İnsanı mutsuz eden her duygu olumsuzdur. Bunlar: bunaltı, sıkıntı, iç daralması, korku, acı, keder, hüzün, mutsuzluk, çaresizlik, yetersizlik, değersizlik, önemsizlik, acınma, aşağılanma, kızgınlık, öfke, şiddet, kıskançlık, haset ve yenilmiştik gibi duygulardır.
İki tane Emosyon ( duygu) sistemimiz var;
1. Primer Emosyonlar: Bunlar doğuştan her insanda bulunan, temel duygular. Mutluluk, üzüntü, öfke, korku, tiksinme ve şaşkınlık. Sadece altı tane.
2. Sekonder Emosyonlar: Bu duygular ise sonradan edindiğimiz, tecrübelerimizle kendi geliştirdiğimiz duygular. Utanma, kıskançlık, suçluluk gibi “öğrenilmiş” tepkiler. Bilinçli ve sistemli fikirlerle başlar, doğuştan edinilmiş değil, daha önceki deneyimlerimize ait bilgilerden oluşur.
HER DÜŞÜNCE BİR DUYGUYLA YOL ALIR..Düşüncenizin doğruluğu halinde bu düşünceyle orantılı bir duygulanım içine girersiniz. Bu doğal ve normaldir. Buradaki en önemli konu düşüncenin rasyonel olup olmamasıdır. Düşündüğünüz şeyin geçerliliğini ve doğruluğunu test etmelisiniz. Bu düşünce bir gerçeklikten mi geliyor, yoksa sizin geçmiş deneyimlerinizden edindiğiniz bir önyargıdan ya da düşünme alışkanlıklarınızdan mı geliyor. Körü körüne bir inanç mı, gerçekçi bir zeminde test edilmiş, gerçekliği kanıtlanmış bir inanç mı?
Düşündüğünüz şeyin doğruluğunu ve geçerliliğini test edin. Farkındalığını fark eden bir akıl devreye sokun.
Eğer düşünce rasyonel değilse veya düşüncenin rasyonalitesi düşükse ve siz buna inanıyorsanız, içine girdiğiniz döngüden çıkışın yolu; bir uzman eşliğinde bilişsel süreçlerinizin yeniden yapılandırılmasıdır.
Duyguya eşlik eden düşünce bu bağlamda irdelendiğinde çok az inanılan bazı düşüncelerin bireyde çok yoğun negatif duygular oluşturduğu tespit edilmektedir. Bu stratejinin amacı da budur. Hiç inanmadığınız ya da çok az inandığınız düşünceye çok yoğun duygusal tepki verdiğinizin ve etki altında kaldığınızın farkına vardığınızda bu duygusal tonun azaldığını veya ortadan kaybolduğunu gözlemlemekteyiz.
Olabilirliği çok az ihtimaller üzerine bina edilen negatif düşünceler kişiyi zaman zaman panik durumuna düşürmekte, birçok klinik tablonun ortaya çıkmasına neden olmaktadır.
İnsanın düşünce sistematiğini oluştururken Bilgi İşlemedeki sistematik hataları bu sonuçların ortaya çıkmasında ciddi bir paya sahiptir.
Tüm süreçlerin yeniden ele alınması ve yapılandırılması mümkündür. Değişim isteği ve cesaret bunu mümkün kılar.
Uzun. Klinik Psikolog
Yasemin Kurçenli