Kısırlık (infertilite), 1 yıl süreyle hiçbir korunma yöntemi kullanılmaksızın cinsel ilişkide bulunulduğu halde hamile kalamamak anlamına gelir.

Kısırlık sadece kadından değil erkekten de kaynaklanan bir problem olmasından dolayı doktor randevusuna giderken erkeğin de bulunması hekimin tedavisine büyük yarar sağlamaktadır.

Kısırlığın başlıca sebepleri aşağıda sıralanmıştır:
1-Erkekten kaynaklanan sebepler
2-Yumurtlama bozuklukları
3-Tüplerdeki zedelenme, tıkanma, yapışıklıklar ve endometriozis
4-Rahimden kaynaklanan sebepler
5-Servikal mukus-sperm ilişkisinde bozukluklar

Kısırlık nedeniyle doktora başvuran çiftlerde saptanan problemin %25-40’ı erkek faktöründen kaynaklanmaktadır. Erkeklerdeki kısırlık nedeni de sperm sayısının azlığı, yokluğu, şekil ve hareket bozukluğu gibi spermiogramdaki anormalliktir. Azospermi, semende hiç sperm bulunmaması durumudur, bu durum testislerden kaynaklanabilir veya kanallarda bir tıkanıklık nedeniyle meydana gelebilir. Oligospermi sperm sayısının normalden az olması halidir, nedenleri arasında testislerdeki rahatsızlıklar, hormon bozuklukları ve enfeksiyonlar sayılabilir. Varikosel erkek kısırlığının önemli bir nedenidir. Bu, testisi çevreleyen damarların genişlemesinden kaynaklanır, testisin sıcaklık derecesini arttırır, bu durum sperm yapısını bozar ve cerrahi olarak düzeltilmesi gerekir. Cinsel yoldan bulaşan enfeksiyonlar sperm kanallarını tıkayabilir, spermlere hasar vererek dölleme yeteneğini bozabilir veya spermleri öldürebilir. Kabakulak gibi ateşli hastalıklar testisin enfeksiyonuna sebep olabilir (orşit), bunun sonucunda testiste sperm üretimi bozulabilir. Bazı erkeklerde ise sperm üretimi tamamen normal olduğu halde yapısal bozukluktan kaynaklanan bir sebeple spermler ejekulasyon anında idrar torbasına boşalır.

Bazen kısırlık sebebi tamamen cinsel problemlerden kaynaklanabilir. Erkekten kaynaklanan ereksiyon problemleri veya erken boşalma spermin yumurta ile karşılaşması olasılığını azaltır.

Kadınlarda kısırlık sebeplerinin %30-40’ı yumurtlama bozukluklarından kaynaklanır. Tanısı kolaydır ve tedaviye iyi yanıt verir. Kadın vücudunda her iki tarafta yer alan yumurtalıklar her adet döneminde döllenmeye hazır bir olgun yumurta oluşturur. Bu yumurta gelişimini tamamladığında çatlar, spermle birleştiğinde gebelik gerçekleşir. Eğer yumurtlama olmazsa gebelik gerçekleşemez. Anovulasyon (yumurtlamanın olmaması) veya oligoovulasyon (yumurtlamanın seyrek olması) hallerinde yapılan hormon tetkikleri ve ultrasonografi tanıya yardımcı olur. Hiperprolaktinemi, kanda prolaktin hormonunun aşırı yüksekliği sonucu anovülasyon dediğimiz adet görememe durumuna yol açabilir. Aynı şekilde tiroid hormonlarının az veya çok çalışması hallerinde de adet düzeni bozulur, yumurtlama etkilenir.

Kadın kısırlığının diğer %30-40 sebebi de Fallop tüpleri dediğimiz yumurtaları rahimle birleştiren kanallardan kaynaklanan sebepler olabilir. Fallop tüplerindeki tıkanıklıklar, yapışıklıklar veya bu tüplerin oluşumundaki anormallikler yumurtanın geçiş yolunu tıkayabilir. Endometriosis denen durumda da yumurtaların fallop tüplerine geçişi engellenebilir ve böylece kısırlığa yol açabilir. Tüplerin açıklığının saptanmasında yapılacak ilk test Histerosalpingografi (HSG) dir, adetin 6.-11. günleri arasında yapılır. Laparaskopide de bütün pelvik organlar, rahimde yer alan myomlar, tüpler ve yumurtalıkların etrafındaki yapışıklıklar ve endometriozis olup olmadığı araştırılır.

Bazen ovülasyon ( yumurtlama) normal şekilde gerçekleşir ve yumurta fallop tüplerinden başarıyla geçer. Ancak rahim içi kusurlar, şekil bozuklukları, polip dediğimiz rahim içi çıkıntılar, myomlar, rahim ağzındaki kusurlar oluşmuş gebeliğin rahim içine yerleşmesini ve büyümesini engeller. Bu durumda da hasta abortus ( düşük ) şeklinde bebeğini kaybeder. Bunların cerrahi olarak düzeltilmesi gereklidir.

Servikal faktor ise kısırlığın %5inden daha az bir bölümünden sorumludur. Bazı kadınlar sperme alerjiktir ve salgılanan mukus denilen akıntıda spermleri öldüren antikorlar bulunur.

Tedavide; öncelikle kısırlığa neden olan durum araştırılıp tedavi edilmelidir. Bu sebeple medikal (ilaç, hormon) veya cerrahi (ameliyat) tedavi gerekebilir. Tüm sebepler araştırılıp ilk basamak tedavileri yapıldıktan sonra doktorunuzun önerisine göre inseminasyon( aşılama) veya en son çare olarak tüp bebek gibi yardımcı üreme teknikleri uygulanabilir.