Son günlerde salgın haline gelen ve dünyayı saran corona virüsten korunma amacıyla bir çok devlet tarafından koruyucu önlemler alınmış durumda. Bu önlemler kapsamında bir çok ülkede eğitim online yapılmaya başlandı. Normal gelişim gösteren çocuklar bir şekilde eğitimlerinden geri kalmamak için gerek ebeveynler tarafından gerekse devletler tarafından oluşabilecek eğitim boşluğu doldurmak için alternatifler üretildi ve üretilmeye devam edilmektedir.

Ancak toplum içerinde özel gereksinimi olan binlerce birey vardır. Bu bireyler için kapalı ortam var olan streslerine stres katmaktadır. Bir çok ailenin bu durumdan dert yandığı ve çözüm adına tutunacak dal aradığını bana gelen bir çok mesajdan anlaşılmaktadır.

Daha öncede defalarca değindiğim gibi özel eğitimde aile eğitimi ayağı ciddi bir şekilde güçlendirilmesi gerekmektedir. Eğer ülke genelinde aile eğitimleri sistemin parçası haline gelseydi şuanda mevcut kriz durumundan özel gereksinimli aileler evde çocukları eğiterek oluşabilecek eksiklikleri minimize edebilirlerdi.

Bilindiği gibi her çocuğun özel durumu farklıdır. Evde yapılabilecek genel etkinlikler ve yaklaşım açılarını sıralayıp, hangisinin uygun olup olmadığını belirleyip evde uygulamak siz değerli ebeveynlere düşer.

Yaklaşım Açısı Önerileri ;

1-Öncelikle havanın güzel olduğu günlerde etkinlikler için mümkün olduğunca balkon, ev müstakilse bahçe de kullanılabilir. Açık alan bir nebze olsun çocuğun rahatlaması için yarar sağlayabilir.
2-Özellikle otizmli çocukların yaşantısında rutin ve rutinin dışına çıkıldığında bu durum onlarda krizlere neden olabilmektedir. Bu durumda mümkün olduğunca yalıtılmış bir ortama alınmalı ve daha önce gösterilmeyen tolerans gösterilmelidir.
3- Duştan önce bebek yağı tarzı yağlarla masaj ve egzersizler yapılabilir. Bu durum onların rahatlamalarını sağlayacaktır.
4-Birey sorumluluk alabilecek düzeyde ise ev içerisinde sorumluluk verilebilir. Alacağı görevler ile vaktini dolu geçirebilir.
5- Teknoloji kullanımı kontrol altında tutulmalı farkında olmadan ekrana bağımlı hale gelebilirler. Bilindiği gibi tv, tablet gibi cihazlar bir çok çocuk için içerisinde olumsuzluklar taşımaktadır.
6-Mümkün olduğunca oyunlar kurulmalı ve birlikte oyun oynanmalıdır.
7- Uyku düzenleri sağlanmalı, rutin takıntısı olmayan çocuklarda gün içerisinde yapılacaklar önceden tasarlanmalıdır.
8- Çocuklar evde kaldı diye ebeveynler psikolojilerini altüst etmemeli krizi fırsata çevirmek için günlük planlar yapılmalı ve eğitimcilerden telefon üzerinden danışmanlık hizmeti almalıdır.
9- Çocuk spor yapabilecek düzeyde ise evde yapılabilecek basit spor egzersizleri yapılabilir.
10- Yapılacak etkinlik, oyun vb ne varsa çocuğun ilgi alanına dönük olmalı, çocuğun hoşuna gidebilecekler yapıldığı zaman hem çocuk sıkılmaz hemde vaktini verimli geçirmiş olursunuz.

Etkinlikler Önerileri

• Evdeki koltuk çarşaf vb eşyalarla çadırlar kurulup evcilik oynanabilir.
• Çocuk yapabiliyorsa yapılacak yemekler birlikte yapılabilir. Sorumluluk verip çocuğu desteklemek, çocuğun başarı duygusunu geliştirir.
• Hamur oyunları ile şekiller yapıp ince motor becerileri geliştirilebilir. Yaptığı her şekil için ödül verilip onların başarılarını destekleyebilirsiniz.
• Misket oyunu oynayıp karşıdaki bir nesne hedef alınıp. El göz koordinasyonu desteklenebilir.
• İpten makarna taneleri geçirip ince motor geliştirilebilir.
• Körebe saklambaç tarzı oyunlar oynanabilir.
• Resimler çizilebilir veya kavram öğretimi için kavram kartları kullanılabilir.
• Kuklalarla veya kareoke dediğimiz mikrofonla dil konuşması desteklenebilir.
• Birlikte evin içerisi toplanabilir. Varsa odası oda içerisinde görev verilebilir. Eşya dolabı vb. Düzenlemeler yaptırılabilir.
• Evdeki atık kâğıtları elinizle sıkarak kartopu haline getirebilirsiniz. Bu kartopu şeklindeki kâğıtları çocuğunuzun atış yapabileceği bir mesafeye koyduğunuz sepete atabilir ve eğlenceli vakit geçirebilirsiniz.
• Masaya içinde nohut, boncuk, ataç, lastik gibi farklı nesneleri koyarak bu nesnelerin renkleri, şekilleri, büyükleri ve uzunlukları hakkında konuşabilirsiniz.
• Kutuya koyacağınız bir nesneyi 10 soru sorarak ya da ipucu vererek çocuğunuzun bu nesnenin ne olduğunu tahmin etmesini isteyebilirsiniz.
• Farklı renkte mandalların bulunduğu bir sepetten çocuğunuzun bir mandal almasını isteyin. Aldığı mandalla aynı renkte olan eşyaları bulmasını ve onları size göstermesini isteyin. Çocuğunuzla renkler ve gösterdiği eşyalar üzerine konuşabilirsiniz..
• Tüy, pamuk, kalem, kâğıt, kitap, oyuncak araba gibi farklı ağırlıktaki nesneleri dağınık bir şekilde çocuğunuzun önüne koyun. Sonrada bu eşyalar üfleyerek hareket ettirmesini isteyin. Hareket eden nesnelerin neden hareket ettikleri, hareket etmeyen nesnelerin neden hareket etmedikleri, ağırlıkları üzerine sohbet ederek vakit geçirebilirsiniz. Bunun yanında çocukla farkına varmadan nefes çalışmaları yapmış olursunuz.
• İçine farklı nesneler (mercimek, nohut, un, fasulye tanesi, boncuk) koyduğunuz balonlardan çocuğunuzun bir tane almasını ve dokunarak balonun içinde ne olduğunu tahmin etmesini isteyebilirsiniz. Böylece tahmin becerisini geliştirmiş olursunuz.
• Evde bulduğunuz bazı nesneleri ( Kalem, bant, şişe kapağı, silgi vs.) bir kutuya koyup çocuğunuza “bu ….. olmasa ne olurdu? Bu başka nerelerde kullanılabilir?” gibi sorular sorarak, çocuğunuzun hayal gücünün gelişimine katkı sağlayabilirsiniz.
• Taklit becerilerini geliştirmek için karşılıklı oturup yaptığınız hareketleri yapmasını sağlayabilirsiniz.
• Çocuğunuzdan gözlerini kapatmasını ve eline verdiğiniz nesnenin nasıl bir dokusu olduğunu tahmin etmesini isteyebilirsiniz.
• Yerde yüzme etkinliği yapılıp hayal dünyasının ve taklit becerilerinin gelişimini sağlayabiliriz.
• Karton, mukavva tarzı kağıtlarla şekiller yapıp. Makas kullanma becerisi geliştirilebilir.

Veysi ÇEÇEN
Özel Eğitim Alan Öğretmeni