Meslek Mensuplarının Lisanslaştırılması mı? Kontrolsüz Gıdayı Yasal Hale Getirmek mi?
Meslek Mensuplarının Lisanslaştırılması mı?
Kontrolsüz Gıdayı Yasal Hale Getirmek mi?
Tarım ve Orman Bakanı Sayın Prof.Dr.Vahit KİRİŞCİ, Erzurum’da yaptığı açıklamada; “Yeminli mali müşavirlik gibi kolay anlaşılsın diye söylüyorum. Biz ziraat, gıda ve su ürünleri mühendisleri ile veteriner hekimleri inşallah lisanslandıracağız. Yani bunlar aynı yeminli mali müşavir gibi kendi bürolarını açıp hizmet veriyor olacaklar. O zaman bu et acaba ne kadar, hijyen veya bu ekmek ne kadar sağlıklı gibi bunlarla bir problemimiz yok ama bu konularda daha kesin ve kalıcı şeyler görelim istiyoruz. Kendimizle ilgili aldığımız önlemler var. Sistemimiz çalışıyor ama ziraat, gıda su ürünleri mühendisleri ile veteriner hekimlerimizi sahaya almak istiyoruz. Bunun adımını aslında attık.” (AA) şeklinde bir açıklamada bulundu.
Kulağa uzaktan hoş gelen bu açıklama ne anlama geliyordu? Neyi amaçlıyordu? İzlediğimiz kadarıyla pek anlaşılmış görünmüyor. Sanki Ziraat, Gıda, Su Ürünleri Mühendisleri ile Veteriner Hekimlere yeni görev alanları açılması ile gıda güvenliğinin sağlanması gibi anlam yüklenmesi konunun esasını bilmeyenler için cazip bir proje olarak görünmesi doğaldır.
Projede gıda kontrol hizmetlerinin bu meslek mensuplarının kuracağı özel bürolar tarafından yapılması öngörülmektedir. Bu yeni gündeme gelmiş bir konu değildir.
Gıdalara mali müşavirlerin kullandığı, arşivlenen evrak gibi bakarsanız, kontrol mühendislerinin imzasını taşıyan yapılar gibi durağan olarak düşünürseniz geçerli bir düşünce olabilir. Ancak, gıdalar üretilir ve değişken süreler içinde tüketilir. O nedenle üretim ve pazara sunum aşamasında kontrolleri resmi güvence altında olmak zorundadır.
Gelişmiş dünyada, bilhassa uyum sağlamaya çalıştığımız güncel AB mevzuatına göre; ticarete konu olacak gıdaların kontrolü, resmi otoriteler tarafından yapılmak zorundadır. ABD için de durum farklı değildir. AB mevzuatındaki güncel haliyle yeni hijyen paketinin esası: Gıdanın sağlıklı ve güvenilir üretilmesinden üreten-satan kişi veya kuruluş doğrudan sorumludur. Çalıştırdığı personel dahi sorumlu tutulmaz. Ticarete konu olabilmesi için resmi kontrollerinin yapılmış olması zorunludur.
Ülkemizdeki Durum Nedir?
AB uyumu doğrultusunda hazırlanan 5996 sayılı “VETERİNER HİZMETLERİ, BİTKİ SAĞLIĞI, GIDA VE YEM KANUNU” kontrol hizmetlerinin kimler tarafından nasıl yapılacağını tanımlamıştır.
AB mevzuatında olduğu gibi Yasaya göre resmi kontroller; Resmi Veteriner Hekim veya “Bakanlıkta görevli veteriner hekimler dışında, verilecek resmî görevleri yürütmek üzere Bakanlık tarafından yetki verilen Yetkilendirilmiş Veteriner Hekimler” tarafından yapılması gerekmektedir.
Ne yazıktır ki Yetkilendirilmiş Veteriner Hekimlik yasanın ruhuna ve AB mevzuatına uymayan, çok yanlış şekilde uygulanmış, amaca hizmet edemez hale getirilmiştir.
Uluslararası ticarete söz konusu tüm gıdaların kontrolü bu çerçevede yapılmak zorundadır, aksi halde hiçbir ülkeye ihraç edebilmek mümkün değildir. Örneğin; Türk Halkının tüketeceği balık için gereklilik aranmasa da İhraç edilecek balıklar için Resmi Veteriner Hekim kontrolü kaçınılmazdır.
Dolayısı ile evrensel bir kural olarak gıdanın ticarete konu olabilmesi için Resmi Kontrolden geçmiş, sağlıklı ve güvenilir olduğu raporlanmış olması gerekir. Özel büroların yapacağı kontrollerin pratik geçerliliği olmadığı gibi evrensel geçerliliği de yoktur. Hiçbir kişi veya kuruluşun menfaat sağladığı bir kuruluşun üretimini denetlemesi ve uygunsuz olarak tanımlamasının pratiği ve gerçekliği dünyanın hiçbir yerinde kabul edilebilir değildir.
Gıdaların özel bürolar tarafından kontrolünü yasal hale getirmek, bir anlamda kontrolsüz gıdayı yasal hale getirmek demektir.
Bu yeni bir yaklaşım mı?
Gıda kontrol hizmetlerinin özel bürolar tarafından yürütülmesi fikri yeni değildir.
Sayın Bakanın Tarım Komisyonu Başkanlığı döneminde bazı örgütlerle birlikte açıklamalarında da yer almıştır.
Gıda Üreticisi kuruluşların oluşturduğu Gıda Dernekleri Federasyonu ilgililerinin bu yöndeki yaklaşımının olmazsa olmaz şeklinde olduğu örneklerine şahit olunmuştur.
AB Uyum çalışmaları kapsamında Bakanlıkta yapılan Gıda Eşleştirme ile ilgili toplantıda Gıda Dernekleri Federasyonu Genel Sekreteri, sayın Bakanın ifade ettiği şekliyle Gıda Kontrolünün özel bürolar tarafından yapılması gerektiğini söylediğinde; söz alarak böyle bir şeyin olamayacağını ve bu şekil bir kontrolün geçerliliği olmadığı, AB mevzuatına da tamamen aykırı olduğunu ifade etmiştik. Salonda bulunan Bakanlık mensuplarınca ve diğer katılımcılarca da ifadelerimizin desteklenmesi ve tepki vermesi sonucu, geçmişte Bakanlık da yapmış olan Genel Sekreterin; “isteseniz de, istemeseniz de bu olacak” şeklinde sözünü bitirmesi hafızalarımızdadır.
Bu menfaat gruplarını yasal düzenlemelere yaklaşımlarının yansıması Gıda Yasasında beklenirken bu olmamış, alakası olmadığı düşünülen Tarım Yasasına gizlenmeye çalışılmıştır.
Zamanın Bakanı Sayın Sami GÜÇLÜ’nün daveti ile 2005 yılında Tarım Yasa Taslağını değerlendirmek için, ilgili meslek ve sektör kuruluşları temsilcileri ile bir toplantı yapılmıştı. Görüşme esnasında Taslak metni ile ilgisiz olarak “Tarım Danışmanlığı” ile ilgili yasa maddesi gerekçesinde; “Gıda kontrol hizmetlerinin Ziraat Mühendisi, Gıda Mühendisi ve Veteriner Hekimler tarafından oluşturulacak Tarım Danışmanlık Büroları tarafından yürütülmesi amacıyla” maddenin düzenlendiği tanımlandığı fark edilmişti. Tartışmada bu anlamsız gerekçenin düzenlenmesi tarafımızca ve diğer bazı katılımcılar tarafından ifade edilmesine karşılık toplantı tutanağına dahi bu görüşler yansıtılmamıştı. Gerekçenin bu şekilde yazılmış olması, çok ince bir hesapla yasa uygulanmasında bir tereddüt oluşması halinde gerekçeye bakılarak hareket edilmesi gereğinden kaynaklanmaktaydı.
Yasa taslağının Tarım Komisyonuna görüşülmeye başlaması öncesi bu gizlenmiş amacın kapsam dışı edilmesi için TVHB Merkez Konseyi olarak girişimlerde bulunulmuştur. Sonuçta, Komisyonda taslak görüşülürken; Bakanlık isteği olarak hazırlanan ve AKPARTİ Milletvekillerinin imzasını taşıyan değişiklik önergesi kabul edilerek yasa metni, “Çiftçi eğitim ve yayım faaliyetleri” olarak sınırlandırılmış ve gerekçeye gizlenen amaç devre dışı bırakılmıştı.
Netice itibarı evrensel kurallar ve uluslararası kabullere rağmen pratik olarak gıdada denetimsizliği yasal hale getirmeyi amaçlayan bu şekil bir düzenleme, kabul edilebilir nitelikte değildir. Kontrol görevini yerine getirirken canına kastedilen meslek mensuplarının kanı kurumadığı bir zamanda bu görevi özel büroların yapabilmesi beklemek mümkün değildir. Akıl tutulması yoksa, niyet doğru anlaşılmalıdır. Üstelik meslek mensuplarına sağlayacağı bir fayda veya yeni istihdam alanı yaratmayacaktır. Resmi kontrol hizmetlerinde istihdamı kaldıracaktır.
Bu yaklaşım hedefine ulaşırsa, ihraç edilecek ürünler için mecburi resmi kontroller yapılırken, ülke insanı kontrolsüz gıda tüketmeye mahkum edilmiş olacaktır. Yerseniz….23.10.2022
Dr.Mustafa ALTUNTAŞ
Uzman Veteriner Hekim
Türk Veteriner Hekimleri Birliği
41.Dönem Merkez Konseyi Başkanı
Kontrolsüz Gıdayı Yasal Hale Getirmek mi?
Tarım ve Orman Bakanı Sayın Prof.Dr.Vahit KİRİŞCİ, Erzurum’da yaptığı açıklamada; “Yeminli mali müşavirlik gibi kolay anlaşılsın diye söylüyorum. Biz ziraat, gıda ve su ürünleri mühendisleri ile veteriner hekimleri inşallah lisanslandıracağız. Yani bunlar aynı yeminli mali müşavir gibi kendi bürolarını açıp hizmet veriyor olacaklar. O zaman bu et acaba ne kadar, hijyen veya bu ekmek ne kadar sağlıklı gibi bunlarla bir problemimiz yok ama bu konularda daha kesin ve kalıcı şeyler görelim istiyoruz. Kendimizle ilgili aldığımız önlemler var. Sistemimiz çalışıyor ama ziraat, gıda su ürünleri mühendisleri ile veteriner hekimlerimizi sahaya almak istiyoruz. Bunun adımını aslında attık.” (AA) şeklinde bir açıklamada bulundu.
Kulağa uzaktan hoş gelen bu açıklama ne anlama geliyordu? Neyi amaçlıyordu? İzlediğimiz kadarıyla pek anlaşılmış görünmüyor. Sanki Ziraat, Gıda, Su Ürünleri Mühendisleri ile Veteriner Hekimlere yeni görev alanları açılması ile gıda güvenliğinin sağlanması gibi anlam yüklenmesi konunun esasını bilmeyenler için cazip bir proje olarak görünmesi doğaldır.
Projede gıda kontrol hizmetlerinin bu meslek mensuplarının kuracağı özel bürolar tarafından yapılması öngörülmektedir. Bu yeni gündeme gelmiş bir konu değildir.
Gıdalara mali müşavirlerin kullandığı, arşivlenen evrak gibi bakarsanız, kontrol mühendislerinin imzasını taşıyan yapılar gibi durağan olarak düşünürseniz geçerli bir düşünce olabilir. Ancak, gıdalar üretilir ve değişken süreler içinde tüketilir. O nedenle üretim ve pazara sunum aşamasında kontrolleri resmi güvence altında olmak zorundadır.
Gelişmiş dünyada, bilhassa uyum sağlamaya çalıştığımız güncel AB mevzuatına göre; ticarete konu olacak gıdaların kontrolü, resmi otoriteler tarafından yapılmak zorundadır. ABD için de durum farklı değildir. AB mevzuatındaki güncel haliyle yeni hijyen paketinin esası: Gıdanın sağlıklı ve güvenilir üretilmesinden üreten-satan kişi veya kuruluş doğrudan sorumludur. Çalıştırdığı personel dahi sorumlu tutulmaz. Ticarete konu olabilmesi için resmi kontrollerinin yapılmış olması zorunludur.
Ülkemizdeki Durum Nedir?
AB uyumu doğrultusunda hazırlanan 5996 sayılı “VETERİNER HİZMETLERİ, BİTKİ SAĞLIĞI, GIDA VE YEM KANUNU” kontrol hizmetlerinin kimler tarafından nasıl yapılacağını tanımlamıştır.
AB mevzuatında olduğu gibi Yasaya göre resmi kontroller; Resmi Veteriner Hekim veya “Bakanlıkta görevli veteriner hekimler dışında, verilecek resmî görevleri yürütmek üzere Bakanlık tarafından yetki verilen Yetkilendirilmiş Veteriner Hekimler” tarafından yapılması gerekmektedir.
Ne yazıktır ki Yetkilendirilmiş Veteriner Hekimlik yasanın ruhuna ve AB mevzuatına uymayan, çok yanlış şekilde uygulanmış, amaca hizmet edemez hale getirilmiştir.
Uluslararası ticarete söz konusu tüm gıdaların kontrolü bu çerçevede yapılmak zorundadır, aksi halde hiçbir ülkeye ihraç edebilmek mümkün değildir. Örneğin; Türk Halkının tüketeceği balık için gereklilik aranmasa da İhraç edilecek balıklar için Resmi Veteriner Hekim kontrolü kaçınılmazdır.
Dolayısı ile evrensel bir kural olarak gıdanın ticarete konu olabilmesi için Resmi Kontrolden geçmiş, sağlıklı ve güvenilir olduğu raporlanmış olması gerekir. Özel büroların yapacağı kontrollerin pratik geçerliliği olmadığı gibi evrensel geçerliliği de yoktur. Hiçbir kişi veya kuruluşun menfaat sağladığı bir kuruluşun üretimini denetlemesi ve uygunsuz olarak tanımlamasının pratiği ve gerçekliği dünyanın hiçbir yerinde kabul edilebilir değildir.
Gıdaların özel bürolar tarafından kontrolünü yasal hale getirmek, bir anlamda kontrolsüz gıdayı yasal hale getirmek demektir.
Bu yeni bir yaklaşım mı?
Gıda kontrol hizmetlerinin özel bürolar tarafından yürütülmesi fikri yeni değildir.
Sayın Bakanın Tarım Komisyonu Başkanlığı döneminde bazı örgütlerle birlikte açıklamalarında da yer almıştır.
Gıda Üreticisi kuruluşların oluşturduğu Gıda Dernekleri Federasyonu ilgililerinin bu yöndeki yaklaşımının olmazsa olmaz şeklinde olduğu örneklerine şahit olunmuştur.
AB Uyum çalışmaları kapsamında Bakanlıkta yapılan Gıda Eşleştirme ile ilgili toplantıda Gıda Dernekleri Federasyonu Genel Sekreteri, sayın Bakanın ifade ettiği şekliyle Gıda Kontrolünün özel bürolar tarafından yapılması gerektiğini söylediğinde; söz alarak böyle bir şeyin olamayacağını ve bu şekil bir kontrolün geçerliliği olmadığı, AB mevzuatına da tamamen aykırı olduğunu ifade etmiştik. Salonda bulunan Bakanlık mensuplarınca ve diğer katılımcılarca da ifadelerimizin desteklenmesi ve tepki vermesi sonucu, geçmişte Bakanlık da yapmış olan Genel Sekreterin; “isteseniz de, istemeseniz de bu olacak” şeklinde sözünü bitirmesi hafızalarımızdadır.
Bu menfaat gruplarını yasal düzenlemelere yaklaşımlarının yansıması Gıda Yasasında beklenirken bu olmamış, alakası olmadığı düşünülen Tarım Yasasına gizlenmeye çalışılmıştır.
Zamanın Bakanı Sayın Sami GÜÇLÜ’nün daveti ile 2005 yılında Tarım Yasa Taslağını değerlendirmek için, ilgili meslek ve sektör kuruluşları temsilcileri ile bir toplantı yapılmıştı. Görüşme esnasında Taslak metni ile ilgisiz olarak “Tarım Danışmanlığı” ile ilgili yasa maddesi gerekçesinde; “Gıda kontrol hizmetlerinin Ziraat Mühendisi, Gıda Mühendisi ve Veteriner Hekimler tarafından oluşturulacak Tarım Danışmanlık Büroları tarafından yürütülmesi amacıyla” maddenin düzenlendiği tanımlandığı fark edilmişti. Tartışmada bu anlamsız gerekçenin düzenlenmesi tarafımızca ve diğer bazı katılımcılar tarafından ifade edilmesine karşılık toplantı tutanağına dahi bu görüşler yansıtılmamıştı. Gerekçenin bu şekilde yazılmış olması, çok ince bir hesapla yasa uygulanmasında bir tereddüt oluşması halinde gerekçeye bakılarak hareket edilmesi gereğinden kaynaklanmaktaydı.
Yasa taslağının Tarım Komisyonuna görüşülmeye başlaması öncesi bu gizlenmiş amacın kapsam dışı edilmesi için TVHB Merkez Konseyi olarak girişimlerde bulunulmuştur. Sonuçta, Komisyonda taslak görüşülürken; Bakanlık isteği olarak hazırlanan ve AKPARTİ Milletvekillerinin imzasını taşıyan değişiklik önergesi kabul edilerek yasa metni, “Çiftçi eğitim ve yayım faaliyetleri” olarak sınırlandırılmış ve gerekçeye gizlenen amaç devre dışı bırakılmıştı.
Netice itibarı evrensel kurallar ve uluslararası kabullere rağmen pratik olarak gıdada denetimsizliği yasal hale getirmeyi amaçlayan bu şekil bir düzenleme, kabul edilebilir nitelikte değildir. Kontrol görevini yerine getirirken canına kastedilen meslek mensuplarının kanı kurumadığı bir zamanda bu görevi özel büroların yapabilmesi beklemek mümkün değildir. Akıl tutulması yoksa, niyet doğru anlaşılmalıdır. Üstelik meslek mensuplarına sağlayacağı bir fayda veya yeni istihdam alanı yaratmayacaktır. Resmi kontrol hizmetlerinde istihdamı kaldıracaktır.
Bu yaklaşım hedefine ulaşırsa, ihraç edilecek ürünler için mecburi resmi kontroller yapılırken, ülke insanı kontrolsüz gıda tüketmeye mahkum edilmiş olacaktır. Yerseniz….23.10.2022
Dr.Mustafa ALTUNTAŞ
Uzman Veteriner Hekim
Türk Veteriner Hekimleri Birliği
41.Dönem Merkez Konseyi Başkanı
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
