Eylül ayı geldi çattı. Eylül ayı demek yeni eğitim ve öğretim hayatının başlangıcı demektir. Okulların açılması bazı çocuklar için keyif verici bir durumken bazı çocuklar için de sıkıntı verici olabilir. Özellikle 1. sınıfa başlayacak öğrenciler bu süreci daha sıkıntılı yaşayabilirler. Bu sıkıntının sebebi çocuklarımızın okulların açılmasıyla birlikte uyum süreci gerektiren birçok durumla karşı karşıya kalmalarıdır. Yeni bir sınıf, yeni arkadaşlar, yeni bir öğretmen, akademik tempo uyum sağlanması gereken durumlardır. Bu süreçte okula uyumla ilgili sorunların yanı sıra çocukların ailelerden ayrılmaya yönelik dirençleri anlamına gelen ayrılık anksiyetesi de görülür. Bu durumda karın ağrısı, mide bulantısı, kusma, ağlama nöbetleri, iştahsızlık, uykuda bozulma, okula gitmek istememe semptomları görülebilir. Anaokulu veya kreşlere gitmiş çocuklar bu sürece daha kolay adapte olabilirler.
Çocuğu ilkokula başlayan velilere de en az çocuklar kadar iş düşüyor. Peki bu süreçte veliler neler yapmalıdır nelerden kaçınmalıdır? İlk olarak, çocuğu ilk iki, üç gün okula sizin bırakmanız çocuğun okula uyumunu kolaylaştıracaktır Bu süreçte vedalaşma süresini çok uzatmamalı ve okula gitmesi konusunda kararlı bir duruş sergilemelisiniz. Çocuk özellikle anneden veya babadan ayrılırken güçlük çekiyorsa okula diğer ebeveyn bırakmalıdır. İlk üç günden sonra okul servislerini tercih etmek sosyalleşmesi ve akran ilişkilerini geliştirmesi için daha faydalıdır. Çocuklar evden veya ebeveynlerden ayrılırken anksiyete semptomları yaşayabilirler. Böyle durumlarda kesinlikle öfke gösterilmemelidir. Okulun gerekliliği ve önemi sade ve anlaşılır bir şekilde sık sık anlatılmalıdır. İlk günlerde çocuk evden çıkarken velilerin sakin, gerginlikten uzak ve mutlu görünmeleri çocuğun okulla ilgili düşüncelerini olumlu olarak etkileyecektir. Velilerin okulu ziyaret edip öğretmenle tanışıp iletişimlerini daimi tutmaları çocuğun uyum sürecini ve okula güveni kolaylaştıracaktır. Ancak bu iletişim abartılı boyutlara gelmemeli ve öğretmenin de bir iş, sosyal ve aile hayatı olduğu unutulmamalıdır. Okuldaki arkadaşlıkları okul dışında da desteklemek çocuğun arkadaş çevresine daha kolay alışmasını sağlayacaktır. Okuldan sonra eve geldiğinde okulda yaşadıklarıyla ilgili konuşmak çocuğunuza okuluyla ve kendisiyle ilgilenildiği hissini verecektir bu durum, hem ebeveyn çocuk ilişkisini hem de çocuğun okulla olan bağını ve motivasyonunu güçlendirecektir.
Okula uyum sürecinde çocukların yaşadıkları en yaygın sorun, programlı yaşamaya alışık olmadıklarından, ders çalışma ve oyun oynama sürelerini uygun olarak ayarlayamamaktır. Bu yüzden veliler ilk günden itibaren ders çalışma, spor, sanat ve eğlence için programlar hazırlamalıdır. Özellikle uyku düzeni çocukların gün içinde öğrendiklerini pekiştirmesi ve ertesi güne dinç uyanması için çok önemlidir. Eğitim sadece okulla ve öğretmenlerle sınırlı bir süreç değildir. Bu yüzden evde ebeveynler de üzerine düşen sorumlulukları yerine getirmelidir. Örneğin ödevler sırasında anne veya baba çocuğun yanında destek ve yol gösterme amaçlı oturabilir. Ancak çocuk ödevlerini kendi başına yapmalıdır. Bitirdikten sonra siz kontrol etmelisiniz. Hata varsa eğer bunu hemen düzeltmek yerine tekrar düşünmesini isteyiniz. Hata yapmaya hala devam ediyorsa öğretmenine konunun anlaşılmadığına dair not yazılıp gönderilebilirsiniz.
Okula yeni başlayan çocuklar için devamlılık çok önemlidir. Bir günlük kayıp bile ciddi geri kalmalara sebep olabilir. Bu yüzden keyfi devamsızlıklardan kaçınmak gerekir. Her çocuk farklıdır ve kendine özeldir. Bazı çocuklar çok erken okumaya başlayabilir, bazıları daha geç yazmaya başlayabilir. Çocuklarınızı kesinlikle başka çocuklarla kıyaslamayın ve yarıştırmayın. Bu çocuğa ekstra bir yük yükleyecektir ve bu stresle daha yavaş bir gelişim gösterecektir.
1.Sınıf eğitim süreci sadece okuma- yazma eğitiminin verildiği bir süreç değil, sorumluluk sahibi olma, ayaklarının üzerinde durma, sosyalleşme, toplum kurallarına adaptasyon, kendi kararlarını verme ve bu kararların sonuçlarından mesul olma gibi davranışların öğretildiği bir süreçtir. Bu yüzden çocuğunuzun sorumluluklarını sizin üstlenmeniz, onun verebileceği kararları sizin vermeniz çocuğunuza iyilikten çok kötülük olur.
Yeni eğitim ve öğretim yılı önümüzdeki günlerde başlayacak, şimdiden tüm velilere ve öğrencilere başarılar diliyorum.

Özel Konya Farabi Hastanesi
Psikolog
Evrim ÜNEL