Gebelikte Yapılan İnvaziv Testler: Amniyosentez, Cvs, Kordosentez
Amniyosentez Nedir?
Anne karnında bebek rahimde sıvı dolu bir kesenin içinde bulunur. Bu keseye amniyon kesesi, içindeki sıvıya ise amniyon sıvısı adı verilir. Amniyosentez ultrasonla görerek, annenin karnına bir iğne batırarak , amniyon kesesinin içine girmek ve buradan bir miktar sıvı çekmektir. Çekilen bu sıvı genellikle çeyrek çay bardağı ( 20 cc) kadardır. 2 saat içinde eksilen sıvı bebek tarafından yeniden üretilerek yerine konur.
Genellikle bebekteki genetik hastalıkların tanısı için kullanılsa da, bebeğin geçirmiş olduğu enfeksiyonları araştırmak, kan uyuşmazlığı durumunda bazı testler için, bebeğin akciğerlerinin olgunlaşıp olgunlaşmadığını araştırmak için de amniyosentez yapılabilir.
Genetik araştırma için amniyosentez günümüzde en çok Down Sendromu araştırmasında kullanılır. Bu amaçla alınan sıvı genetik laboratuarına gönderilir. Burada QF-PCR veya FISH adı verilen işlemlerle 24-48 saat içinde Down Sendromu açısından sonuç alınabilir. Bu işlemlerin çok düşük olasılıkla yanılmaları mümkündür ve tüm kromozom yapısını göstermezler. Bu nedenle genellikle pek çok merkezde amniyon sıvısının kültürü yapılır. Bebeğe ait hücreler çoğaltılır. 2-3 haftalık bir bekleme süresinden sonra hücreler özel yöntemlerle boyanır. Mikroskop altında incelenir. Bu şekilde Down Sendromu varlığı açısından daha doğru bir sonuca ulaşılır. Ayrıca tüm kromozom hastalıklarının %80’i bu şekilde tanınabilir. Ancak bazı genetik hastalıklar vardır ki daha özel, uzun süren ve pahalı yöntemlerle tanınabilirler. Bu hastalıklar için ancak ailede daha önce başka birinde ortaya çıktıysa, ultrasonda bu hastalığı düşündürecek bir bulgu varsa araştırma yoluna gidilir.
Amniyosentez ile genetik araştırma yapıldığında sonuçlar güvenilirdir. Bazen bebeğin tüm hücreleri aynı genetik yapıda değildir. Kimi hücreler sağlamken, diğerleri genetik kusurlu olabilir. Bu durum mozaizim olarak bilinir. Böyle bir durumda alınan sıvının içindeki hücreler ağırlıklı olarak normalse sonuç normal gelebilir. Ama bebeğin hücrelerinin bir kısmı genetik olarak hasta olduğundan, bebekte o hastalığın bazı belirtileri daha hafif olmak kaydıyla bulunabilir. Örneğin Down Sendromlu bebeklerde ortaya çıkan zeka özrü, mozaik Down sendromunda daha hafiftir.
Amniyosentez işlemi acı verici bir işlem değildir. Lokal veya genel anestezi gerektirmez.
Amniyosentez steril şartlarda yapılır.
Amniyosentez sonrasında yatak istirahati veya antibiyotik kullanımı gerekmez. Ancak ağır işlerden kaçınılmalıdır.
Amniyosentez işlemi sonrası 1/200 olasılıkla işlemi takip eden 2-3 hafta içinde düşükler olabilir. Son çalışmalar göstermiştir ki amniyosentez işlemi tecrübeli kişiler tarafından yapılır ise düşük oranı 1/6000’e kadar inmektedir.
CVS (Koryon Villus Biyopsisi)
Anne karnında bebek rahimde sıvı dolu bir kesenin içinde bulunur. Bu kesenin bir köşesinde bebeğin göbek kordonu ile bağlı olduğu plasenta dokusu vardır. Plasenta içinde koryon hücreleri adı verilen bebeğin anne karnında gereksinimi olan hormonları salgılayan, anne ile alışverişini düzenleyen hücreler vardır. CVS ultrasonla görerek, annenin karnına bir iğne batırarak , plasenta içine girmek ve buradan bir miktar koryon hücresi çekmektir. Çekilen bu hücreler genellikle 15-20 gr kadardır ve bebeğe zarar vermeyecek bir miktarı oluştururlar.
Genellikle bebekteki genetik hastalıkların tanısı için kullanılsa da, bebeğin geçirmiş olduğu enfeksiyonları araştırmak, bazı enzim eksikliklerini saptamak, bebeği değil sadece plasentayı etkileyecek hastalıkları araştırmak için de CVS yapılabilir.
CVS gebeliğin 11-14. Haftaları arasında yapılır. Ancak doktorun gerekli gördüğü durumlarda 14. Haftadan sonra da uygulanması mümkünken, 11. Haftadan önce yapılması fetus için sakıncalıdır.
Günümüzde Down Sendromu araştırmasında kullanılan tarama testleri artık erken haftalarda yapılmaya başlandığından, daha erken tanı koyabilmek amacıyla pek çok ülkede CVS amniyosentezden daha çok yapılmaya başlanmıştır. CVS’de alınan koryon hücreleri genetik laboratuarına gönderilir. Burada direk hücreler incelenerek 24-48 saat içinde Down Sendromu açısından sonuç alınabilir. Bu işlem çok düşük olasılıkla yanılabilir. Bu nedenle genellikle pek çok merkezde CVS kültürü yapılır. Koryon hücreleri çoğaltılır. 2-3 haftalık bir bekleme süresinden sonra hücreler özel yöntemlerle boyanır. Mikroskop altında incelenir. Bu şekilde Down Sendromu varlığı açısından daha doğru bir sonuca ulaşılır. Ayrıca tüm kromozom hastalıklarının %80’i bu şekilde tanınabilir. Ancak bazı genetik hastalıklar vardır ki daha özel, uzun süren ve pahalı yöntemlerle tanınabilirler. Bu hastalıklar için ancak ailede daha önce başka birinde ortaya çıktıysa, ultrasonda bu hastalığı düşündürecek bir bulgu varsa araştırma yoluna gidilir.
CVS ile genetik araştırma yapıldığında sonuçlar güvenilirdir. Ancak bazen bebeğin plasentasındaki hücreler bebekle aynı genetik yapıda değildir. Kimi hücreler sağlamken, diğerleri genetik kusurlu olabilir. Bu durum mozaizim olarak bilinir. Böyle bir durumda alınan örnek içindeki hücreler ağırlıklı olarak normalse sonuç normal gelebilir. Mozaik olma nedeniyle hatalı sonuç alınma olasılığı çok düşüktür ve %1 kadardır. CVS işlemi acı verici bir işlem değildir. Lokal anestezi ile kolaylıkla gerçekleştirilir.
CVS steril şartlarda yapılır.
CVS sonrasında yatak istirahati veya antibiyotik kullanımı gerekmez. Ancak ağır işlerden kaçınılmalıdır.
CVS işlemi sonrası 1/200 olasılıkla işlemi takip eden 2-3 hafta içinde düşükler olabilir. Tecrübeli kişiler tarafından yapılır ise düşük oranı daha da azalabilir.
Kordosentez
Anne karnında bebek rahimde sıvı dolu bir kesenin içinde bulunur. Bu kesenin bir köşesinde bebeğin göbek kordonu ile bağlı olduğu plasenta dokusu vardır. Kordosentez ultrasonla görerek, annenin karnına bir iğne batırarak , göbek kordonu içine girmek ve buradaki damarlardan bir miktar kan alınmasıdır. Alınan kan genellikle 2 ml kadardır ve bu bebeğe zarar vermeyecek bir miktardır.
Genellikle bebekteki genetik hastalıkların tanısı için kullanılsa da, bebeğin geçirmiş olduğu enfeksiyonları araştırmak, bazı enzim eksikliklerini saptamak, bebeğin kansızlığı olup olmadığını, trombosit sayısını belirlemek ve doktorun gerekli gördüğü diğer kan tahlilleri için kullanılabilir.
Kordosentez amniyosentez için geç kalmış hastalarda daha çabuk sonuç alınmak istendiğinde tercih edilir ve genellikle 20. Haftadan önce uygulanır. Çünkü 20. Haftadan önce göbek kordonu çok incedir ve teknik olarak kordon içine girerek kan almak zordur.
Down Sendromu araştırmasında kullanılan tarama testlerinin zamanı kaçırıldı ise veya ultrasonda bebekte genetik bir hastalık olabileceği şüphesini doğuran bir bulgu görüldü ise genetik araştırma amaçlı kordosentez önerilebilir. Alınan kan hücreleri genetik laboratuarına gönderilir. Kan hücreleri çoğaltılır. 1 haftalık bir bekleme süresinden sonra hücreler özel yöntemlerle boyanır. Mikroskop altında incelenir. Ayrıca başka genetik ve kromozom hastalıklarına da bu şekilde tanı koyulabilir. Ancak bazı genetik hastalıklar vardır ki daha özel, uzun süren ve pahalı yöntemlerle tanınabilirler. Bu hastalıklar için ancak ailede daha önce başka birinde ortaya çıktıysa, ultrasonda bu hastalığı düşündürecek bir bulgu varsa araştırma yoluna gidilir.
Kordosentez ile genetik araştırma yapıldığında sonuçlar güvenilirdir. Ancak amniyosentez ve CVS işlemine göre daha çok risk içerir ve daha çok tecrübe gerektirir. Kordosentez işlemi çok acı verici bir işlem değildir. Lokal anestezi ile kolaylıkla gerçekleştirilir.
Kordosentez steril şartlarda yapılır.
Kordosentez sonrasında yatak istirahati veya antibiyotik kullanımı gerekmez. Ancak ağır işlerden kaçınılmalıdır.
Kordosentez işlemi sonrası %2-7 olasılıkla işlemi takip eden 2-3 hafta içinde erken doğumlar olabilir. Diğer yandan işlem sırasında bebek kalp atımları durabilir. Bu nedenle kordosentez işlemi sırasında ve sonrasında bebek kalp atımlarının takip edilmesi gerekir. Tecrübeli kişiler tarafından yapılır ise risk oranı daha da azalabilir.
Anne karnında bebek rahimde sıvı dolu bir kesenin içinde bulunur. Bu keseye amniyon kesesi, içindeki sıvıya ise amniyon sıvısı adı verilir. Amniyosentez ultrasonla görerek, annenin karnına bir iğne batırarak , amniyon kesesinin içine girmek ve buradan bir miktar sıvı çekmektir. Çekilen bu sıvı genellikle çeyrek çay bardağı ( 20 cc) kadardır. 2 saat içinde eksilen sıvı bebek tarafından yeniden üretilerek yerine konur.
Genellikle bebekteki genetik hastalıkların tanısı için kullanılsa da, bebeğin geçirmiş olduğu enfeksiyonları araştırmak, kan uyuşmazlığı durumunda bazı testler için, bebeğin akciğerlerinin olgunlaşıp olgunlaşmadığını araştırmak için de amniyosentez yapılabilir.
Genetik araştırma için amniyosentez günümüzde en çok Down Sendromu araştırmasında kullanılır. Bu amaçla alınan sıvı genetik laboratuarına gönderilir. Burada QF-PCR veya FISH adı verilen işlemlerle 24-48 saat içinde Down Sendromu açısından sonuç alınabilir. Bu işlemlerin çok düşük olasılıkla yanılmaları mümkündür ve tüm kromozom yapısını göstermezler. Bu nedenle genellikle pek çok merkezde amniyon sıvısının kültürü yapılır. Bebeğe ait hücreler çoğaltılır. 2-3 haftalık bir bekleme süresinden sonra hücreler özel yöntemlerle boyanır. Mikroskop altında incelenir. Bu şekilde Down Sendromu varlığı açısından daha doğru bir sonuca ulaşılır. Ayrıca tüm kromozom hastalıklarının %80’i bu şekilde tanınabilir. Ancak bazı genetik hastalıklar vardır ki daha özel, uzun süren ve pahalı yöntemlerle tanınabilirler. Bu hastalıklar için ancak ailede daha önce başka birinde ortaya çıktıysa, ultrasonda bu hastalığı düşündürecek bir bulgu varsa araştırma yoluna gidilir.
Amniyosentez ile genetik araştırma yapıldığında sonuçlar güvenilirdir. Bazen bebeğin tüm hücreleri aynı genetik yapıda değildir. Kimi hücreler sağlamken, diğerleri genetik kusurlu olabilir. Bu durum mozaizim olarak bilinir. Böyle bir durumda alınan sıvının içindeki hücreler ağırlıklı olarak normalse sonuç normal gelebilir. Ama bebeğin hücrelerinin bir kısmı genetik olarak hasta olduğundan, bebekte o hastalığın bazı belirtileri daha hafif olmak kaydıyla bulunabilir. Örneğin Down Sendromlu bebeklerde ortaya çıkan zeka özrü, mozaik Down sendromunda daha hafiftir.
Amniyosentez işlemi acı verici bir işlem değildir. Lokal veya genel anestezi gerektirmez.
Amniyosentez steril şartlarda yapılır.
Amniyosentez sonrasında yatak istirahati veya antibiyotik kullanımı gerekmez. Ancak ağır işlerden kaçınılmalıdır.
Amniyosentez işlemi sonrası 1/200 olasılıkla işlemi takip eden 2-3 hafta içinde düşükler olabilir. Son çalışmalar göstermiştir ki amniyosentez işlemi tecrübeli kişiler tarafından yapılır ise düşük oranı 1/6000’e kadar inmektedir.
CVS (Koryon Villus Biyopsisi)
Anne karnında bebek rahimde sıvı dolu bir kesenin içinde bulunur. Bu kesenin bir köşesinde bebeğin göbek kordonu ile bağlı olduğu plasenta dokusu vardır. Plasenta içinde koryon hücreleri adı verilen bebeğin anne karnında gereksinimi olan hormonları salgılayan, anne ile alışverişini düzenleyen hücreler vardır. CVS ultrasonla görerek, annenin karnına bir iğne batırarak , plasenta içine girmek ve buradan bir miktar koryon hücresi çekmektir. Çekilen bu hücreler genellikle 15-20 gr kadardır ve bebeğe zarar vermeyecek bir miktarı oluştururlar.
Genellikle bebekteki genetik hastalıkların tanısı için kullanılsa da, bebeğin geçirmiş olduğu enfeksiyonları araştırmak, bazı enzim eksikliklerini saptamak, bebeği değil sadece plasentayı etkileyecek hastalıkları araştırmak için de CVS yapılabilir.
CVS gebeliğin 11-14. Haftaları arasında yapılır. Ancak doktorun gerekli gördüğü durumlarda 14. Haftadan sonra da uygulanması mümkünken, 11. Haftadan önce yapılması fetus için sakıncalıdır.
Günümüzde Down Sendromu araştırmasında kullanılan tarama testleri artık erken haftalarda yapılmaya başlandığından, daha erken tanı koyabilmek amacıyla pek çok ülkede CVS amniyosentezden daha çok yapılmaya başlanmıştır. CVS’de alınan koryon hücreleri genetik laboratuarına gönderilir. Burada direk hücreler incelenerek 24-48 saat içinde Down Sendromu açısından sonuç alınabilir. Bu işlem çok düşük olasılıkla yanılabilir. Bu nedenle genellikle pek çok merkezde CVS kültürü yapılır. Koryon hücreleri çoğaltılır. 2-3 haftalık bir bekleme süresinden sonra hücreler özel yöntemlerle boyanır. Mikroskop altında incelenir. Bu şekilde Down Sendromu varlığı açısından daha doğru bir sonuca ulaşılır. Ayrıca tüm kromozom hastalıklarının %80’i bu şekilde tanınabilir. Ancak bazı genetik hastalıklar vardır ki daha özel, uzun süren ve pahalı yöntemlerle tanınabilirler. Bu hastalıklar için ancak ailede daha önce başka birinde ortaya çıktıysa, ultrasonda bu hastalığı düşündürecek bir bulgu varsa araştırma yoluna gidilir.
CVS ile genetik araştırma yapıldığında sonuçlar güvenilirdir. Ancak bazen bebeğin plasentasındaki hücreler bebekle aynı genetik yapıda değildir. Kimi hücreler sağlamken, diğerleri genetik kusurlu olabilir. Bu durum mozaizim olarak bilinir. Böyle bir durumda alınan örnek içindeki hücreler ağırlıklı olarak normalse sonuç normal gelebilir. Mozaik olma nedeniyle hatalı sonuç alınma olasılığı çok düşüktür ve %1 kadardır. CVS işlemi acı verici bir işlem değildir. Lokal anestezi ile kolaylıkla gerçekleştirilir.
CVS steril şartlarda yapılır.
CVS sonrasında yatak istirahati veya antibiyotik kullanımı gerekmez. Ancak ağır işlerden kaçınılmalıdır.
CVS işlemi sonrası 1/200 olasılıkla işlemi takip eden 2-3 hafta içinde düşükler olabilir. Tecrübeli kişiler tarafından yapılır ise düşük oranı daha da azalabilir.
Kordosentez
Anne karnında bebek rahimde sıvı dolu bir kesenin içinde bulunur. Bu kesenin bir köşesinde bebeğin göbek kordonu ile bağlı olduğu plasenta dokusu vardır. Kordosentez ultrasonla görerek, annenin karnına bir iğne batırarak , göbek kordonu içine girmek ve buradaki damarlardan bir miktar kan alınmasıdır. Alınan kan genellikle 2 ml kadardır ve bu bebeğe zarar vermeyecek bir miktardır.
Genellikle bebekteki genetik hastalıkların tanısı için kullanılsa da, bebeğin geçirmiş olduğu enfeksiyonları araştırmak, bazı enzim eksikliklerini saptamak, bebeğin kansızlığı olup olmadığını, trombosit sayısını belirlemek ve doktorun gerekli gördüğü diğer kan tahlilleri için kullanılabilir.
Kordosentez amniyosentez için geç kalmış hastalarda daha çabuk sonuç alınmak istendiğinde tercih edilir ve genellikle 20. Haftadan önce uygulanır. Çünkü 20. Haftadan önce göbek kordonu çok incedir ve teknik olarak kordon içine girerek kan almak zordur.
Down Sendromu araştırmasında kullanılan tarama testlerinin zamanı kaçırıldı ise veya ultrasonda bebekte genetik bir hastalık olabileceği şüphesini doğuran bir bulgu görüldü ise genetik araştırma amaçlı kordosentez önerilebilir. Alınan kan hücreleri genetik laboratuarına gönderilir. Kan hücreleri çoğaltılır. 1 haftalık bir bekleme süresinden sonra hücreler özel yöntemlerle boyanır. Mikroskop altında incelenir. Ayrıca başka genetik ve kromozom hastalıklarına da bu şekilde tanı koyulabilir. Ancak bazı genetik hastalıklar vardır ki daha özel, uzun süren ve pahalı yöntemlerle tanınabilirler. Bu hastalıklar için ancak ailede daha önce başka birinde ortaya çıktıysa, ultrasonda bu hastalığı düşündürecek bir bulgu varsa araştırma yoluna gidilir.
Kordosentez ile genetik araştırma yapıldığında sonuçlar güvenilirdir. Ancak amniyosentez ve CVS işlemine göre daha çok risk içerir ve daha çok tecrübe gerektirir. Kordosentez işlemi çok acı verici bir işlem değildir. Lokal anestezi ile kolaylıkla gerçekleştirilir.
Kordosentez steril şartlarda yapılır.
Kordosentez sonrasında yatak istirahati veya antibiyotik kullanımı gerekmez. Ancak ağır işlerden kaçınılmalıdır.
Kordosentez işlemi sonrası %2-7 olasılıkla işlemi takip eden 2-3 hafta içinde erken doğumlar olabilir. Diğer yandan işlem sırasında bebek kalp atımları durabilir. Bu nedenle kordosentez işlemi sırasında ve sonrasında bebek kalp atımlarının takip edilmesi gerekir. Tecrübeli kişiler tarafından yapılır ise risk oranı daha da azalabilir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Gebelikte Yapılan İnvaziv Testler: Amniyosentez, Cvs, Kordosentez" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Prof.Op.Dr. Yeşim BÜLBÜL'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Prof.Op.Dr. Yeşim BÜLBÜL'ün izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
