Her anne-baba için çocuğunun kazanmasını istediği davranışlar, beceriler ve
değerler farklı olabilir. Ancak bazı temel beceriler herkes için önemlidir. Çocuklar bazı
temel yaşam becerilerini kazandıklarında, kendine güvenen bireyler olabilirler, okulda
başarı gösterebilirler ve başkaları ile iyi geçinebilirler. Bu yaşam becerileri; saygılı ve
düşünceli olmak, başkaları ile iyi iletişim kurmak, olumlu düşünmek, kendine değer
verebilmek, problemlerin üstesinden gelebilmek, bağımsız olabilmek ve kendisi için bir
şeyler yapabilmektir.

Çocukların okulda, ilişkilerinde ve genel olarak hayatta başarılı olabilmelerinin
sırrı, yaşamlarının ilk yıllarında gizlidir. Bebeklikten ergenliğe; çocukların kapasitelerini
kullanabilmeleri ve kendilerine güvenli olabilmeleri için gereken becerileri
geliştirebilmelerinde anne babalar önemli bir rol oynarlar.

BAŞKALARINA SAYGI GÖSTERMEK

Çocuklar anne babalarına arkadaşlarına, öğretmenlerine ve diğer insanlara saygılı
davranmayı öğrendiklerinde, onlara daha iyi geçinmekte ve daha mutlu olmaktadırlar. Bu
nedenle, çocukların kibar olmayı öğrenmeleri önemlidir. Ricada bulunurken, soruları
yanıtlarken veya istediği bir şeyi söylerken uygun bir ses tonu kullanmak, kibar olmaya
örnek verilebilir. İşbirliği yapmak ve kurallara uymak da saygı göstermenin bir yoludur.
Çocukların dostça ve saygılı bir şekilde davranmalarını desteklemek için; anne babaların
çocuklarına ve iletişim kurdukları insanlara kibar ve saygılı bir şekilde davranmaları
önemlidir. Bu, uygun ses tonu ve uygun kelimeler kullanmanız anlamına gelir. Çocuğunuzun,
isteklerini düzgün bir şekilde ifade etmesi için her seferinde yönlendirmeniz ve nasıl
konuşursa kibar ve saygılı olacağını hatırlatmanız gerekmektedir.

Her çocuğun, girdiği sosyal ortamlarda kendilerinden nasıl davranmalarının
beklendiğine dair bir yönlendirmeye ihtiyacı vardır. Çocuklar, bir yetişkinin kontrolü
elinde tuttuğunu bildiklerinde kendilerini güvende ve huzurlu hissederler. Önemli olan
diğer nokta bu kontrolü sağlarken öfkelenmeden veya sesinizi yükseltmeden kararlı ve
sakin kalabilmektir. Tabi öncelikle çocuğunuzun ondan ne yapmasını istediğinizi
anladığından emin olmanız gerekir.

DÜŞÜNCELİ OLMAK

Çocuklar başkalarının ihtiyaçlarını önemsediklerinde, daha kolay arkadaş
edinebilirler ve onlarla daha iyi geçinirler. Düşünceli olmak, şu becerilerle ilişkilidir:

 Kendisi ile konuşan bir kişinin gözlerine bakmak ve dinlemek.

 Oyunlarda ve aktivitelerde sırasını beklemek.

 Başka çocukların isteklerini tahmin etmek yerine, onlara ne istediklerini sormak.

 Anne baba ya da öğretmen meşgulken, örneğin telefon ile konuşuyorken araya girmemek
ve beklemek.

 Başkalarının duygularını dikkate almak.

 Başkalarına yardım etmek.

 Kendisinden istenmesine gerek kalmadan ev içi basit işleri yapmak, örneğin sofranın kurulmasına yardım etmek.

Çocuklarınızın düşünceli davranmasını desteklemek için bu beceriler konusunda onlara siz örnek olmalısınız. Çocuklarınızın yanında başkaları hakkında yaptığınız eleştirilere, olumsuz veya kırıcı yorumlara dikkat etmeniz önemlidir. Bunun yerine günlük konuşmalarınızda başka kişilerin iyi yönlerine veya başarılarına yer verebilirsiniz. Böylece çocuğunuza, başka insanların iyi yönlerini görmeyi öğretebilirsiniz. İmkânınız var ise evde bir evcil hayvan besleyerek de çocuğunuzun şefkat ve sorumluluk duygusunu geliştirmesine katkı sağlayabilirsiniz. Çocuğunuz başkalarına yardımcı olmaya çalıştığında veya onların duygularıyla ilgili farkındalık gösterdiğinde onu takdir etmeyi veya ona teşekkür etmeyi ihmal etmemelisiniz.

Çocuklar, insanların kendilerine iyi davranıldığında ne kadar mutlu olduklarını duyunca, düşünceli ve yardımsever olmanın başkalarıyla iyi ilişkiler kurmanın bir yoluolduğunu öğrenirler. Bu, onların kendilerini de iyi hissetmelerini sağlar.

KENDİNE YETERİNCE DEĞER VEREBİLME

Kendine değer verme, kişinin kendisini nasıl gördüğüyle ilgilidir. Kendine yeterince değer verebilen çocuklar daha mutlu, uyumlu, başarılı olurlar ve daha kolay arkadaş edinirler. Kendine değer verebilen çocuklar, kendileriyle ilgili iyi şeyler düşünürler ve kendilerine
inanırlar. Bunun olması için, çocukların anne babalarından sık sık takdir, sevgi ve ilgi görmesi ve de başarılarının fark edilmesi gerekir.

Çocukların kendilerine yeterince değer verebilmelerini desteklemek için yaşamlarının öngörülebilir olmasını sağlamaya dikkat etmelisiniz. Bu nedenle ev içi yaşamın düzenli olmasını ve yakın zamanda olacak özel olaylar veya düzeninizdeki herhangi bir değişikliği çocuğunuza önceden söylemelisiniz.

Çocuklar kendileri için hedefler belirlediklerinde ve hedeflediklerine
ulaşabildiklerini gördüklerinde kendilerine olan güvenleri artar. Çocuklarınıza ödevler,
spor, müzik veya cep harçlığı gibi konularda kendi hedeflerini belirlemelerine yardımcı
olabilirsiniz.

Çocukları, yaptıkları ürünlere geri dönüp bakmaları konusunda desteklemek, onların
güçlü yanlarını görmelerini sağlayabilir. Örneğin yaptığı bir resmi size gösterdikten
sonra, ondan size resmini ve resmi ile ilgili duygularını anlatmasını istemeniz, çocuğunuzu
başardığı şeyler üzerine düşünmeye teşvik edecektir. Çocuğunuzu, başarılarından dolayı
mutlu olması konusunda desteklemeniz ve kendi çabalarını takdir etmeleri için
yönlendirmeniz önemlidir.

Çocukların fikirlerini, düşüncelerini ve umutlarını paylaşacak şekilde kendilerine
güvenmeleri, kendilerini ifade etmeyi öğrenmeleri ile ilişkilidir. Bu becerinin gelişmesi
için, çocuklarınızın söylediklerini dinlemek, anladıklarınızı özetlemek ve konuştukları konu
üzerine sorular sormak önemlidir. Bu şekilde değer gördüğünü hissetmek, çocuğun
kendine verdiği değerin gelişmesi için önemlidir.

Son olarak çocukların karar verme fırsatına sahip olduklarında kendilerine güvenlerinin arttığı ifade etmek gerekmektedir. Ortam uygun ve güvenli olduğunda ne oynamak istedikleri, kiminle oynamak istedikleri, hangi müziği dinlemek istedikleri ve hangi spordan hoşlandıkları gibi konularda çocukların kendilerinin karar vermesine izin verilmelidir. Yatma zamanı, yemek zamanı, izlenecek televizyon programları gibi konularda verilecek kararlar evin kuralları olarak net bir şekilde belirlenmelidir. Ev kuralları belirlenirken mutlaka çocuğunuzun da söz hakkı olmalı fakat son karar ebeveynler tarafından verilmelidir.

Uzm. Psk. Burcu Özkök