Yaşamda her bireyin üstlendiği rolleri vardı, birde bu rollerin oynadığı
oyunlar. Anne- baba olmak bu rollerden biriyken, onların yetiştirme tarzı da oynadığı oyunlardan biriydi. Birde bu oyunu oynadıkları diğerleri vardı: çocukları.

Kültürden kültüre değişiklik gösteren yetiştirme stilleri çocukların yaşamda oynayacakları oyunları belirleyen temel etkenlerden biridir. Yaşamdaki rolünü belirlemeye çalışan çocuk , kendini bu oyunda başarılı kılmak adına bazı hamlelerde bulunur , gerçekleştireceği bu hamleler ailenin onun üzerinde yaptığı hamlelerle şekil almaktadır. Çocuk arkadaşlarıyla paylaştığı her anında bu tutumlarını ortaya koyacak ve o anlarda var olacaktır. Bazen oyunun kurucusu, bazen oynayıcısı ve bazen de seyircisi olacaktır. Tüm herkesi ya rakip görecektir kendine, ya kendinden güçlü algılayacaktır diğerlerini ya da ortak paylaşımlar içerisinde olacaktır. Ve neticede ya mutlu ve yalnız olacaktır, ya mutsuz ve yalnız ya da mutlu ve birlikte.

Etrafınızdaki insanlara bir bakın, yaşamda aldıkları rolleri bir gözlemleyin, kimi çoban olmak için kıyasıya uğraşmaktadır, kimileri ise koyun rollerini layıkıyla yerine getirmektedir. Herkes kendi hayatının çobanıdır elbette, ve herkes bir şekilde bir sistem içerisinde çoban olsa da diğer sistemlerin koyunudur. Ancak her alanda çoban olmaya çalışanlar vardır, her şeye hakim olmaya, her şeye bilmeye, her şeyi başarmaya, her güçlüğün üstesinde gelmeye. yaşamında hep en iyi olmak, en başarılı olmak, en bilgili olmak, en beğenilen olmak ve en ile başlayanlar sıfatlar gerçekleştirmek ister ve mükemmeli arar durur. Aslında kendine hep hedef koyar durur, birine ulaştığında, diğerini ister, diğerine ulaştığında ötekini. Bu sistem başarıyı getirebilir kişiye peki ya mutluluğu? Sürekli ulaşılması gereken ‘en’ vardır ve bu ‘en’ bitmek bilmez ve nihai mutluluk her daim ötelenir ve ulaşılamaz bir noktaya itilir.
Bu yapıdaki kişilerin yetiştirilme tarzları araştırıldığında, ortaya çıkan tablo da anne yada babalarının oyunlarında gerçekleştirdiği hamleler hem mükemmele yöneliktir ve beklenti ‘en iyi’ olma temelinde gerçekleşmektedir. En iyi giyinen çocuk, en beğenilen çocuk, en uslu çocuk, okul döneminde en başarılı, öğretmenin en övdüğü çocuk, en akıllı genç, en yüksek puan alan genç, söz dinleyen en iyi evlat, ailenin en kariyerli oğlu/kızı torunu… gibi bitmek bilmeyen ‘en’ beklentileri sıralanır durur. Çocuk, genç olur, yetişkin olur ancak ailenin bu mükemmel beklentileri bitmek bilmeden devam eder durur.

Ailenin sevgisini, onayını almaya odaklı çocuk, sevgiyi elde etme, onay görmek çabası içerisinde bu beklentileri gerçekleştirme yolunda ilerler. Sevgi ve onay,bu beklentiler gerçekleştirildiğinde verilen bir ödüldür. Ödülün peşinde savrulan çocuk, genç ve yetişkin olduğunda da beklentileri gerçekleştirme arzusu ile devam edecektir. En başarılı öğrenci, en iyi anne/baba, en sorumluluk sahibi birey…

Yaşamda kendine koyduğu hedefler ‘en mükemmel’ ile başlayan cümlelerden ibarettir. Hayatının her alanında çabalar durur. Var olduğu her ortamda, en beğenilen olma çabası içerindedir, çalıştığı her yerde başarıyı arar. Böyle insanlarla yaşamımızda sıkça görür, hatta takdir eder, hayran oluruz. Ancak kendi içsel süreçlerine baktığımızda, elde edilememiş başarı, takdir, övgü onlar için sevilmemenin, onaylanmamanın ölçütüdür. ‘ Ben sevilmiyorum.’ inancı kişinin temel mutsuzluk kaynağıdır. Kendi yaşam oyunlarında karşılaştıkları yenilgiler onlar için ‘hayal kırıklığı’ dır ve bunu kabul edebilmeleri imkansızdır. Kendilerini sürekli diğerlerinin yaptıkları ile kıyaslayan, onlarla kendini sürekli yarış halinde gören birey aldığı onaylarla kendini bir yandan tatmin etmeye çalışırken diğer yandan alması muhtemel başarısızlıklarla kendini eleştirmeye devam eder. Bu kısır döngünün doğuracağı ‘en temel sonuç’ mutsuzluktur.

Yaşamda kendimizden ve ötekilerden beklentilerimizi belirlerken temel kıstas yapılabilecek olanı yapılabildiği ölçüde temenni etmektir ve ortaya çıkan sonucu kabullenmek, altını beslemek övgü ve takdire layık kılmaktır. Aksi hayatta memnuniyetsizliği ve dolayısıyla mutsuzluğu doğuracaktır. Yapılacak doğru seçim, tatminkar ve ‘ mutlu’ bireyleri doğuracaktır.

Psk. Esra Altunsoy Adıgüzel