Okul çağı ile dış dünyanın kapıları açılmaya başlar ve çocuk kendini ilk kez karşılaştığı ve bilmediği bir ortamda bulur.
Zihinsel, ruhsal ve sosyal yönden okula başlamaya hazır olan çoğu çocukta, okulun ilk günlerinde ağlama, okula gitmek istememe, anneden ayrılamama gibi davranışların görülmesi doğal bir durumdur.
Okula yeni başlayan çocuk, küçük ve zayıf olduğunun bilincindedir. Çevresinde olan olayların çoğunda kendini yetersiz hisseder. Bu durum küçük çocuğun genelde dış dünyadan korkmasına ve paniklemesine yol açar.
Okul korkusunun kaynağı genelde anneden ayrılmak kaygısıdır. Evde küçük kardeşi olan bir çocuk, annesinin kardeşine daha çok ilgi göstereceğine ve kendisinin dışlanacağını düşünebilir. Onun için okula gönderilmek "evden atılmak" anlamına gelebilir.
Çocuk, aile içinde ki güveni ve özellikle annesini kaybetme korkusu yaşar ve bu korkuyu bilinçsizce okula yansıtır.
Bazı anne-babalar, çocuklarına okulda bir şey olacağı kaygısı yaşarlar. Ebeveynin korku ve endişesi aynen çocuğa yansır.
Annenin çocuğa, o okula başladığında kendisinin bütün gün onu bekleyeceğini, bunu yaparken onu çok özleyeceğini anlatması, çocukta anneyi yalnız bıraktığı için suçluluk duyguları oluşmasına neden olabilir ve çocuk okula gitmek istemeyebilir.
Okula gittiği zaman anne-babasına bir şey olacağından onların başına bir şey geleceğinden, hastalanacaklarından, öleceklerinden korkmakta ya da çocuk, ebeveynlerinin kendisini terk edeceklerini düşünmektedir.
Okula gitmek istememe tepkilerine; şiddetli baş ağrıları, şiddetli karın ağrıları, mide bulantıları, renkte solukluk ve kilo kaybı eşlik edebilir.
Okula Alışma Sürecinde Sorun Yaşan Çocukların Ortak Özellikleri
 Bu çocukların çoğu başarı kaygısı olan, uyumlu, aşırı onay bekleyen, aileye bağımlı çocuklardır. Okulu sevmeye başladıklarında başarılı bir öğrenci olabilirler.
 Bu çocuklar genelde aile bireyleri olmadan diğer kişilerle iletişim kurmakta zorlanırlar.
 Bu kişilik özelliklerine sahip çocuklarda tetiği çeken bir etken hastalığı başlatır (Ailede Hastalık, kardeş doğuşu, gibi).
 Enerji ve istek kaybı, alınganlık ve sinirli olma, iştahsızlık ve uykuda huzursuz olma, mide bulantısı, ağlama, okula gitmeye direnme gibi belirtiler gözlenebilir. Bu durum okula gitme “tehdidi” ortadan kalkınca kendiliğinden geçer.
 Okula giderken ağlama, hastalanma ya da okula gitmeyi istememe davranışları geliştirirler. Evde kalmasına izin verildiğinde bu davranışlar birdenbire kaybolur.
 Arkadaşlık ilişkileri genel olarak sınıf içindeki küçük ve hareketli grupların liderliği şeklinde olur. Eğer kendilerinden baskın bir diğer lider varsa, onun sırdaşı ya da sağ kolu oluverirler.
 Bu alandaki tipik uyumsuzluk davranışları şöyledir: Sinirlilik, saldırganlık, kıskançlık, kin ve nefret, isyankar davranma, okul kurallarına uymama, okul eşyalarına zarar verme, okuldan kaçma, devamsızlık alışkanlığı, öğretmen ve arkadaşlarına saygısız davranma, arkadaşını dövme, sözle sarkıntılık ya da küfür etme, yalancılık, çalma gibi duygusal kökenli tepkilerdir.
 Öğrencilerin çoğu bu duygusallıklarını açığa vurarak okul, aile ve toplumsal çevre ile uyumsuzluğa düşmüşlerdir. Bir bölümü güvensiz, kaygılı ve huzursuz çocuklardır.
Aileye Öneriler
• Korku tüm okula olabileceği gibi okuldaki herhangi bir çocuğa, öğretmene ya da derse karşı olabilir. Bu nedenle ana-baba olarak, kendi bağımsızlığını kazanamadığını düşünerek onu suçlamak yerine okulda neyin olup bittiğini araştırmak gerekir. Çocuk çoğu zaman onu hırpalayan bir çocuk, sözünü etmekten ürktüğü korkutucu bir olayla karşı karşıya kalmış olabilir. Korkutucu bir olayla karşı karşıya kalmış olabilir.
• Okul alışverişine çocukla birlikte çıkılmalı ve satın alınan araç gereçlerin nasıl kullanacağı anlatılmalıdır.
• Çocuğa öncelikle okul kuralları ve sınıf içi yaşamla, arkadaş ilişkileri ile ilgili bilgiler verilmeli, okul sevdirilmeli, fakat okul ve öğretmen ile ilgili doğru olmayan abartılı şeyler anlatılmamalıdır. Belirsiz bir durumla çocuk karşılaşmamalı.
• Çocuğun, hatalı davranışlarında okul ve öğretmen; caydırıcı bir unsur, bir korkutma aracı olarak kullanılmamalı ; “Böyle yaparsan öğretmenin seni sevmez”, “seni okula almazlar”, “senin yaramazlıklarını öğretmene söyleyeceğim” gibi cümlelerden kaçınılmalı, bu tür yaklaşımların çocuğun okulla ilgili olumsuz düşünceler geliştirmesine neden olabileceği unutulmamalıdır.
• Çocuk okula götürüldüğünde vedalaşmaları çabuk ve kısa süreli tutarak, ayrılıkların doğal olduğu hissettirilmelidir.
• Sabırlı, tutarlı ve kararlı bir tavır içinde olunuz. Sorunu görmemezlikten gelmek ve bir sonraki yıla havale etmek ancak çözümü zorlaştırır.
• Çocuğu okula alıştırma süresi içinde, anne aşamalı olarak yanında kalmalıdır. Çocuğu okula gitmekten alıkoymamak gerekir. Okulun ilk günü bir süre okulda kalınması, çocuğun kendini güvende hissetmesini sağlayabilir ve çocuk okulla adım adım okulla buluşturularak korkusunun yok olmasına yardımcı olunmalıdır.
• İlk günlerde çocuğun, sevdiği bir oyuncağını okula götürmesine izin verilebilir. Götüreceği oyuncak evinin sembolüdür ve kendisini rahat hissetmesini sağlayabilir.
• Ödevlerini yapmamak ya da tam bitirmemek de okula gitmeme nedeni olabilir. Bu nedenle zamanı düzenlemesi için çocuğa yardım edilmelidir.
• Düzenli uyku uyuması sağlanmalı, ödevlerini yetiştiremediği için ya da bir program izlemek istediği için uykusundan fedakârlık etmesine izin verilmemelidir.
• Her şeyden önce çocuğun okuldan uzak kalmamasına önem verilmelidir. Evde kalış uzadıkça okula dönüş o ölçüde güçleşir.
• Okula gitmesi konusunda ailenin tüm fertlerinin kararlı ve tutarlı olması işe yarar. Anne-baba çocuğa soğukkanlı bir tutumla yaklaşmalıdır. Anne-babadan hangisi daha kararlı ve tutarlı davranabiliyorsa çocuğu okula o göndermelidir. (Çoğunlukla anneler bu görevi kolay başaramaz..) Sabırlı, tutarlı ve kararlı bir tavır içinde olunuz.
• Çocuğunuzu okula gitme zorluğu nedeniyle cezalandırmayın, küçük düşürücü sözlerle aşağılamayın. Çocuğun bunaltısı ile oluşan belirtileri şımarıklık, ilgi çekme arzusu ya da sizi kızdırmak için yapılan davranışlar gibi yanlış yorumlamaktan kaçının.
• Çocuğa kızmak, öfkelenmek, dayak atmak sorunu daha da ağırlaştıracağından, ona bu korkunun birçok çocukta görülebileceği ve bu sıkıntılı durumun geçici olabileceği, kendisi ile aynı durumda olan başka çocukların olduğu anlatılıp güven verilmeli, çocuk cesaretlendirilmelidir.
• Çocuk okuldan kaçarsa tekrar okula götürmeli ve özellikle okulda hangi durumlarda kimden nasıl yardım alacağı öğretilmelidir.
• Çocuğun kaygısı anlayışla karşılanmalı, okula gitmediğinde suçlamaktan kaçınılmalıdır. ”Bir şeyin yok, naz yapıyorsun, numara yapıyorsun!..” gibi sözler söylenmemelidir. Çünkü çocuk gerçekten kaygı duymaktadır.
• Çocuğa “ Beni üzersen annesiz kalırsın”, ”Bıktım artık senin annen olmayacağım” gibi sözlerle anneyi kaybetme korkusu tetiklenmemelidir.
• Hastayım diye okula gitmediği gün evde yatağında yatıp hasta muamelesi yapılmalı, gezmesine, oyun oynamasına izin verilmemeli, sen hastasın yatman gerekiyor denilmelidir.
• Okul başarısının şimdilik önemli olmadığı anlatılmalı, sıkıntılar anlayışla karşılanmalıdır.
• Son dakika uyarılarından kaçınılmalı (aman .....lara dikkat et!.,sakın .....yapmayı unutma !..gibi.)
• Okul ilgili çocuğun yanında eleştiri yapılmamalıdır.
• Anne okulla ilgili endişesini, tedirginliğini çocuğa yansıtıp hissettirmemeli, bu durumun problemi daha da büyüteceğini bilmelidir.
• Çocuğun endişeleri, kaygıları ve duyguları üzerinde konuşmak, çocuğa okulun amacını açıklamak, ona günün nasıl geçeceğini anlatıp, okul bitiminde saat kaçta ve nerede buluşacakları konusunda bilgi vererek sözünde durmak çocuğun; hem sıkıntısını paylaşmasını hem de anlaşıldığını hissedip rahatlamasını sağlayabilir…
• Çocuğun okulda kaygılanmasına neden olan faktörlerin tespit edilmesi ve düzeltilmesinde öğretmenler ve psikolog ile iletişimde olunmalıdır.
Uzm. Klinik Psikolog
Rüya Dilara Yıldırım