EMDR Nasıl Ortaya Çıktı?
EMDR’nin ortaya çıkışı 1987 yılında, Dr. Francine Shapiro’nun göz hareketlerinin rahatsız edici düşüncelerin şiddetini azaltabildiğini tesadüfen keşfetmesiyle başladı.Dr.Shapiro bu etkiyi travmaya maruz kalmış kişiler üzerinde bilimsel olarak inceledi ve tedavide sağlanan başarıyı gösteren çalışmasını yayınladı. O tarihten itibaren EMDR, tüm dünyadan terapistlerin ve araştırmacıların katkılarıyla hızla gelişti. EMDR ile Tükiye’yi tanıştıran Emre Konuk EMDR Derneği’nin halen başkanıdır.Dernek bünyesinde Emre Konuk önderliğinde EMDR eğitimlerinin planlanması ve EMDR uygulayıcılarının yetiştirilebilmesi için eğitimler planlanmaktadır. Dernek bünyesinde makaleler yayınlanmakta ve protokoller geliştirilmektedir. Günümüzde EMDR, birçok farklı terapi ekollerinden ögeleri içinde barındıran, farklı tanı almış durumlara özel standartlaştırılmış protokolleri bulunan, bütüncül bir terapi yöntemi olarak uygulanmaya devam etmektedir.
EMDR Terapiye Göre Rahatsızlıkların Ortaya Çıkışı ve Çözüm Süreci
EMDR teorisinin altyapısını oluşturan Adaptif Bilgi İşleme Modeline göre beyin, fizyolojik temelli bir sistemle, her yeni deneyim aracılığı ile kendisine ulaşan bilgiyi işler ve işlevsel hale getirir. Duygu, düşünce, duyum, imge, ses, koku gibi bilgiler işlenip ilişkili anı ağlarına bağlanarak bütünleşir. Böylece o deneyimle ilgili öğrenme gerçekleşir. Edindiğimiz bilgiler gelecekte tepkilerimizi uygun bir şekilde yönlendirmek üzere depolanmış olur.
Normalde koşullarda beyin yeni bir olayla karşılaşıldığında aldığı bilgiyi işler ve kullanılabilir hale getirir. O olayın çevresindeki duygu, düşünce, imge, ses, koku gibi bileşenleri de ilişkili anıya bağlayıp bütünleştirir.
Ancak rahatsız edici ya da olumsuz duygular hissettirecek olaylar olduğunda ya da travmatik bir süreç yaşadığında bu sistem bozulmaya uğrar. Duygular, düşünceler, imgeler, sesler, beden duyumları yaşandığı gibi işlenmeden depolanır ve kişi o koku, tat, duyum, olay ile nerede karşılaşırsa tetiklenir. İşlenmiş ve işlenmemiş anıyı biraz daha netleştirmek gerekirse; 1 hafta önce akşam yemeğinde ne yediğiniz, üzerinizde hangi kıyafetlerin olduğu, o an hangi seslerin geldiği sorulsa hatırlamakta güçlük çekersiniz. Ancak o sofrada eşinizle kavga etmişseniz, ağlamışsanız ya da kötü bir haber almışsanız tüm duyumları yıllar geçse de hatırlarsınız. Çok güzel bir anda bile bu duyumlarla karşılaşıldığında beyin tetiklenir ve sezdiği tehlikeye karşı kendini korumaya çalışır, uygunsuz tepkiler verebilir.
EMDR’ye göre rahatsızlıkların, olumsuz duygu, düşünce, davranış ve kişilik özelliklerinin arkasında uyum bozucu, işlev bozucu, işlenmeden ve izole bir şekilde depolanmış bu tür anılar yatar. Kişinin kendisi ile ilgili olumsuz inançları (örn: ben aptalım vb.), olumsuz duygusal tepkileri (başaramamaktan korkma) ve olumsuz somatik tepkileri (sınavdan önceki gece karın ağrısı) problemin kendisi değil, semptomları diğer bir deyiş ile bugünkü dışavurumlarıdır. Bu olumsuz inanç ve duygulara yol açan işlenmemiş anılar şimdiki zamandaki olaylar tarafından tetiklenmektedir.
Olumsuz inançlarımızı doğduğumuz andan itibaren yaşantılarımızla besleriz. Örneğin ailesi, öğretmenleri ve arkadaşları ile yaşantılarında ‘yetersizim’ kognisyonunu oluşturmuş olan bir genç ne kadar çalışsa da yetersizim inancıyla kendisini yoğun sınav kaygısı içinde bulabilir.
EMDR; endişe, suçluluk duygusu, öfke, travma sonrası reaksiyonlar, bazı depresyon çeşitleri, fobi ve yas gibi rahatsızlık veren semptomların azaltılmasında kullanılır.
Bunun yanı sıra; performans geliştirme (ör: spor ve buna benzer diğer başarı gerektiren konularda), kendilik değeri ve özgüven gibi yapılandırılması gereken duygusal kaynakların kazanımında her geçen gün daha fazla kullanılmaktadır. EMDR özellikle Travma Sonrası Stres Bozukluğu’nun iyileştirilme sürecindeki başarısıyla bilinmektedir ve bu konuda birçok araştırmaya konu olmuştur.
Doğal afetler, büyük kazalar, kayıplar, savaş, taciz, tecavüz gibi önemli travmaların yanı sıra, başta çocukluk çağı olmak üzere her yaşta yaşanan ve etkisi travmatik olan her tür yaşantı; günlük hayatta aile, okul, iş çevresinde yaşanan olumsuz olaylar, şiddete maruz kalmalar, aşağılanmalar, reddedilmeler, ihmal ve başarısızlıklar işlenememiş anılar arasında yer alabilirler.
EMDR terapi ile sadece semptomlar ortadan kalkmaz. Yeni bakış açısının kazandırdığı pozitif inançlar ve olumlu duygular kişinin kendisine, ilişkilerine, dünyaya bakışını da olumlu yönde değiştirip kişisel gelişimine katkı sağlar.