İnsan belirli bir kapasiteyle dünyaya gelir. Zihinsel kapasite biyolojik yaş ilerledikçe ve çevresel faktörlerle gelişim göstermektedir. Var olan zihinsel kapasite yaşamda daha rahat kalınabilmesi için, sosyal ilişkilerin sağlıklı olabilmesi için gelişmesi gerekmektedir. Bilişsel esneklik; bireyin karşılaştığı her duruma uyum sağlayabilmeleri, insanların ve olayların karşısında her zaman farklı alternatiflerin oluşabileceğini düşünmeleri, problemler karşısında çok yönlü stratejilerin uygulanması olarak tanımlanmaktadır. (Stevens, 2009)
Bilişsel esnekliğe sahip olan kişiler karşılaştıkları problemler karşısında birçok stratejinin farkında olup, sağlıklı olanları kullanabilmektedirler sağlıklı baş etme metotları kullanan insanların ise daha aktif, ruhsal anlamda daha iyi, özgüven sahibi olduklarını söyleyebiliriz.
Karşılaştıkları güç durumlarla sağlıklı yollarla baş etmenin yanı sıra olaylara ve farklı insanlara uyum sağlayabilmek ruh sağlığı açısından önemli bir faktördür. Birey uyum sağladığı müddetçe çok fazla strese girmez. Strese maruz kalmadığı müddetçe ise beyin, zihin ve beden sağlığı korunmuş olur.
İnsan zihinsel yapısı gereği, kendisini güvende hissedebilmek için, yeniliklerden ve farklılıklardan korktuğu için, alışkanlıklarını bırakılmasının zor olması sebebi ile birey her durum ve olay karşısında aynı bakış açısına sahip olmak ister. Zihin her zaman en kolay ve en kısa yolu tercih eder. İnsanları tanımadan önyargılar barındırmanın temel sebebi budur.
Dar ve aynı bakış açısı kişinin sosyal ilişkilerine zarar vermektedir. Dünya da olanlar ile yani gerçekler ile bireyin algısı ne kadar uyumluysa ruhsal sağlığı da o kadar iyi kalacaktır diyebiliriz.
Bilişsel esneklik durumların farklı açıklamalarını bulmayı, karşıdaki insanın davranışlarının temelinde farklı sebeplerinin olacağını bilmektir.
Bu da sağlıklı ilişkilerin anahtarıdır.
Bilişsel esnekliğe sahip bireylerin romantik ilişkilerinde, arkadaşlık ilişkilerinde, mesleki ilişkilerinde çok daha avantajlı olduklarını söyleyebiliriz.
Yeni yollar ve yeni arkadaşlar bilişsel esnekliğe sahip insanlar için korkunun kaynağı değil, farklı deneyimlerin kaynağıdır.
Yaşamı siyah-beyaz olarak algılayan, her zaman olaylarda olumsuza odaklanan insanların zihinsel kapasitesi esnek değildir. Gelişime, değişime, yeniliğe uyum sağlayamazlar.
Esneklik ruh sağlığını koruyucu, bireyin psikolojik iyi oluş düzeyine olumlu katkısı olan bir etkendir.
Birçok araştırmanın sonucu bilişsel esnekliğin beraberinde mutluluğu da getirmesidir.
Bilişsel esneklik, sosyal ilişkilere daha fazla zaman ayırarak, sosyal çevreyi genişleterek, bu ilişkiler sırasında kişinin kendisini o ana bırakarak, kişinin kendi düşüncelerine ve duygularına dair farkındalık geliştirerek arttırılabilir.

Uzman Klinik Psikolog Elif Aksu