek nasıl büyük bir acı ise çocuklar için de aynı acı sözkonusudur. Çocuklar kayıplarına yetişkinlerden daha farklı şekilde tepki gösterirler. Bu farklılık çocukların yaşlarına göre değişir. 3-4 yaşındkai çocuklar ölüm kavramını anlayamazken 7-8 yaşından itibaren ölüm kavramı net olarak çocuklar tarafından anlaşılır. Ani kayıplarda çocukların tepkileri; şok,inanmama,korku ,itiraz,hissizlik ve bazen de her zamanki etkinliklerine devam etme gibi sıralanabilirken burada asıl belirleyici olan kalan ebeveynin kayıp karşısındaki tepkisidir. Çocuk zihinsel süreçte ani kayba hazır olmadığı için varolan dünyaya,insanlara karşı güveni sarsılabilir. Aynı şekilde tıpkı çocuk gibi yetişkin de hazırlıksız olduğu için kendi üzüntüsünden çocukla ilgilenemeyebilir. Çocuğun çevresindeki yetişkinler, çocuğun da kayıp yaşadığını ,acısı olduğunu ,yas sürecini birlikte yaşayacaklarını da anlamaları gerekir. Bu süreçte çocuklar gerçeği bilmek isterler,bu bilgi çocuğa çocuğun yaşına uygun şekilde verilmelidir. Dini kavramlar çocukların günlük yaşamının bir parçası ise dini kavramlar kullanılabilir. Bu şekilde çocukların akıllarının karışması da önlenmiş olur. Çocuk annesini ya da babasını kaybetmiş ise hayatta kalan ebevynini de kaybetmekten korkabilir ve ona daha sıkı yapışabilir. Bir süre çocuğa ‘’ ben senin yanındayım,güvendesin’’mesajı vermek ve çocuğu evden uzaklaştırmamak uygun olabilir. Çocuğun en temel ihtiyacı güvende olduğunu hissetmektir. Çocuğun kaybettiği yakınıyla ilgili olarak fotoğraflarına bakması ve kaybıyla ilgili konuşması da süreç içinde çocuğun yasını uygun şekilde tutmasına yardımcı olur. Ancak ne olursa olsun unutmayınız ki karşınızdaki bir yetişkin değil çocuk, ona verilmesi gereken mesaj; istediği gibi davranmakta özgür olduğu ve kimsenin ondan fazlasını beklemediğidir.