Psikologlar; insanların davranış, düşünce, duygu ve tutumlarını bilimin ışığında inceleyen ve açıklayan meslek elemanıdır. Psikologlar sadece terapi/danışmanlık hizmeti vermektense, birçok farklı kurum ve yapıda çalışabilirler. Ben, size ruh sağlığı alanında çalışan psikologların sürecindeki önemli noktalardan bahsedeceğim. Türkiye'de 1970'lerden beri psikologlar ruh sağlığı meslek yasasının çıkması için canla başla emek veriyorlar. Maalesef ülkemizde ruh sağlığı hizmetlerinin kalitesini denetleyebilecek etkin bir mekanizma yok. Amiyane tabirle ruh sağlığı hizmetleri Allah'a emanet. Bu sebeple, ruh sağlığı hizmetleri istismara açık ve psikolojiye ilgi duyan herhangi biri tarafından da belli başlı sertifikalarla herkesin ‘’psikologluk’’ yapabileceği algısı oluşuyor. Peki, psikolog ünvanını kullanan kişiden aldığınız ruh sağlığı hizmetinin daha etik ve kaliteli olduğunu nasıl anlayabilirsiniz?

🛑Zorunlu durumlar:🛑

🧷Psikoloğunuzun diplomasını sorgulayın. YÖK onaylı bir üniversiteden ya da YÖK tarafından denkliğini
almış psikoloji bölümlerinden mezun kişilere psikolog denir. E-Devlet üzerinden mezuniyet sorgulama kısmında çıkan belgeyi görmeyi talep edebilir ya da diplomanın görselini isteyebilirsiniz.

🧷Psikologların hizmet sağlarken bağlı kaldığı etik kurallar bulunmaktadır. Bunların bazıları:
*Zarar vermeme ilkesi (Her hizmet fayda sağlamayabilir fakat zarar vermemelidir!)
*Danışanın mahremiyetini koruma
*Danışanla terapist-danışan ilişkisi dışında başka bir ilişki kurmama (arkadaşlık, romantik, profesyonel iş yürütme vb.)
*Psikoloğun yetkin/yeterli olduğu alanlarda hizmet verme
*Danışanın korunmaya ihtiyaç duyduğu alanlarda danışanı bilgilendirerek kamuyla bildirme
*Danışanın sahip olduğu etnik kimlik, bulunduğu siyasi grup, cinsel yönelimine yönelik ayrımcı tutum gözetmeme

🧷Her psikolog terapi yapabilir mi?
Psikoloji lisansı terapi yapabilme yetkisi vermez. Terapi yapabilmek için klinik psikoloji alanında yüksek lisans yapmak ya da alanında uzman kişilerden terapi ekollerinin eğitimini uzun soluklu almak, süpervizör eşliğinde danışan görmek gereklidir.

🧷Terapi/danışmanlık hizmeti verecek psikoloğunuzun eğitim geçmişi, eğitim aldığı kurumlar, eğitim sürecinde/sonrasında aldığı süpervizyon saatleri, uzmanlaştığı alanlar hakkında psikoloğunuzdan detaylı bilgi talep edebilirsiniz.

❗Tehlikeli olabilecek durumlar: ❗

🧷Bilinçaltı temizliği terapisi, meleklerle terapi vb. gibi bilimsel olarak kanıta dayalı olmayan ve danışanı etik ilkelerle korumayan yaklaşımlardan uzak durulmalı. Hiçbir terapi yöntemi size ‘’temizlik’’, ‘’silme’’ vaatlerinde bulunmaz. Kabaca, yaşanan problemlerle baş etme becerilerini güçlendirmeyi, yaşamınızda aldığınız kararların sorumluluğunu üstlenebilmeyi hedefler. Dünyada yaklaşık 5000 tane kanıta dayalı terapi yöntemi bulunmaktadır. Adını daha önce hiç duymadığınız terapi yaklaşımıyla ilgili bilimsel alt yapısı hakkında psikoloğunuzdan detaylı bilgi talep edebilirsiniz.

🧷Psikoloğunuz sizi yaşamınızda önemli kararlar almanız konusunda ‘’öğüt veren’’ bir yaklaşım sergiliyorsa, yapmanız gereken davranışlar konusunda sizi zorluyorsa, davranışlarınızdan ötürü sizi yargılıyorsa etik bir tutumla karşılaşmadığınızı kabaca düşünebilirsiniz. Psikolog, sizin kendi yaşamınızda direksiyona sizin geçmenizi amaçlar. Sizin yaşamınızda geçtiğiniz patikalara eşlik eder, rotanızı sizden bağımsız değiştirmez.

🧷Yaşam koçu, pedagog ünvanlarına sahip kişilerin eğitim geçmişlerini irdeleyebilirsiniz. Ülkemizde geçmiş yıllarda pedagoji önlisansı bulunmaktaydı. Güncel süreçte pedagoji adı altında herhangi bir lisans bölümü bulunmamaktadır. Eğitim fakültelerinde verilen bir yıllık pedagojik formasyon eğitimi bulunmaktadır. Bu eğitim de danışmanlık yetkisi vermez. Yaşam koçu ünvanında ise hizmet verirken herhangi bir bilimsel yaklaşım tarafından desteklenmeyen, danışanı etik olarak korumayı hedeflemeyen yaklaşımların bulunduğu bir alandır.

Umarım yakın gelecekte daha etik, daha kaliteli ve daha çok güven içeren ruh sağlığı hizmetleri sistemi oluşur.