Üniversite Öğrencilerinde Erteleme Davranışı ve Etkili Zaman Kullanımı
ERTELEME DAVRANIŞI VE ZAMAN KULLANIMI
l Bazı yenilgilerin nedeni, insanların işi yarıda bıraktıklarında başarıya ne kadar yakın olduklarını bilmemeleridir. “Thomas A. EDİSON”
Üniversitedeki öğretim yaşamı alışılagelmiş öğrenme yaşantınızdan şüphesiz ki daha farklıdır. Üniversiteye adım atmakla birlikte yaşam şeklinizde değişiklik yapmak durumunda kalırsınız. Birçoğunuz ebeveynlerinden ayrılıp geldiği yabancı bir yerde yeni bir hayata adım atmaktadır. Gerek öznel yaşantınız gerekse üniversitenin kültürü sizleri değişmeye sürükler. Yapmanız gereken işler ve sorumluluklar artmaktadır. Yemeğinizi, ütünüzü, temizliğinizi yapmak; faturaları kendiniz ödemek, harcamalarınızı kendiniz kontrol etmek, sağlığınızla kendiniz ilgilenmek ve derslere daha fazla, kendi sorumluluğunuz doğrultusunda çalışmak durumunda kalırsınız.
Etkin bir zaman kullanımı başarılı bir üniversite yaşamı için gerekli bir koşuldur. Zamanı planlamak işlerin tüm bir sürece dağıtılmasına olanak verir ve insan yaşamındaki karışıkılığı önleyip, stresin de üstesinden gelinmesine yardımcı olur. Üniversite hayatında etkin zaman kullanımı demek sadece akademik işlere olabildiğince fazla zaman ayırıp akademik anlamda başarıyı sağlamak demek değildir. Etkin zaman kullanımı, üniversite yaşamı boyunca hem akademik anlamada hem de sosyal anlamda başarıyı sağlayabilmek adına zamanın planlanmanız anlamına gelmektedir. Kısaca sizden beklenen hem derslerinizde başarı sağlamanız hem de sosyalleşmenizdir. Ancak bu kadar sorumluluğun altıdan başarılı bir şekilde kalkmak zamanınızı etkin kullanarak olacaktır.
Bir gün öncesinden yapılan hazırlıklar elbette ki istenilen sonuca sizi ulaştırmayacaktır. Döneme yayılmış hazırlıklar yapılması gerekmektedir. Hayatımızın sorumluluğunu almak yapmak istediklerimizin farkına varıp yarın değil bugün yapmamız gerekmektedir. Bugün birçok işimizi yapabilecek kadar zamanınız var. Aksini iddia edenlerimizde yok değil. Peki gerçekten işlerimizi yerine getirecek kadar yeterli zamana sahip değil miyiz?. Bir günde 24, 1 haftada 168 saat var.
Yapılan işler
Günde
Haftada
Ders saatleri
4-6
20-30
Ders çalışma
2-3
14-21
Yemek
2-3
14-21
Uyku
7
49
Ulaşım
1
7
Öz-bakım
2
14
Toplam
18-22
117-141
Günde
Haftada
Ders saatleri
4-6
20-30
Ders çalışma
2-3
14-21
Yemek
2-3
14-21
Uyku
7
49
Ulaşım
1
7
Öz-bakım
2
14
Toplam
18-22
117-141
Tablo ’da görüldüğü gibi günlük zorunlu işlerimize maksimum zamanı ayırsanız dahi yapmak istediğiniz şeylere oldukça fazla zamanınız kalıyor. O halde istediklerinizi yapamamanız zamanın yetersizliğinden değil, zamanı iyi bir şekilde kullanamamanızdan kaynaklanmaktadır. Yapmak istediğiniz şeyler var, yeterli zamanınızda var, peki sizi bunları yapmaktan alıkoyan nedenlere nelerdir? Zamanınızı etkin kullanmanızı etkileyecek birçok neden sayılabilir. Bunları sayacak olursak; (1)
1. Korku ve kaygı: Yapılması gereken işin üstesinden gelinmeyeceğine ilişkin hissedilen korku ve kaygı,
2. Yapılacak işin açık olmaması. Alışık olunmayan bir görevi yerine getirilecek olması,
3. Yapılacak işe olan ilgisizlik,
4. Olumsuz inançlar. Örneğin; ‘ben hiçbir şeyi doğru yapamam’ düşüncesi,
5. Gerçekçi olmayan beklentiler ve mükemmeliyetçilik. Bireylerin standartlarını ulaşılmayacak kadar yüksekte tutmaları,
6. Zamanın etkin bir biçimde kullanılamaması,
7. Konsantre olmada yaşanılan güçlükler,
8. Kişisel problemler (parasal güçlükler, kız/erkek arkadaşla yaşanan problemler vb.),
9. Yapılacak olan işi sıkıcı bulmak, bireyi erteleme davranışına sürükleyebilir.
10. Erteleme davranışı
Erteleme davranışı, bireylerin yapması gereken işlerin çeşitli nedenlerden dolayı hep bir sonraki tarihe atılması davranışıdır. Erteleme davranışı birçok alanda kendini gösterebilir. Akademik erteleme (sınava çalışmayı, proje hazırlamayı erteleme gibi), sağlıkla ilgili erteleme (doktora gitmeyi erteleme, sağlığı ihmal etme), sosyal konularda erteleme (arkadaşlarınızla, ailenizle ilgilenmeyi erteleme, sosyo-kültürel aktivitelerin ertelenmesi gibi), parasal konularda erteleme (ödenmesi gereken borçların geciktirilmesi gibi) gibi erteleme alanları sayılabilir.
Erteleme davranışında bulunan bireyler kademeli bir sürecin içerisine girerler ve erteleme davranışı bireyin yaşamında bir döngü şeklinde kendini gösterir. Yedi aşamayı içeren bu döngü şu şekildedir; (2)
1- “Bu kez çalışmaya önceden başlayacağım:” Başlangıçta erteleme davranışı gösteren bireyler önceden başlayabileceklerine ilişkin umutludurlar. İleriki bir zamanda yapmaları gereken bir iş olduğunda, o işi daha düzenli ve zamanında sıkışmadan yapabileceklerini düşünür ve kendilerine sözler verirler. Ancak çalışmaya o anda başlamaya ilişkin yetersizlik ve isteksizlik hissederler ve çalışma anının nedense kendiliğinden geleceğine inandırırlar kendilerini. Ancak çalışmaya bir türlü başlayamazlar. Bireylerin başlangıçta hissettikleri umut yerini korku ve endişeye bırakır.
2- “Derhal başlamalıyım:” Erken başlamak için kendine söz vermesine rağmen kişi hala başlamamıştır ve zaman geçip gitmektedir. Çalışmaya bu kez erkenden başlayacağım düşüncesi yavaş yavaş yok olmaktadır. Bu nedenle kişi bu seferde kısa zamanda bir şeyler yapma konusunda baskı hissetmeye başlar.
3- “Ya başlamazsam?:” Zaman giderek kısalmaktadır ve kişi hala işe başlamamıştır. Birey talaşlanmaya başlamıştır ve erteleme davranışının doğuracağı olumsuz sonuçları düşünmeye başlar.
a- “Daha önce başlamalıydım:” Ertelemeciler geriye dönüp kaybettikleri zamana bakarlar ve artık onun geri getirilemez olduğunu fark ederler. Çalışmaya zamanında başlamadıkları için pişmanlık duyarlar.
b- “Her şeyi yapıyorum ancak… :” Erteleme davranışı gösteren bireyler yapması gereken işlerin yerine başka birçok iş yaparlar. Örneğin; sınava çalışması gereken bireyler çalışmak yerine, odalarını temizlemek, arkadaşlarına vakit ayırmak, yemek yapmak gibi başka işlerle oyalanırlar.
c- “Hiçbir şeyden hoşlanmıyorum:” Ertelemeciler yapmaları gereken işin verdiği isteksizlikle daha keyif verici ve eğlenceli işlere vakit ayırırlar; sinemaya gitmek, alışverişe çıkmak gibi. Ancak yapılması gereken işleri ertelediklerinden suçluluk duygusu içerisinde yaptıkları bu aktivitelerden de haz alamazlar.
d- “Umarım hiç kimse öğrenmez:” Ertelemeciler erteleme davranışlarından ötürü utanç duyarlar. Kimsenin bu durumlarını bilmelerini istemezler. İşleri üzerinde yoğunmuş, ilerleme kaydetmiş gibi görünmeye çalışırlar ve erteleme davranışlarını haklı gösterecek savunmalar yaparlar.
4- “Hala zaman var:” Bu bireyler her şeye rağmen işlerini yapabilecekleri zamanlarının olduğunu düşünürler.
5- “Bende yolunda gitmeyen bir şey var:” Kişi tamamen umutsuzluğa düşmüştür. Erken başlamaya yönelik inancını kaybetmiştir. Kişi erteleme davranışının kendinde var olan bir sorundan kaynaklandığını ileri sürer. Kişi disiplin, cesaret, zeka ya da şans gibi özelliklerin kendinde olmadığını düşünür.
6- “Son seçim:” Yapmak ya da yapmamak. Bu noktada kişi, yapması gereken işi tamamlamak ya da tamamlamamak gibi bir durum arasında seçim yapmak durumundadır. Bir takım ertelemeciler kalan zamanın çok kısa olduğunu ve bu sürede işi tamamlamak için yeterli enerjilerinin olmadığını ileri sürerek işi yapmaktan vazgeçerler. Diğer bir kısım ertelemeciler ise çok kısa bir zamanlarının kaldığını ve bir an önce harekete geçmek zorunda olduklarını düşünerek işi tamamlamaya koyulurlar. Çalışmaya başlayan kişi çalışmanın aslında o kadar kötü ve can sıkıcı olmadığını düşünür.
7- “Bir daha asla ertelemeyeceğim:” Hem işi yapmayı bırakanlar hem de işi yapmaya koyulanlar bir huzur ve rahatlamışlık hissederler. Her şeye rağmen bu sıkıntı verici süreç bir kararla sonlanmıştır ve bu denli can sıkıcı bir süreci bir daha tekrar etmeyeceklerine dair kendilerine sözler verirler. Ancak bazı ertelemeciler tüm bu sözlere rağmen kendilerini erteleme döngüsü içerisinde tekrar tekrar bulurlar.
Bu döngü birçoğunuza tanıdık gelebilir. Eğer sizde kendini sürekli olarak bu döngünün içinde bulanlardansanız bir an önce elinize hayatınızın kontrolünü almalı ve harekete geçmelisiniz. Bugün hayatınızın geri kalanını planlamanın ve istediğiniz şeylere en önemlisi kendinize vakit ayırmanın ilk günü.
Erteleme alışkanlığından kurtulmak, alışılagelmiş davranışları değiştirmek elbetteki bir çırpıda olabilecek bir şey değil. Ancak ne istediğini bilmek ve bunun arkasında durabilmek önemli. Değişim insan hayatında sancılı bir süreç olarak bilinmektedir. Bu sancılı sürecin üstesinden gelmek kararlı bir duruşla, kişinin potansiyelinin farkında olmasıyla gelinilebilecektir. Bunun için birkaç ipucu verecek olursak; (3)
· İşi kolay yutulabilecek lokmalara ayırın.
· Bir başka işe geçin ve hız kazandıktan sonra bir tarafa bırakmış olduğunuz işe dönün.
· Hatırlatıcılar kullanın.
· Bir iş için beş dakika çalışmayı planlayın ve çalışın. Belki bir dakikalık bir ar verip tekrar beş dakika çalışın. İş bitinceye kadar bu şekilde devam edin.
· İş aklınıza gelir gelmez yapın.
· Ertelemek istediğiniz işleri yapmak için belirli bir zaman belirleyin.
· Erteleme alışkanlığı olmayan insanlarla bir araya gelin ve onlardan örnek alın.
· Başkalarından yardım isteyin (Ama işlerinizi onlara yaptırmayın).
· İşi yapmak için en verimli olduğunuz zamanı belirleyin ve o zaman yapın.
· En zor ya da en sevimsiz işinizi hemen yapıp bitirin ki ortadan kalksın.
· İşleri sürüncemede bırakma isteğinizin farkında olun ve hisseder hissetmez ona karşı gelip işe girişin.
· Gözünüzde kendinizi işi yaparken canlandırın ve bunu gerçeğe dönüştürün.
· Doğru anın ve uygun modunuzun gelmesini beklemeyin hemen harekete geçin.
ZAMAN KULLANIM TEKNİKLERİ
Uzun vadeli amaçlar hareket geçmek için elbette önemlidir ancak yetersizdir. Uzun vadeli amaçların yanında kısa vadeli amaçlarınız da olmalıdır. Böylece sadece uzun vadede değil aynı zamanda kısa vadede ne yapacağınız konusunda fikriniz olur ve zamanı etkin bir şekilde planlamanız için uygun koşullar sağlanabilir. Örneğin, okulu bitirip gitmek uzun vadeli bir amaçtır. Zamanı etkin bir şekilde planlamak için, bu uzun vadeli amaca ulaşmak için o yılkı dersleri geçmek, o yıl içindeki ödevleri teslim etmek, ertesi günkü ders için hazırlık yapmak gibi alt amaçlar belirleyip plan yapmak gerekmektedir. Bununla birlikte amaçlarınızı belirlerken net olun. Ne zaman, nasıl yapacağınız gibi. Net tarihler kişinin o işi erteleme davranışını azaltabilir. Çok isteğiniz bir şeyi yapmak için hemen net bir tarih belirleyin. Önümüzdeki hafta, önümüzdeki ay yaparım gibi planların gerçekleşme olasılığı düşük olacaktır. Bunun yerine “yarın yapacağım”, “ayın 5’inde yapacağım” şeklindeki net planlar daha uygulanabilir olacaktır.
Amaç belirlendikten sonra bu amaçların önceliklerinin de belirlenmesi hareket yönünüzü belirlemenizi sağlar. Herkesin yapacağı işler vardır ancak bazen bazıları yapacaklarını bir türlü sıraya dizemediğinden işe koyulamaz. Bu nedenledir ki öncelik belirlemek etkin zaman kullanımı için önemli bir faktördür. Diğer bir deyişle öncelik belirleme, hangi görevin daha önemli olduğuna ve önce tamamlanması gerektiğine karar vermektir. Örneğin; iki hafta içerisinde olacak bir sınavla dönem sonuna yetiştirilmesi gereken bir ödev arasında öncelik sıralaması yapılacak olunursa önceliğin iki hafta içerisinde olacak olan sınava verilmesi gerekmektedir. Öncelik sıralaması planın daha net bir şekilde hazırlanmasına olanak verir.
Amaçlarınız belirlendikten ve öncelik sırasına konulduktan sonra da sıra plan yapmaya gelmiştir. Belirlenen amaçlar doğrultusunda haftalık planlar yapılabilir. Plan yapmak bazılarına ürkütücü gelebilir. Bunu engellemenin en iyi yolu plan yaparken bazı noktalara dikkat etmekten geçer. Plan hazırlarken mutlaka esnek olun, plan içerisine boşluklar bırakın. Çünkü bazen planlarımız istediğimiz şekilde gerçekleşmez ve sarkmalar olabilir. Ayrıca planlarımızı yaparken gerçekçi olmak önemlidir (örneğin, önemli bir sınava 1 gecede çalışılamaz). Bunun yanında ödüllendirici olun, planlara uyduğunuz takdirde kendinizi ödüllendirmek sizi motive edecektir (4)
Zamanı etkin bir şekilde planlayıp yönetmek istek ve azim gerektirir. Kalkın ve kendiniz için bir şeyler yapın, uzun zamandır hayalini kurduğunuz ve sürekli olarak ertelediğiniz işleri düşünün ve uygulamaya koyun. Bugün bir şeyleri planlamak ve harekete geçmek için ideal bir gün.
Hazırlayan: Psikolojik Danışman Sinem Evin AKBAY
[1] http://www.caps.ku.edu/selfhelp/procrastination.shtml adresinden 12 ağustos 2008 tarihinde alınmıştır.
[2] Çakıcı, D. Ç. (2003). Lise ve üniversite öğrencilerinde genel erteleme ve akademik erteleme davranışının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
[3] Dryden, W. (2000). Ertelemek Yaşamı Kaçırmaktır (çev: Günay, G.). İstanbul: Erdemir Kültür Dizisi.
[4] http://www.lc.unsw.edu.au/onlib/time3.html adresinden 20 ağustos 2008 tarihinde alınmıştır.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Üniversite Öğrencilerinde Erteleme Davranışı ve Etkili Zaman Kullanımı" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Dnş.Sinem Evin AKBAY'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Dnş.Sinem Evin AKBAY'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
erteleme davranışı, etkili zaman kullanımı, zaman kullanım teknikleri, zaman kullanımı, doğru zaman kullanımı
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
