2007'den Bugüne 92,260 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu
MAKALE #10109 © Yazan Dr.Burhan BURHANOĞLU | Yayın Aralık 2012 | 4,411 Okuyucu
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Nedir?

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) yaşa ve gelişim düzeyine göre uygun olmayan dikkatsizlik, aşırı hareketlilik ve dürtüsellik ile kendini gösteren nörogelişimsel bir bozukluktur. DEHB özellikle okul öncesi dönem ve okul çağı çocuklarında belirgin hale gelen bir bozukluktur. Çocuğun davranışlarını kontrol etmesi ve dikkatini vermesinde sorun vardır. “Bir türlü yerinde durmayan,” “hayallere dalan”, “düşünmeden davranan”, “dalgın, unutkan” …vs. gibi pek çok sıfatla nitelendirilen çocuklardır. Bu davranışlar çoğu çocukta zaman zaman görülebilen durumlar olduğundan tanı konulması için yeterli deneyim ve bilgi birikimi sahibi uzmanların yardımı gerekir. DEHB cocuk ve ergenlerde en sık gorulen psikiyatrik bozukluklardan birisi olup bir meta-analiz calışmasında tum dünyada sıklığının %5,29 olduğu bildirilmiştir. Erkeklerde sıklığın kızlardan daha yuksek olduğu gosterilmiş,örneklemin genel toplumdan ya da kliniğe başvuran olgulardan oluşmasına bağlı olarak bu oranın 2:1 ile 9:1 arasında değiştiği belirtilmiştir. Başka bir açıdan düşündüğümüzde 25-30 kişilik bir sınıfta en az 1-2 DEHB olan çocuk görülebileceği anlamına gelmektedir. Toplum tarafından yeni tanınmaya başlayan bir durum olmasına rağmen aslında uzun zamandan beri bilinmekte ve her sene hakkında yüzlerce araştırma yayınlanmaktadır.

İlk kez 1845 yılında Dr. Henrich Hoffman isimli bir hekim tarafından tanımlanmış olmasına rağmen yine bir hekim olan Sir George F. Stil 1902’de yeniden bu bozukluğu vurgulayana dek hak ettiği ilgiyi görememiştir. Ancak bu tarihten sonra bu bozukluğun özelliklerini, nedenlerini, seyrini, tedavilerini araştıran çalışmalar hız kazanmıştır. Günümüzde artık şu rahatlıkla söylenilebilir ki: DEHB anne-babanın yetiştirme biçimlerinin doğrudan sonucu olmayan, kalıtsal özelliklerin ağır bastığı, hakkında oldukça bilgi sahibi olduğumuz bir rahatsızlıktır.

Çocuğunuz Hareketli Olmasa da DEHB Olabilir


“Hiperaktivite”, aşırı hareketlilik anlamına gelmektedir; ancak bu terim DEHB

olan çocukların tümünü iyi anlatan bir terim değildir, çünkü hiperaktivite olmadan da
DEHB olabilir. Bazı çocuklarda en belirgin şikayet dikkat süresinin çok kısa olmasıdır.
Yani DEHB olan çocukların bir kısmında aşırı hareketlilik ve dürtüsellik ile ilgili
belirtiler ön plandayken bir kısmında dikkatsizlik ile ilgili şikayetler ön plandadır.
Önemli bir kısmında ise her iki gruptan şikayetler bir arada görülür. Psikiyatrik Hastalıkların Tanımlanması ve Sınıflandırması El Kitabı’na (DSM) gore DEHB’nin üç alt tipi bulunmaktadır;
1- Birleşik tip (DEHB-B),
2- Dikkat eksikliğinin önde olduğu tip(DEHB-DE) ve
3- Hiperaktivite-dürtüselliğin önde olduğu tip(DEHB-HD).
DEHB-B ve DEHB-HD erkeklerde, DEHB-DE ise kızlarda daha sık görülmektedir. Yani DEHB olan kız çocuklarında hiperaktiviteden ziyade dikkat eksikliği ön plandadır.

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun Belirtileri Nelerdir?


DEBH’li bir kişi aşağıdaki belirtilerin bazısına veya hepsine sahip olabilir:


• Detaylara dikkat etmede zorluk çekme ve okulda veya diğer aktivitelerde düşüncesizce hatalar yapma eğilimi; umursamaz ve karmakarışık iş üretmek

• Kolayca alakasız dürtülerle dikkatin dağılması ve düzenli olarak devam eden çalışmaları başkalarını rahatsız eden sesler ve olaylarla bölmek
• Görevler ve aktivitelerde dikkati sürdürme yeteneğinin olmaması
• Konsantrasyon gerektiren ev ödevi veya hesap veya görevleri bitirmede zorluk çekme
• Sürekli bitmemiş bir aktiviteden bir başkasına geçme
• Oyalanma
• Düzensiz çalışma alışkanlıkları
• Günlük aktiviteleri unutma (örneğin randevuları kaçırma, yemek getirmeyi unutma)
• Ev ödevi veya günlük işler gibi görevleri tamamlamama
• Konuşmada daldan dala atlama, diğerlerini dinlememe, aklını konuşmaya vermeme, sosyal durumlarda aktivite kurallarını veya detaylarına uymama

Hiperaktivite belirtileri okul öncesi çocuklarda görülebilir ve çoğunlukla yedi yaşından önce sergilenir. Belirtiler şunlardır:

• Otururken kıpır kıpır kıpırdanmak
• Sürekli kalkıp etrafta gezmek veya koşmak
• Uygun olmayan zamanlarda koşmak veya tırmanmak (gençlerde bu yerinde duramamak olarak görülebilir)
• Sessizce oynamada veya sessiz boş zaman aktiviteleriyle uğraşmada zorlanma
• Her zaman gitmeye hazır olma
• Çoğunlukla aşırı konuşma

Hiperaktivite yaş ve gelişimsel aşamaya göre değişir. DEHB’li okul öncesi çocuklar sürekli hareket halinde olmaya ve mobilyaların üstünde zıplamaya meyillidir ve oturularak yapılan grup aktivitelerine katılmakta zorluk çekerler. Örneğin, bir hikayeyi dinlemede problem yaşayabilirler. Okul çağındaki çocuklar benzer davranışları daha az sıklıkta sergilerler. Oturmakta zorluk çekerler, sürekli kıpırdanırlar ve aşırı konuşurlar. Ergenler ve yetişkinlerde hiperaktivite kendini yorulmak bilmezlik şeklinde gösterebilir ve bu kişiler uzun süre sessizce oturarak yapılan aktivitelere katılmakta zorluk çekerler. Tepisellik (impulsivite) belirtileri şunlardır:

• Sabırsızlık
• Reaksiyonları geciktirmede zorluk
• Sorular tamamlanmadan cevap verme
• Başkasının sırasının bitmesini beklemede zorluk
• Sosyal veya iş ortamlarında problemlere neden olacak şekilde düzenli olarak başkalarını engelleme veya araya girme
• Uygunsuz zamanlarda sohbete başlama

İmpulsivite sürekli bir şeylere veya kişilere çarpmak gibi kazalara sebep olabilir. Ayrıca DEHB olan çocuklar sonucunu düşünmeden tehlikeli aktivitelerle uğraşabilirler. Örneğin riskli yerlere tırmanabilirler. Bu semptomların çoğu ara sıra gençlerde görülebilir. Bununla beraber, DEHB’li çocuklarda bu sık olur, evde ve okulda ve arkadaşlarını ziyaret ettiklerinde. Aynı zamanda çocuğun normal fonksiyonlarını yerine getirmesini engellerler.

Tanısı Nasıl Konulur?

Tanı konulması aşaması ayrıntılı bilgi alınması ile başlar, anne-babadan,

öğretmenden, çocuğun kendisinden ve olabildiğince çok bilgi kaynağından bilgi elde
edinilmeye çalışılır. Aileler çoğu zaman okul öncesi dönemde dikkatsizlik, aşırı
hareketlilik, dürtüsellik belirtilerini gözlemlerler ancak genellikle tanı, çocuğun okula
başlamasından sonra konulur. Aile içinde ve erken dönemde sorun yaratmasa da
okul gibi yapılandırılmış, kurallı ve kalabalık bir ortamda belirtiler belirgin hale gelir.
Öğretmenler çok sayıda çocukla çalıştıkları için dikkat ve kendini-kontrol edebilmeyi
gerektiren sınıf ortamında “ortalama” bir çocuğun davranışlarına aşinadırlar.
Hiperaktivite ve dürtüsellik ile ilgili belirtileri daha çabuk fark edebilirler. Ancak bazen
sadece “dikkat eksikliği” olan çocuklar, özellikle de uysal ve uyumlu bir çocuksa,
gözlerinden kaçabilmektedir.

Daha sonraki aşama çocuğa hekim tarafından fizik muayene yapılmasıdır; ayrıntılı bir fizik muayene, işitme ve görme ile ilgili sorunlar da dahil karışabilecek diğer tıbbi nedenlerin anlaşılmasını sağlayacaktır. Ayrıca çocukta örneğin motor becerilerde sorun olması gibi sinir sistemine ait gelişimsel gecikmeler ile ilgili bulgular varsa bunların erken dönemde tanınmasını da kolaylaştıracaktır. DEHB ile ilişkili olabilecek genetik sendromları ortaya çıkaracaktır.

Çocuğun davranışlarının gözlenmesi de önemli olan bir diğer basamaktır.
Ancak her ne kadar bazı çocuklarda DEHB belirtileri dört dörtlük gözlemlenebilir olsa
da çoğu zaman bu mümkün değildir. Çocuk birebir görüşme esnasında ve daha önce
hiç karşılaşmamış olduğu bir ortamda, okulda ya da evde olduğundan farklı olabilir. Günümüzde DEHB tanısına yardımcı olacak herhangi bir laboratuar testi (kan testleri, idrar testleri, EEG...vs), beyin görüntüleme yöntemi (beyin tomografisi, magnetik rezonans görüntüleme...vs) yoktur. Tamamen Psikiyatri hekiminin muayenesi ile bu tanı konulabilir.

KAYNAKÇA:


1)Amerikan Psikiyatri Birliği. Psikiyatrik Hastalıkların Tanımlanması ve

Sınıflandırması El Kitabı, Gozden Gecirilmiş Dorduncu Baskı (DSM-IVR).
E Koroğlu, ed. Ankara, Hekimler Yayın Birliği; 2000.
2)Polanczyk G, de Lima MS, Horta BL, Biederman J, Rohde LA. The
worldwide prevalence of ADHD: a systematic review and
metaregression analysis. Am J Psychiatry 2007; 164:942-948.
3)Rucklidge JJ. Gender differences in attention-deficit/hyperactivity
disorder. Psychiatr Clin North Am 2010; 33:357-373.
4) Spencer TJ, Biederman J, Mick E. Attention-deficit/hyperactivity disorder: diagnosis, lifespan, comorbidities, and neurobiology. J Pediatr Psychol 2007; 32:631-642.
5) Busch B, Biederman J, Cohen LG, Sayer JM, Monuteaux MC, Mick E, Zallen B, Faraone SV. Correlates of ADHD among children in pediatric and psychiatric clinics. Psychiatr Serv 2002; 53:1103-1111
6) Attention Deficit Hyperactivity Disorder A detailed booklet that describes the symptoms,
causes, and treatments, with information on getting help and coping, National Instute Of Mental Health, 2003
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dr.Burhan BURHANOĞLU'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dr.Burhan BURHANOĞLU'nun izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Burhan BURHANOĞLU Fotoğraf
Dr.Burhan BURHANOĞLU
Muğla
Doktor "Ruh sağlığı ve hastalıkları - Psikiyatri"
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi2 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Dr.Burhan BURHANOĞLU'nun Makaleleri
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu' başlığıyla benzeşen toplam 97 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Ergenlerle İletişim Şubat 2015
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


22:59
Top