Sevgili Anne Babalar…

Bir zamanlar tanıdığınız tatlı mı tatlı, sevimli, söz dinleyen evladınız gitti ve yerine aksi, sürekli karşılık veren, laftan sözden anlamayan biri mi geldi?

Panik yapmayın! Artık çocuğunuz yaşamının en fırtınalı zamanı olan ergenlik döneminde!

Ergenlik çocukluk ile yetişkinlik arasında kalan ara bir dönemdir. Evladınızın bir ayağı hala çocukken bir ayağı artık yetişkinliktedir. Bu geçiş aşaması çocuğunuzun duygularının, düşüncelerinin ve davranışlarının da artık eskisinden farklılaşmaya başladığı, bir gününün diğer gününe uymadığı bir zaman dilimidir. Bir gün çok bilmiş bilmiş konuşan, küçük dağları ben yarattım edasında olan evladınız ertesi gün kırılgan ve naif bir yapıda olabilir. Anne babalar olarak çocuklarımıza nasıl davranacağımız konusunda kafamızın en çok karıştığı zaman dilimi 12-13 yaşlarında başlayan ve 18 li yaşlara kadar devam eden bu dönemdir.

Ergenlik döneminde anne babalar evlatlarıyla nasıl iletişim kuracakları konusunda bocalayabilirler. Bu dönemde ne yapmaya çalışsanızda çocuğunuzdan gelecek tepkiyi kestirmeniz olası değildir. Anne babalar olarak kendimizi alıştırmamız gereken ilk şey artık bir ‘ÇOCUK’ anne babası değil bir ‘ERGEN’ anne babası olduğumuzdur. Bizde evladımızla birlikte büyüyüp değişiriz. Çocuğumuzu yetiştirirken kullandığımız taktikler ergenlikteki evladımız için yeterli gelmeyebilir. Anne baba olarak sorumluluğumuz kendimizi geliştirmek ve çocuğumuzla iletişimimizde işimize yaramayan alışkanlıklarımızı ve huylarımız değiştirmek olmalıdır.

YARGILAMAYIN!

Çocuğunuzla iletişime geçmeden ilk olarak dikkat etmeniz gereken şey: YARGILAMAMAKTIR. Bu sadece çocuğunuzla değil hayatınızda herkesle iletişime geçerken kullanabileceğiniz bir beceridir. Peki yargılamamak ne demektir? Yargılamamak, karşımızdaki kişinin bizden farklı bir birey olduğunu kabul etmektir. Bu kişi evladımız ya da eşimiz de olsa bizden farklı düşündüğü şeyler, farklı hissettiği noktalar ve bize uygun olmayan davranışları olabİleceğini bilmektir. Bunu bilmek karşınızdaki ne yaparsa yapsın kabul edeceğiniz anlamına gelmez. Söz konusu evladınız olduğunda ne düşündüğü ve hissettiğini yargılamadan dinlemeniz, anlamak için sorular sormanız onun içinde olup bitenleri keşfetmenize yardımcı olacaktır. Bu sayede doğru olmayan davranışlara müdahale edebilmeniz için ihtiyacınız olan bilgilere ulaşmış olacaksınız.

ÇOCUĞUNUZUN DUYGULARINA VE DÜŞÜNCELERİNE SAYGI DUYUN!

Çocuğunuzun ergenlik döneminde size istediğiniz saygıyı göstermediği zamanlar muhakkak vardır. Yaşadığımız çağda saygı kavramı sizin gençliğinizle bir değildir. Çocuğunuzdan saygı göstermesini beklerken sizin ona ne kadar saygı gösterdiğiniz çok önemlidir.

Anne baba olarak onun düşüncelerini saygıyla dinleyebiliyor musunuz?
Odasının kapısını çalarak giriyor musunuz?
Telefonunu izin almadan karıştırıyor musunuz?
Arkadaşları hakkında kırıcı yorumlar yapıyor musunuz?
Eşyalarını izni olmadan temizliyor, düzenliyor, yerlerini değiştiriyor musunuz?

Eğer bu ve bunun gibi yaptığınız davranışlarınız varsa kendinizi bir gözden geçirin. Çocuğunuza bir birey olarak saygı duymuyor olabilir misiniz? Burada kafanız karışırsa şunu düşünün eşiniz, anneniz, kayınvalideniz sizin yatak odanıza kapıyı çalmadan girse ne hissedersiniz? Yine bu insanlar siz konuşurken sizin düşüncelerinizi dinlemeyip aşağılasa? sanırım bu sorulara verecek kesin yanıtlarınız vardır. Unutmayın ki çocuğunuzda sizinle benzer şeyleri hissediyor bu gibi durumlarda. O zaman SAYGI görmek istiyorsak evladımıza örnek olup SAYGI göstermeliyiz.

SINIRLAR VE KURALLAR BİZE GÜVEN HİSSETTİRİR

Ergenlik döneminde sınırları ve kuralları zorlar çocuğunuz. Bu kendininde sınırlarını görmek ve neler yapabileceğini keşfetmek için önemlidir. Bu nedenle sizin koyduğunuz kurallara koşulsuz itaat eden bir evladınız varsa durup düşünmenizi tavsiye ederim; çocuğunuzun gelişiminde yolunda gitmeyen bir şeyler olabilir mi? Bu durum kafanızı karıştırmış olabilir, ‘Evde koyduğum kurallara evladımın uyuyor olması nasıl bir sorun olabilir ki?’ diye düşünebilirsiniz. Ama nasıl ki bebekler doğar doğmaz yürüyemez ya da belli bir süreye kadar konuşamaz aynı buradaki gibi çocuğunuzda sizinle bazı çatışmalara girip kendi olma savaşını vermedikçe kendisini bulamaz.

Bununla birlikte bazı ailelerde kurallar ve sınırlar bazen karışabilir. Kurallar her zaman uygulanması gereken ve uygulanmadığında hayati problemler doğurabilecek konularda kullanılır. Mesela kırmızı ışık dünyanın her yerinde DUR işareti olarak kullanılır çünkü kırmızı ışıkta durmadığımızda can ve mal kaybına neden olacak sonuçlar ortaya çıkar. Bu hayati bir durumdur. Sınırlar ise bize kendimizi güvende hissettirmek içindir. Başkaları ile bizim farklı olduğumuz yerlerdir. Mesela bir aile için eve giriş saati akşam ezanı olabilir, aile akşam ezanından sonra herkesin evde olacağını bilir. Başka bir aile içinse sınır, çocuğunun istediği kadar dışarıda kalması ama kesinlikle eyatmak için eve gelmesi olabilir. Evinizdeki kurallar ve sınırlar konusunda evladınızın fikrini almayı unutmayın! Konulan kurallara çocuğunuzun uymasını beklediğiniz gibi sizde uyun ve tutarlı olun! Unutmayın taşı delen suyun gücü değil damlaların sürekliliğidir.

ANNE VE BABA BİR EKİPTİR

Sizin evet dediğiniz şeye eşiniz hayır diyorsa çocuğunuzla olan iletişiminizden önce eşinizle olan iletişimine yoğunlaşmanızı tavsiye ederim. Anne baba arasında iyi polis kötü polis yoktur. Anne baba bir ekiptir. Ev içerisinde koyduğunuz kuralları eşiniz zaman zaman esnetiyor, izin vermediğiniz şeylere izin veriyorsa; bu hem sizin çocuğunuzun gözünde otoritenizi sarsar hemde çocuğun güvende hissetmesini engeller. Ne de olsa bu evde ne zaman ne olacağı belirsizdir! Anne baba olarak çocuğunuzla sıkıntı yaşadığınız bir konu varsa bu konuyu çocuğunuzla konuşmadan önce kendi aranızda konuşmak ve neye ne kadar izin vereceğinizi neleri kabul edemeyeceğinizi belirlemek çocuğunuza karşı net bir tutum takınmanıza yardımcı olur.

NET OLUN SERT DEĞİL

Anne babalar olarak çocuklarımızı yetiştirmeye çalışırken, iletişim kurarken, kurallar sınırlar koyarken net bir tutum sergilemeliyiz. Net olmak tutarlı olmak demektir. Bir gün tamam dediğimiz şeye bir gün hayır dememek, bir gün ilgiyle dinlerken ertesi gün umursamazca davranmak ya da eleştirmek demek değildir. Net bir tavır takınmak sert olmak, BU KURALA UYULACAK diye çatışma yaşamak demek hiç değildir. Net olmak ‘ seni seviyorum, önemsiyorum, ne zaman ihtiyacın olursa sana destek olacağım. Birlikte karar verdiğimiz bu kurala uymakta zorlanmana rağmen senin yanında olmaya devam edeceğim’ demektir. Net olan bir insan da çocuğuyla çatışır ama onunla düşmanca bir tutum sergileyerek savaşmaz. Çocuğun ihtiyacı olan netliktir. Anne baba her zaman çocuktan daha fazla şey bilir, daha fazla hayat tecrübesi vardır ve daha bilgedir. Bu nedenle onun bazı kurallara uyarken yaşadığı zorluklarda evlatlarımızı desteklemek anne baba olarak görevimizdir.

ERGENLİKTEKİ ÇOCUĞUNUZ İÇİN ANNE BABALIĞINIZ DEĞİL KARI KOCA OLARAK İLİŞKİNİZ ÖNEMLİDİR

Ergenlik döneminin bir geçiş evresi olması çocuğunuz için artık anne baba olmanızın yanında bir karı koca olarakta ilişkinizin ön olana çıktığı dönemdir. Çocuğunuz artık sizi ihtiyaçlarını karşılayan anne babası olarak görmez. Eşinizle nasıl bir ilişkiniz olduğuna dikkat eder, birbirinizin duygusal ihtiyaçlarını nasıl karşıladığınıza dikkat eder. Birbirinizle konuşurken kullandığınız dil onun da karşı cinsteki arkadaşlarıyla konuşurken kullanacağı dil olacağı için seçtiğiniz kelimeleri dikkatle dinler. Ergenlik döneminde çocuğumuza karı koca olarak doğru bir rol model olmak onun ileride yaşayacağı ilişkiler içinde referans olacaktır.

SABRINIZI ZORLARKEN BİLE KOŞULSUZ SEVMEK

Hem istemediğiniz şeyleri yapıyor, sürekli kavga çıkarıyor hemde bir yandan en çok sizin sevginize ihtiyaç duyuyor… Bir kere koşullu sevgi (şunu yaparsan bunu yaparım, böyle yaparsan seni sevmem) ile yetiştirilen danışanlarımdan birisi seans esnasında ‘anne babam beni nasıl sevdiyse bende kendimi öyle seviyorum bu o kadar zor ki kendimi sevmek için hep mükemmel olmak zorundayım ama mükemmel olamıyorum’ diyip gözyaşlarına boğulmuştu. Koşullu sevgi biz ancak bir şeyler yaptığımızda elde ettiğimiz sevgidir. Koşulsuz sevgi ise sadece bir insan olarak var olduğumuz, duygularımızın düşüncelerimizin her haliyle kıymetli olduğunu bilen ebeveynlerimizden aldığımız sevgidir. Ergenlik döneminde evladımızını koşulsuz sevmekte zorlanabiliriz. Şunu unutmamalıyız ki minik bir bebekken gece yarısında tam siz yeni uykuya dalmışken yaygarayı koparan sizi gecelerce uyutmayan çocuğunuza asla ‘ağlamazsan sana meme veririm’ demediniz. Acıktığı için ağladığını bilip ona destek oldunuz, karnını doyurdunuz. Koşulsuzca sevip ihtiyaçlarını karşıladınız.
Ergenlikte büyümek ve dünyada kendi yerini ve kimliğini bulmak için çocuğunuzun yine size ihtiyacı var.

EMPATİ

Empati nedir sorusunun cevabı olarak ‘karşısındakinin yerine koymak’ olarak biliyoruz ve çocuğunuzla empati kurun denildiğinde anne baba olarak bazen yanılabiliyoruz. ‘Ben evladımın yerinde olsam dersimi çalışır adam gibi bir meslek edinirdim’ demek empati kurmak değildir. Empati kurmak tam anlamıyla çocuğunuzun hissettiği şeyleri hissederek ona yaklaşmak demektir. Yüzünüzün sivilceden mayın tarlasına döndüğünü, bedeninizin artık yetişkin bedenine benzemesinin garipliğini, her gün değişen duygularınızı, arkadaşlarınızın iki yüzlülüğünü görmeyi, okulun artık daha zor ve karışık olduğunu ve bir yandan evde sürekli çatışmaların olduğu anne babanızı… bu liste uzar gider. Bunları ergen evladınızın çerçevesinden düşünüp onun davranışlarını anlamaya çalışmak çocuğunuzla EMPATİ kurmaktır.



Aile içerisindeki iletişimi iyileştirmek için bu yukarıda bahsettiğim bir çok konuda hassas davranmak daha sağlıklı bir iletişim sağlamak adına sizlere yardımcı olacaktır. Bazı zamanlarda ne kadar çabalarsanız çabalayın evladınızla yaşadığınız problemlerde ne yapacağınızı şaşırdığınız zamanlar olacak.

Mükemmel anne baba mükemmel çocuk yetiştirmez ama mutlu anne baba mutlu çocuk yetiştirir. Bu zamanlarda okul rehberlik servisinden yardım alabileceğinizi unutmayın. Yeryüzünde evladınız için sizden daha iyi bir ebeveynin olamayacağını bilin (her ne kadar çocuğunuz başkalarının anne babası şöyle iyi dese bile:) Yardıma ihtiyaç duyduğunuzda size destek olabilecek kanallara başvurmaktan çekinmeyin.


Aile ici iletişim ve Ergenlikteki Çocuğunuzu Anlamanıza Yardımcı Olacak Kazı Kitap Önerileri:

ERGENLİK DÖNEMİNDE 100 TEMEL KURAL- YAZAR: ADEM GÜNEŞ
ERGENLİK; BİR İLİŞKİ BAĞLANMASI- YAZAR: CHRİSTA SaANTAGELO
ÇOCUKLARDA SINIR- YAZAR: HENRY CLOUD
ARTIK HİÇ ANLAŞAMIYORUZ- YAZAR: ISABELLE FİLLİOZAT