Kişilik ve Ego Durumları Nedir
Kişilik Nedir?
Hepimiz parmak izlerimiz kadar farklıyız birbirimizden. Kimimiz sakin, kimimiz merhametli, kimimiz sert görünümlü, kimimiz vurdumduymaz... Bizi biz yapan farklılıklarımız, kişiliğimizi oluşturuyor. Kişiliğimiz özgünlüğümüzü içeriyor. Kişilik, bizi başkalarından ayıran duygu, düşünce ve davranış farklılıklarımızdır. Doğuştan getirdiğimiz ve sonradan kazandığımız özelliklerimizin bütünü kişiliğimizdir. Kişilik stabil, değişmez değildir. Kişilik karmaşık, nispeten tutarlı fakat organik yani dinamik bir yapıya sahiptir.
Kişilik bir sarmal gibi, zemini anne karnından başlayan binlerce deneyim, milyarca andan oluşur. Fizyolojik durumlarımız, genetik aktarımlarımız, sosyal yaşantımız, ebeveyn tutumlarımız, çocukluk algılamalarımız, duygularımız, sosyoekonomik durumumuz, mahallemiz, şehrimiz, ülkemiz… Hepsi ve daha fazlası bizi var etti ve bu sarmalda yerini almaya devam etmektedir.
Ego Durumu Nedir?
Psikoloji biliminde birçok yelpazeye değinen Transaksiyonel Analiz Kuramı’na göre, kişilik; üç “Ego Durumu”ndan oluşan, belirli ve tutarlı davranış biçimleri ile ilişkili, hissetme ve deneyimleme örüntüsüdür. Transaksiyonel Analiz Kuramı’nın kuramcısı Eric Berne kişiliği, “Ebeveyn”, “Yetişkin” ve “Çocuk” olarak üç ego durumu üzerine temellendirmiştir.
1. Ebeveyn Ego Durumu: Bebeklik ve çocukluk dönemi, kişilik yapısının oluşumunda oldukça önemlidir. Çocukluk döneminde, başta anne-baba olmak üzere tüm otorite figürlerini çocuk olduğu gibi kaydeder. Tıpkı bir kayıt cihazı gibi, yorumlanmadan oluşan bu kayıtlar ebeveyn ego durumunu oluşturur. Otorite figürlerinin davranışları, mimikleri, ses tonu, farklı durumlarda verdikleri tepkileri, çeşitli konulardaki düşünce ve tutumlarıdır. Ebeveyn ego durumunda olan kişi tıpkı yıllar önce izlemiş ve kaydetmiş olduğu otorite figürleri gibi davranan kişidir. Ebeveyn ego durumu; Koruyucu-Bakım veren Ebeveyn ve Eleştirel Ebeveyn Ego Durumu olarak ikiye ayrılmaktadır.
2. Yetişkin Ego Durumu: Gün içerisinde maruz kaldığımız uyaranları, durup değerlendiren, “mantıklı” bir bakış açısı ile yorumlayan, objektif bir şekilde bakan ve “sağduyulu” olan yanımızdır. Durup değerlendirme, “Şimdi ve Burada” olma hali ile ilintilidir. Geçmiş öğretilerimizden bağımsız olarak tüm objektifliğimizle değerlendirilme becerisidir. Başkalarının dayatması, mantık dışı fikirler, öğrenilmişler yer almamaktadır. Kişi kendisinin savcısı, hakimi, avukatıdır. Olasılıkları hesaplar, objektifliğini korur.
“Dur, derin bir nefes al. Şimdiye odaklan ve yaşadığın bu uyarana objektif bir şekilde göz at. Şuan ki yaşınla bu uyaranı nasıl değerlendiriyorsun?” sorusunun yanıtını arayan bir birey yetişkin ego durumunda olan kişidir.
Yetişkin Ego Durumunda öğrenme ve gelişim söz konusudur. Kişiliğin değişimi, yetişkin ego durumunun gelişimi ile söz konusudur.
3. Çocuk Ego Durumu: Anne karnından yedi yaşına kadar geçen sürede, bir çocuğun maruz kaldığı uyaranları o çocuğun nasıl algıladığı ile oluşur. Çocuğun yaşadığı duygu, düşünce ve davranış kayıtlarının seti Çocuk Ego Durumunu oluşturur. Çocukluk dönemindeki sınırlılıklarla algılanan bir dünya söz konusudur. Otorite figürlerini hep haklı olarak görme ya da tam tersi otorite figürlerine hep karşıt gelmek isteme, kendini yetersiz hissetme, var olabilmek için memnun etmeye çalışma, takdir beklentisi içinde olma, mükemmel olmazsa sevilmeyeceğini hissetme gibi deneyimler çocuk ego durumunda olan bir kişi için örnek olabilir.
Bir yetişkin olarak, çocuk ego durumunda olan bir kişi geçmişin tekrarlarını yaşamaktadır. Çocuk Ego durumu; İsyankar Çocuk, Uyumlu Çocuk ve Doğal Çocuk Ego Durumu olarak üçe ayrılmaktadır (Oldukça derin olan bu konuyu ayrıntılı okumak isterseniz, Thomas Harris’in Ben Ok’im, Sen Ok’sin kitabını okuyabilirsiniz).
Neredeyse çoğumuz, geçmişin tekrarlarını yaşamaktayız, yani “Çocuk veya Ebeveyn Ego Durumu”nda olan bir kişi olarak davranmaktayız. Geçmişimizi değiştiremeyebiliriz. Yani çocuk ve ebeveyn ego durumlarımızı değiştiremeyebiliriz ama geleceğimiz yani yetişkin ego durumumuz bizim elimizde. Bizler, artık üç ya da beş yaşında değiliz. Yetişkin Ego Durumumuzu geliştirebilir, otomatikleştirdiğimiz davranışlarımızı fark edebilir, farkında olarak seçimler yapabiliriz. Yeniden kararlar alabilir, bu kararlar için mücadele edebilir, geçmişin tekrarlarından kurtulabiliriz.
Saygı ve sevgilerimle…
Psikolog / Meltem Şahiner
Ayvalık Devlet Hastanesi
Hepimiz parmak izlerimiz kadar farklıyız birbirimizden. Kimimiz sakin, kimimiz merhametli, kimimiz sert görünümlü, kimimiz vurdumduymaz... Bizi biz yapan farklılıklarımız, kişiliğimizi oluşturuyor. Kişiliğimiz özgünlüğümüzü içeriyor. Kişilik, bizi başkalarından ayıran duygu, düşünce ve davranış farklılıklarımızdır. Doğuştan getirdiğimiz ve sonradan kazandığımız özelliklerimizin bütünü kişiliğimizdir. Kişilik stabil, değişmez değildir. Kişilik karmaşık, nispeten tutarlı fakat organik yani dinamik bir yapıya sahiptir.
Kişilik bir sarmal gibi, zemini anne karnından başlayan binlerce deneyim, milyarca andan oluşur. Fizyolojik durumlarımız, genetik aktarımlarımız, sosyal yaşantımız, ebeveyn tutumlarımız, çocukluk algılamalarımız, duygularımız, sosyoekonomik durumumuz, mahallemiz, şehrimiz, ülkemiz… Hepsi ve daha fazlası bizi var etti ve bu sarmalda yerini almaya devam etmektedir.
Ego Durumu Nedir?
Psikoloji biliminde birçok yelpazeye değinen Transaksiyonel Analiz Kuramı’na göre, kişilik; üç “Ego Durumu”ndan oluşan, belirli ve tutarlı davranış biçimleri ile ilişkili, hissetme ve deneyimleme örüntüsüdür. Transaksiyonel Analiz Kuramı’nın kuramcısı Eric Berne kişiliği, “Ebeveyn”, “Yetişkin” ve “Çocuk” olarak üç ego durumu üzerine temellendirmiştir.
1. Ebeveyn Ego Durumu: Bebeklik ve çocukluk dönemi, kişilik yapısının oluşumunda oldukça önemlidir. Çocukluk döneminde, başta anne-baba olmak üzere tüm otorite figürlerini çocuk olduğu gibi kaydeder. Tıpkı bir kayıt cihazı gibi, yorumlanmadan oluşan bu kayıtlar ebeveyn ego durumunu oluşturur. Otorite figürlerinin davranışları, mimikleri, ses tonu, farklı durumlarda verdikleri tepkileri, çeşitli konulardaki düşünce ve tutumlarıdır. Ebeveyn ego durumunda olan kişi tıpkı yıllar önce izlemiş ve kaydetmiş olduğu otorite figürleri gibi davranan kişidir. Ebeveyn ego durumu; Koruyucu-Bakım veren Ebeveyn ve Eleştirel Ebeveyn Ego Durumu olarak ikiye ayrılmaktadır.
2. Yetişkin Ego Durumu: Gün içerisinde maruz kaldığımız uyaranları, durup değerlendiren, “mantıklı” bir bakış açısı ile yorumlayan, objektif bir şekilde bakan ve “sağduyulu” olan yanımızdır. Durup değerlendirme, “Şimdi ve Burada” olma hali ile ilintilidir. Geçmiş öğretilerimizden bağımsız olarak tüm objektifliğimizle değerlendirilme becerisidir. Başkalarının dayatması, mantık dışı fikirler, öğrenilmişler yer almamaktadır. Kişi kendisinin savcısı, hakimi, avukatıdır. Olasılıkları hesaplar, objektifliğini korur.
“Dur, derin bir nefes al. Şimdiye odaklan ve yaşadığın bu uyarana objektif bir şekilde göz at. Şuan ki yaşınla bu uyaranı nasıl değerlendiriyorsun?” sorusunun yanıtını arayan bir birey yetişkin ego durumunda olan kişidir.
Yetişkin Ego Durumunda öğrenme ve gelişim söz konusudur. Kişiliğin değişimi, yetişkin ego durumunun gelişimi ile söz konusudur.
3. Çocuk Ego Durumu: Anne karnından yedi yaşına kadar geçen sürede, bir çocuğun maruz kaldığı uyaranları o çocuğun nasıl algıladığı ile oluşur. Çocuğun yaşadığı duygu, düşünce ve davranış kayıtlarının seti Çocuk Ego Durumunu oluşturur. Çocukluk dönemindeki sınırlılıklarla algılanan bir dünya söz konusudur. Otorite figürlerini hep haklı olarak görme ya da tam tersi otorite figürlerine hep karşıt gelmek isteme, kendini yetersiz hissetme, var olabilmek için memnun etmeye çalışma, takdir beklentisi içinde olma, mükemmel olmazsa sevilmeyeceğini hissetme gibi deneyimler çocuk ego durumunda olan bir kişi için örnek olabilir.
Bir yetişkin olarak, çocuk ego durumunda olan bir kişi geçmişin tekrarlarını yaşamaktadır. Çocuk Ego durumu; İsyankar Çocuk, Uyumlu Çocuk ve Doğal Çocuk Ego Durumu olarak üçe ayrılmaktadır (Oldukça derin olan bu konuyu ayrıntılı okumak isterseniz, Thomas Harris’in Ben Ok’im, Sen Ok’sin kitabını okuyabilirsiniz).
Neredeyse çoğumuz, geçmişin tekrarlarını yaşamaktayız, yani “Çocuk veya Ebeveyn Ego Durumu”nda olan bir kişi olarak davranmaktayız. Geçmişimizi değiştiremeyebiliriz. Yani çocuk ve ebeveyn ego durumlarımızı değiştiremeyebiliriz ama geleceğimiz yani yetişkin ego durumumuz bizim elimizde. Bizler, artık üç ya da beş yaşında değiliz. Yetişkin Ego Durumumuzu geliştirebilir, otomatikleştirdiğimiz davranışlarımızı fark edebilir, farkında olarak seçimler yapabiliriz. Yeniden kararlar alabilir, bu kararlar için mücadele edebilir, geçmişin tekrarlarından kurtulabiliriz.
Saygı ve sevgilerimle…
Psikolog / Meltem Şahiner
Ayvalık Devlet Hastanesi
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
