Psikolog seçerken nelere dikkat etmeliyiz? sorusu psikolojik sorunlarınızı aşmanızda ve bir profesyonel ruh sağlığı uzmanı arayışınızda ilk soru olmalıdır. Psikolojik hizmet alırken kime güveneceğiz? Psikoterapi veya psikolojik danışmanlık süreçlerinde neyle karşılacağız?

Bu yazıda* psikolojik yardım alırken bu hizmeti veren ruh sağlığı uzmanında olması gereken özellikleri göreceğiz. Bu yazıya ek olarak aşağıda 'Olmaması gerekenler' ve 'psikolojik danışmanlık süreçlerinde dikkat edilmesi gerekenler' başlıklı yazılarımızı da okuyabilirsiniz.

Rasyonel Psikoloji olarak size psikolojik danışman, psikolog ve psikoterapist seçerken yararlı olacağını düşünceğimiz birkaç tavsiyemiz olacak:

1- Psikoloğun mezuniyeti nedir? Mezuniyeti ya klinik psikolojide, ya aile terapisinde ya da psikolojik danışmanlık alanlarından birinde yüksek lisans olmalıdır. Uzman klinik psikolog veya uzman psikolojik danışman ünvanına sahip olmak için sadece lisans düzeyinde psikoloji veya rehberlik ve psikolojik danışmanlık üniversitelerinden mezun olmak yeterli değildir. Bir kişinin sadece lisans (4 yıllık) psikoloji eğitimi ile danışmanlık yapması, terapi yapması yasalarımıza göre yasaktır. Psikolog için doktora eğitimi alıyor veya mezun olmuş olmak, hatta doçentlik düzeyine varmış olmak da önemli bir artıdır. Uzmanlar (yüksek lisans mezunları) ve doktora derecesi almış olan psikolog arasında çok fazla fark yok ise bu söylediğimiz her zmaan ve her psikolog için geçerli olmamakla birlikte, elbette üst eğitim almış olan daha avantajlı olabilir.

2- Psikolog ne kadar süredir bu işi yapıyor? Üniversite eğitimlerinin üzerine kaç yıldır bu mesleği icra ettiğine bakmalısınız. Elbetteki her psikoloğun veya psikolojik danışmanın becerisi aynı değildir, bazıları kısa sürede başarılı çalışmalar yapabilir ancak yine de uluslar arası kabul edilen bazı süreler vardır. Özellikle konu psikoloji, sağlık ve ruh sağlığı olduğunda bu süreler minimum 3 yıl tecrübe ister. Tüm gelişmiş ülkelerde psikolog olarak çalışmak ve danışan görmek için 1500 saat ile 3000 saat arası seans yani psikolojik görüşme yapmış olmak gerekiyor.

3- Üniversite eğitimlerinin yanında başka hangi eğitimleri almış? Üniversitelerimiz gittikçe çoğalıyor, öğrenci sayıları artıyor ancak maalesef aynı oranda öğretmen, akademisyen ve araştırmacı sayımız artmıyor. Dolayısıyla üniversitelerimiz ellerinden geldiğince birşeyler öğretmeye çalışıyorlar öğrencilerine. Bazı diğer üniversiteler ise öğretmekten çok 'para' kazanmaya çalışıyor. Durum bu olunca her zaman için psikoloğunuzu seçerken ek olarak aldığı eğitimlere bakmalısınız. Psikoloğun üniversitenin dışında katılmış olduğu eğitimler özellikle psikoterapi, psikolojik testler, klinik görüşme nasıl yapılır, psikolojik danışmanlık becerileri gibi ana eğitimler olmalıdır. Evet bu derseleri üniversitede okurken de alıyorlar ancak dışarda da almış olmaları gerekmektedir.

4- Psikolog hangi psikoterapi eğitimlerini almış, kaç saat almış ve belgesi var mı? İlk olarak tavsiye ettiğimiz bilişsel davranışçı terapilerdir.* Bunlar Rasyonel Duygucu Davranışçı Terapi diğer adıyla Akılcı Duygucu Davranışçı Terapi, genel anlamıyla Bilişsel Davranışçı Terapi olacaktır. Diğer terapi yaklaşımları da mevcuttur, örneğin psikanaliz (Freud yaklaşımı), Varoluşçu Terapi, Logo Terapi, Danışan Merkezli Terapi, Gestalt Terapisi gibi. Psikoterapi çeşitlerindeki önemli unsur bu terapilerin eğitimlerinin ülkemizde yani Türkiye sınırları içinde kurumsal olarak veren var mı, ulusal veya uluslar arası belgelendirme yapan var mı, hocaları kimdir? Bu konudaki yazımız için tıklayınız. Kaç saat eğitim almış? Açıkçası bu soru ülkemiz şartlarında sınırlı olmaktadır. Olabildiğince uzun eğitimler uygun olacaktır ancak dediğimiz gibi ülkemizde hem ekonomik olarak hem de hoca sayısı olarak sınırlar olduğunda sizin arayışınızda en az 100 saat uygulamalı temel eğitim almış olan ve üstüne en az bir 50 saat de süpervizyon toplantılarına katılmış olanları tercih etmelisiniz. Yeterli midir? Maalesef hayır ancak meslektaşımız bu eğitimlerin üzerine en az 3 yıl psikolojik danışmanlık ve psikoterapi mesleğini icra ediyorsa belirli bir oranda tecrübe sahibidir diyebiliriz.

5- Çalışmış olduğu veya referans gösterdiği hocalar var mı? Üniversite dışındaki eğitimler her yerden alınabilmektedir. Bu eğitimlerin, özellikle psikoterapi ve psikolojik danışmanlık eğitimlerinin kimin verdiği ise tartışmalı bir konudur. Dolayısıyla psikoterapi eğitimi almış ama hangi hocadan almış ve bu hocanın referansını sitesine veya özgeçmişine yazabilmiş midir? Bu soruyu da uzman klinik psikolog veya uzman psikolojik danışmanın açık bir şekilde duyurmasını bekleminiz gerekir. Bunun yolu da internet sitesinde veya özgeçmişinde referans olarak gösterdiği Hocasının* telefon numaraları olmalıdır.

6- Hizmet verdiği yerde bir müdür, veya direktör veya süpervizyon hocası bulunuyor mu? Bazı psikoloji mezunları tek başlarına ofis açmaktadır. Veya arkadaş grubu olarak ofis paylaşımı yapmaktadır. Ancak ofis odası kiralama yöntemi ile değil gerçek bir ekip çalışması yapıyor, kurumsallık psikolojik sağlık hizmetini olumlu yönde kalitelileştiren bir unsurdur. Seçeceğiniz psikoloğun çalıştığı merkezde başka psikologlar var mıdır? Daha da kritik olanı bu psikologlar onun süpervizörü, daha tecrübeli olanı veya resmi olarak müdürü veya direktörü müdür? Yani bir kurumsallık durumu söz konusu mudur? bu soruların cevabı evetse tercihinizi bireysel çalışanlardan çok bu psikologtan (unutmayın ! uzman klinik psikolog veya uzman psikolojik danışman) yana kullanabilirsiniz.