Erken Çocukluk Döneminde Yalan Söyleme Davranışı
YALAN NEDİR?
Bir hatayı gizlemek amacıyla gerçeğe uygun olmayan bir girişimde bulunmaktır yalan. Bu girişim sözle olabildiği gibi jest, yazı ve susmayla da olabilir. Yalan sosyal bir davranıştır ve amacı başkalarını yanıltmaktır.
Diğer yandan yalan söyleme davranışı, insana özgü bir savunma mekanizması olarak da açıklanmaktadır. Kişi iç dünyasını tehdit eden ya da etme potansiyelinde olan dış etkenlere karşı kendisini savunmaya geçer ve tepki gösterir.
Çocuklar için bu durum biraz daha farklılık gösterir. Çocuklar biz yetişkinler gibi ara sıra değil de daha sık savunma davranışlarına başvururlar. Çocuklar iç dünyalarını koruma anlamında bir yetişkin kadar donanımlı olmadıkları için savunma davranışlarını daha sık ortaya koyar. Çocuğun yalana başvurması da tıpkı yetişkin insanın yalana başvurması kadar kendini, öz benliğini ve iç dünyasını koruma amaçlıdır.
YALAN ÇEŞİTLERİ
• Alışkanlık Haline Gelen Yalan
Çocuğun gerçekle gerçek olmayanı ayırt etmesinden sonra yalanın hala süregelmesi halinde, yalanın temelinde çevreyle olan olumsuz ilişkiler yatıyor demektir. Burada öyküler icat etme ya da kendi yararına bazı şeyleri reddetme gibi hayali yalandan daha önemli yalanlar söz konusudur. Bu tür yalan, kimi bencilce sonuçları elde etme amacıyla bilerek ve isteyerek başkalarını aldatmadır. Alışkanlık halinde yalan söyleyen çocukların kişiliklerinde “kendini kontrol edememek” ve “aşırı bencillik” özellikleri bulunur.
• Patolojik Yalan
Patolojik yalan, duygulanım ( affective ) bozukluğunun bir belirtisi olarak görülür. Aşağılık duygusu ve güç istemi bazı patolojik yalanların temel nedenlerini oluşturur.
Çocuk inanılmak için yalan söyler ve bu amaçla önlemler alır. Bir kez uydurmak alışkanlık haline geldi mi, hiçbir yarar sağlamasa bile yinelenir. Bazen de çocuk ilginç olmak için yalan söyler. Basit yalanla patolojik yalan arasındaki farklar şöyle özetlenebilir: basit yalanda gerçek bencilce bir sonuca varmak için bilerek saptırılır. Patolojik yalanda ise birey görünüşte çıkar peşinde değildir. Olmayacak şeyler anlatmak, olanı abartmak, hayret verici şeyler söyleyerek şaşkınlık uyandırmak onun için zevktir.
• Sözde ( Pseudo ) Yalan
Çocukların 7 yaş öncesi dönemde söyledikleri yalanlar sözde ( pseudo ) yalan olarak adlandırılmaktadır. Anne – babaların birçoğu çocuğunun gerçeklere sadık kalmasını çok erken bir dönemde isterler. Oysa ki yalan söyleme çok tipik bir çocuk davranışıdır. Yaşamın ilk yedi yılında çocuğun yalan söylemesi bu durumun bir uyum ve davranış sorunu olduğu anlamına gelmez. Çocuklar 7 yaşına gelene kadar gerçeğe uygun olmayan şeyler söylerler.
Yani, çocukların olayları ya da durumu manipüle ederek yani değiştirerek ortaya koyduğu her anlatıma “yalan” demiyoruz. Çünkü çocuk 7 yaşa kadar yalan söylediğinin farkında değildir. Bu davranışını bilinçli olarak yapmaz. Bu yaşa kadar olan yalanları “olayı değiştirme davranışı” olarak değerlendirmek daha doğrudur. Ve çocukta gerçekçilik duygusunun zaman içinde kazanıldığını unutmamak gerekir. 3-4 yaş çocuklarının sık sık söylediği yalanlar, sahte veya görünürde, yani sözde yalanlardır. Sözde yalan ile gerçek yalan birbirinden farklıdır. Sosyal ve ahlaki anlam verme, kınama, üzüntüyle karşılama bu tür yalanları doğurur.
Sözde yalan bazen oyun niteliği taşır. Çocuk üçüncü yılını geride bırakırken bazen dürüst olmamanın kendisini sıkışık bir durumdan kurtarabileceğini fark etmiştir. 2-6 yaş çocuğunun “inanılmayacak öyküler” uydurması ve taklit oyunlarından hoşlanması doğaldır.
Çocuk, zeki ve hayal gücü geniş olduğu ölçüde bunda başarılı olur. Öykü uydurmak ve taklit oyunu, yalan söylemek değildir. Hayalle gerçeği ayırt edememek sebebiyle doğru olmayan şeyler söylemek bu yaş çocuklarının gelişiminde, özellikle de duyguların dışa vurumunda önemli yeri olan oyun esnasında görülür.
Öykü uydurmanın haricinde, kasıtlı biçimde gerçeğe sadık kalmama bu yaş çocuklarında çok doğaldır. Ve bu tür yalan çocuğun eğlenmeyi sevmesinin, birine takılmaktan hoşlanmasının, övülme arzusunun sonucudur. Ayrıca çocuk, anne - babanın üzerinde ciddiyetle durduğu bir konuda onların ilgisini çekmek veya onları taklit etmek amacıyla da yalan söyleyebilir. Çocuğun gerçeğe sadık kalması konusunda ısrar etmek ve çocuğa yalan söylediğini kanıtlama girişiminde bulunmak yanlıştır. Çocuk açıkça anlaşılan bir yalan söylediği zaman endişeyle karşılanmamalıdır.
Hayal gücü çok yüksek olan bir çocuk, hikayeler uydurabilir ve bunların uydurma olduğunu söylemek gereği duymaz. Çünkü ona göre yalan söylemiyor, sadece hikaye anlatıyordur. Çocukların yalanları, kötü niyetli ve hesaplı olmadıkları için önemsenmemeli ve cezalandırılmamalıdır. Yalan salt övünmekten öte bir amaçla söylenmişse, düş ürünü veya bir şaka değilse o zaman anne - babanın çocuğa, eğer doğruyu söylemezse ona ne zaman inanacağını bilemeyeceğini, söylemesi yeterlidir.
Çocuk çevresindeki kişilerle ya da kendisiyle ilgili olaylara ince ayrıntılar katarak bunları süsler. Gerçeğe bir anlamda bağlı kalabildiği gibi tamamen başka bir olay da yaratabilir. Uydurmalar zamanla gelişebilir ve bir öykü gibi tamamlanabilir. Bu hayal gücü ürünlerinin özelliği ikinci bir kişinin yaratılması da olabilir. Çocuk çoğunlukla kendisiyle aynı yaş ve cinsiyette bir kardeş, kuzen, arkadaş yaratır. Duygu ve deneyimlerinin bir bölümünü, sorumluluklarından bazılarını ona aktarır. Tek çocuklarda veya kardeşi kendisinden çok büyük olanlarda bu durum sıklıkla görülür. Oyun arkadaşı olmayan çocuk, kendisiyle aynı yaşlarda sembolik bir arkadaş yaratır. 4 yaştan sonra çocuk arkadaşından giderek daha az söz etmeye başlar.
Diğer yandan bu yaş çocuğu televizyonda gördüğü kapkaç haberlerinden, bir korku filminden veya rüyadan etkilenerek okulu katillerin bastığını, bir arkadaşını öldürdüğünü bile söyleyebilir. Yine çocuk öğretmeninin veya arkadaşının kendisini dövdüğünü, hırpaladığını söyleyebilir. Bu gibi hayal ürünü sözler çocuğun çeşitli nedenlerle anne-babasının ilgisini çekmek istemesi, takdir görmek istemesi gibi nedenlere bağlanabilir. Bunların nedeni araştırılmalı aynı zamanda bir başka kişinin haksız yere itham edilmesine yol açabileceği unutulmamalıdır. Hayalci olduğu için senaryolar üreten çocukların iyi yönlendirilmeleri ve hayal güçlerini resim, tiyatro gibi uygun şekilde değerlendirebilecekleri alanlara yöneltmeleri yalanı engellemektedir. Aynı zamanda çocuğun üretken bir şekilde ilgi çekmesini de sağlamaktadır.
Sözde yalanlar, çocuk düşüncesinin kendiliğinden ve özgün ürünleridir. Çocuk psikolojik gereksinimleri nedeniyle gerçek dışı fikir, bilgi, söz ya da hayallere sığınabilir, kurduğu hayalleri gerçek gibi kabul eder.
VAK’A
Danışmana giden bir anne 3,5 yaşındaki oğlunun sık sık yalan söylediğini ifade eder. Ve ailece yalan konusunda ne kadar titiz olduklarını anlatır. Çocuğunun yalan söylemesi için hiçbir sebep yoktur. Çocuk öyle inandırıcı anlatıp, anlattığına kendi de inanıyordur ki, bir defasında annesine “sen de vardın, beraber otobüse binmiştik” der. Danışmanın yaptığı çalışma sonrasında çocuğun aslında gördüğü bir rüyasını annesine anlattığı ortaya çıkar. Ancak çocuk henüz rüya ile gerçeği ayırt edemiyordur.
ÇOCUKLARIN YALAN SÖYLEME NEDENLERİ NELERDİR?
• Çocuğun hayalle gerçeği ayırt edememesi
• Hikaye yeteneğini hayal ürünü olaylar anlatarak ortaya koyması
• Korkularını hayali olaylarla dışa vurması
• Anne – babasından yeterli ilgi-sevgi-şefkat görememesi
• Onaylanmayan bir şey yaptığında cezalandırılmaktan, anne – baba baskısından korkması
• İlginç olaylar anlatarak başkalarının ilgisini ve dikkatini çekme isteği
• Çevresinde yalan söyleyen bir modelin varlığı
• Anne – babanın beklentilerinin yüksek olduğu durumlarda, çocuğun ailesinin beğenisini kazanma isteği
• Anne – babanın aşırı baskıcı, otoriter ve mükemmeliyetçi bir tutum sergilemesi
• Çocuğun sürekli başkalarıyla kıyaslanması
• Çocuğun aşırı ödüllendirilmesi ya da hiç ödüllendirilmemesi
• Arkadaşlarının dikkatini çekmek ve onların beğenisini kazanmak istemesi
• Anne – baba tarafından küçümsenmesi, aşağılanması
• Bağımlı anne – baba modelinde çocuğun anne – babanın ilgi ve sevgisini kaybetmeme isteği
• Çocuk, anne – baba tarafından kendisine fazla karışılması
Sonucu yalan söyleyebilir.
Çocuklar aileleri tarafından yeterince sevilmediklerini ve kendilerine yeterince ilgi gösterilmediğini hissederlerse bu açığı kapatmak için yalan söyleyebilirler. Boğazı ağrımadığı halde yutkunamadığını söyleyebilir.
Kendini değersiz hisseden çocuk, çevresindekiler tarafından değerli algılanma ve onaylanma ihtiyacıyla yalan söyleyebilir. Öğretmeninden aferin almadığı halde aldığını söyleyebilir.
Ailesinden hiç göremediği takdiri görebilmek veya sürekli hale gelen takdirlerin devamını sağlamak amacıyla yalan söyleyebilir.
Anne – babanın çocuğun yaşantılarına çok karışması ve aşırı müdahaleci tutumları sonucu çocuklar yalan söyleyebilirler. Anne – baba çocuğun dünyasına ait her şeyi öğrenmek ister. Çocuk kendince karşılık verip anne – babayı tatmin edebilmek için yalana başvurabilir.
ANNE – BABALARA ÖNERİLER
• Anne – baba ve çocuğun etrafındaki yetişkinlerin çocuğa iyi bir model olması, çocuğa ve çocuğun önünde diğer insanlara da dürüst davranması gerekir. Kendi yalanlarında çocuklarını da kullanıp alet etmemeleri gerekir. ( Çalan kapı zilinde veya telefonda aile üyelerinden birinin kendisi için “evde yokum” dedirtmesi bile çocuğa yalan söyleme davranışını öğretmektedir).
• Anne – baba çocuğa baskıcı, otoriter bir tutumla yaklaşmamalı, çocuğu tehdit etmemelidir.
• Anne – babalar çocuktan yapabileceğinin üzerinde davranışlar beklememelidir.
• Çocukla konuşmak, iyi bir iletişim kurabilmek gereklidir. Hayalleri ve yaşantıları dengeli bir biçimde paylaşılmalıdır.
• Hatalı bir davranış yaptığında çocuğa bağırmak, kızmak yerine onunla bu davranışı hakkında konuşulmalıdır. Bu çocuğun korkuyla yalana başvurmasını önler.
• Çocuğa yeterli ilgi ve sevgi gösterilmelidir.
• Anne – babalar çocuklarını başka çocuklarla ya da kardeşleriyle kıyaslamamalıdır.
• 7 yaş öncesi dönem çocuklarının söyledikleri yalanlar, hayaller hoş görülebilir. Çok eleştirel olunmamalıdır.
• Çocuk iyi davranışlarından dolayı takdir edilmelidir.
• Çocuğunuz yalan söylediğinde ona bu söylediğinin yalan olduğunu anladığınızı hissettirmeniz önemlidir.
• Anne – baba çocuğunun yalanını yakalamaya çalışmamalıdır. Bu çocuğunuza güvenmediğinizi gösterir. Ve çocuğunuz nasıl olsa güvenmiyor diye yalanlarına devam eder.
• Çocuğunuzun yalan söylediğini bildiğiniz durumlarda çok sorgulayıcı biçimde üzerine gitmeyin. Onun yalan söylemesini kolaylaştırırsınız.
• Dürüstlük sizlerin de temel felsefeniz olsun. Eğer bir yalan söylemek durumunda kalırsanız ve çocuğunuz bunun farkında ise yanlış yaptığınızı kabul edin. Böylece benzer durumda o da yalanını kabul edecektir.
KAYNAKÇA
• Çocuk Psikolojisi, Yavuzer, H. ( 1996 ), Remzi Kitabevi
• Çocuklar Ne Zaman Yalan Söyler?, Öz, İlkim, Çoluk Çocuk Dergisi ( 2002 )
• http://www.thehealthnews.org/tr/
• http://www.hepbiri.com
• http://www.annecocuk.com
• http://www.annelergrubu.com
• http://www.doğakoleji.com
• http://www.yomrailkogretim.k12.tr/
Bir hatayı gizlemek amacıyla gerçeğe uygun olmayan bir girişimde bulunmaktır yalan. Bu girişim sözle olabildiği gibi jest, yazı ve susmayla da olabilir. Yalan sosyal bir davranıştır ve amacı başkalarını yanıltmaktır.
Diğer yandan yalan söyleme davranışı, insana özgü bir savunma mekanizması olarak da açıklanmaktadır. Kişi iç dünyasını tehdit eden ya da etme potansiyelinde olan dış etkenlere karşı kendisini savunmaya geçer ve tepki gösterir.
Çocuklar için bu durum biraz daha farklılık gösterir. Çocuklar biz yetişkinler gibi ara sıra değil de daha sık savunma davranışlarına başvururlar. Çocuklar iç dünyalarını koruma anlamında bir yetişkin kadar donanımlı olmadıkları için savunma davranışlarını daha sık ortaya koyar. Çocuğun yalana başvurması da tıpkı yetişkin insanın yalana başvurması kadar kendini, öz benliğini ve iç dünyasını koruma amaçlıdır.
YALAN ÇEŞİTLERİ
• Alışkanlık Haline Gelen Yalan
Çocuğun gerçekle gerçek olmayanı ayırt etmesinden sonra yalanın hala süregelmesi halinde, yalanın temelinde çevreyle olan olumsuz ilişkiler yatıyor demektir. Burada öyküler icat etme ya da kendi yararına bazı şeyleri reddetme gibi hayali yalandan daha önemli yalanlar söz konusudur. Bu tür yalan, kimi bencilce sonuçları elde etme amacıyla bilerek ve isteyerek başkalarını aldatmadır. Alışkanlık halinde yalan söyleyen çocukların kişiliklerinde “kendini kontrol edememek” ve “aşırı bencillik” özellikleri bulunur.
• Patolojik Yalan
Patolojik yalan, duygulanım ( affective ) bozukluğunun bir belirtisi olarak görülür. Aşağılık duygusu ve güç istemi bazı patolojik yalanların temel nedenlerini oluşturur.
Çocuk inanılmak için yalan söyler ve bu amaçla önlemler alır. Bir kez uydurmak alışkanlık haline geldi mi, hiçbir yarar sağlamasa bile yinelenir. Bazen de çocuk ilginç olmak için yalan söyler. Basit yalanla patolojik yalan arasındaki farklar şöyle özetlenebilir: basit yalanda gerçek bencilce bir sonuca varmak için bilerek saptırılır. Patolojik yalanda ise birey görünüşte çıkar peşinde değildir. Olmayacak şeyler anlatmak, olanı abartmak, hayret verici şeyler söyleyerek şaşkınlık uyandırmak onun için zevktir.
• Sözde ( Pseudo ) Yalan
Çocukların 7 yaş öncesi dönemde söyledikleri yalanlar sözde ( pseudo ) yalan olarak adlandırılmaktadır. Anne – babaların birçoğu çocuğunun gerçeklere sadık kalmasını çok erken bir dönemde isterler. Oysa ki yalan söyleme çok tipik bir çocuk davranışıdır. Yaşamın ilk yedi yılında çocuğun yalan söylemesi bu durumun bir uyum ve davranış sorunu olduğu anlamına gelmez. Çocuklar 7 yaşına gelene kadar gerçeğe uygun olmayan şeyler söylerler.
Yani, çocukların olayları ya da durumu manipüle ederek yani değiştirerek ortaya koyduğu her anlatıma “yalan” demiyoruz. Çünkü çocuk 7 yaşa kadar yalan söylediğinin farkında değildir. Bu davranışını bilinçli olarak yapmaz. Bu yaşa kadar olan yalanları “olayı değiştirme davranışı” olarak değerlendirmek daha doğrudur. Ve çocukta gerçekçilik duygusunun zaman içinde kazanıldığını unutmamak gerekir. 3-4 yaş çocuklarının sık sık söylediği yalanlar, sahte veya görünürde, yani sözde yalanlardır. Sözde yalan ile gerçek yalan birbirinden farklıdır. Sosyal ve ahlaki anlam verme, kınama, üzüntüyle karşılama bu tür yalanları doğurur.
Sözde yalan bazen oyun niteliği taşır. Çocuk üçüncü yılını geride bırakırken bazen dürüst olmamanın kendisini sıkışık bir durumdan kurtarabileceğini fark etmiştir. 2-6 yaş çocuğunun “inanılmayacak öyküler” uydurması ve taklit oyunlarından hoşlanması doğaldır.
Çocuk, zeki ve hayal gücü geniş olduğu ölçüde bunda başarılı olur. Öykü uydurmak ve taklit oyunu, yalan söylemek değildir. Hayalle gerçeği ayırt edememek sebebiyle doğru olmayan şeyler söylemek bu yaş çocuklarının gelişiminde, özellikle de duyguların dışa vurumunda önemli yeri olan oyun esnasında görülür.
Öykü uydurmanın haricinde, kasıtlı biçimde gerçeğe sadık kalmama bu yaş çocuklarında çok doğaldır. Ve bu tür yalan çocuğun eğlenmeyi sevmesinin, birine takılmaktan hoşlanmasının, övülme arzusunun sonucudur. Ayrıca çocuk, anne - babanın üzerinde ciddiyetle durduğu bir konuda onların ilgisini çekmek veya onları taklit etmek amacıyla da yalan söyleyebilir. Çocuğun gerçeğe sadık kalması konusunda ısrar etmek ve çocuğa yalan söylediğini kanıtlama girişiminde bulunmak yanlıştır. Çocuk açıkça anlaşılan bir yalan söylediği zaman endişeyle karşılanmamalıdır.
Hayal gücü çok yüksek olan bir çocuk, hikayeler uydurabilir ve bunların uydurma olduğunu söylemek gereği duymaz. Çünkü ona göre yalan söylemiyor, sadece hikaye anlatıyordur. Çocukların yalanları, kötü niyetli ve hesaplı olmadıkları için önemsenmemeli ve cezalandırılmamalıdır. Yalan salt övünmekten öte bir amaçla söylenmişse, düş ürünü veya bir şaka değilse o zaman anne - babanın çocuğa, eğer doğruyu söylemezse ona ne zaman inanacağını bilemeyeceğini, söylemesi yeterlidir.
Çocuk çevresindeki kişilerle ya da kendisiyle ilgili olaylara ince ayrıntılar katarak bunları süsler. Gerçeğe bir anlamda bağlı kalabildiği gibi tamamen başka bir olay da yaratabilir. Uydurmalar zamanla gelişebilir ve bir öykü gibi tamamlanabilir. Bu hayal gücü ürünlerinin özelliği ikinci bir kişinin yaratılması da olabilir. Çocuk çoğunlukla kendisiyle aynı yaş ve cinsiyette bir kardeş, kuzen, arkadaş yaratır. Duygu ve deneyimlerinin bir bölümünü, sorumluluklarından bazılarını ona aktarır. Tek çocuklarda veya kardeşi kendisinden çok büyük olanlarda bu durum sıklıkla görülür. Oyun arkadaşı olmayan çocuk, kendisiyle aynı yaşlarda sembolik bir arkadaş yaratır. 4 yaştan sonra çocuk arkadaşından giderek daha az söz etmeye başlar.
Diğer yandan bu yaş çocuğu televizyonda gördüğü kapkaç haberlerinden, bir korku filminden veya rüyadan etkilenerek okulu katillerin bastığını, bir arkadaşını öldürdüğünü bile söyleyebilir. Yine çocuk öğretmeninin veya arkadaşının kendisini dövdüğünü, hırpaladığını söyleyebilir. Bu gibi hayal ürünü sözler çocuğun çeşitli nedenlerle anne-babasının ilgisini çekmek istemesi, takdir görmek istemesi gibi nedenlere bağlanabilir. Bunların nedeni araştırılmalı aynı zamanda bir başka kişinin haksız yere itham edilmesine yol açabileceği unutulmamalıdır. Hayalci olduğu için senaryolar üreten çocukların iyi yönlendirilmeleri ve hayal güçlerini resim, tiyatro gibi uygun şekilde değerlendirebilecekleri alanlara yöneltmeleri yalanı engellemektedir. Aynı zamanda çocuğun üretken bir şekilde ilgi çekmesini de sağlamaktadır.
Sözde yalanlar, çocuk düşüncesinin kendiliğinden ve özgün ürünleridir. Çocuk psikolojik gereksinimleri nedeniyle gerçek dışı fikir, bilgi, söz ya da hayallere sığınabilir, kurduğu hayalleri gerçek gibi kabul eder.
VAK’A
Danışmana giden bir anne 3,5 yaşındaki oğlunun sık sık yalan söylediğini ifade eder. Ve ailece yalan konusunda ne kadar titiz olduklarını anlatır. Çocuğunun yalan söylemesi için hiçbir sebep yoktur. Çocuk öyle inandırıcı anlatıp, anlattığına kendi de inanıyordur ki, bir defasında annesine “sen de vardın, beraber otobüse binmiştik” der. Danışmanın yaptığı çalışma sonrasında çocuğun aslında gördüğü bir rüyasını annesine anlattığı ortaya çıkar. Ancak çocuk henüz rüya ile gerçeği ayırt edemiyordur.
ÇOCUKLARIN YALAN SÖYLEME NEDENLERİ NELERDİR?
• Çocuğun hayalle gerçeği ayırt edememesi
• Hikaye yeteneğini hayal ürünü olaylar anlatarak ortaya koyması
• Korkularını hayali olaylarla dışa vurması
• Anne – babasından yeterli ilgi-sevgi-şefkat görememesi
• Onaylanmayan bir şey yaptığında cezalandırılmaktan, anne – baba baskısından korkması
• İlginç olaylar anlatarak başkalarının ilgisini ve dikkatini çekme isteği
• Çevresinde yalan söyleyen bir modelin varlığı
• Anne – babanın beklentilerinin yüksek olduğu durumlarda, çocuğun ailesinin beğenisini kazanma isteği
• Anne – babanın aşırı baskıcı, otoriter ve mükemmeliyetçi bir tutum sergilemesi
• Çocuğun sürekli başkalarıyla kıyaslanması
• Çocuğun aşırı ödüllendirilmesi ya da hiç ödüllendirilmemesi
• Arkadaşlarının dikkatini çekmek ve onların beğenisini kazanmak istemesi
• Anne – baba tarafından küçümsenmesi, aşağılanması
• Bağımlı anne – baba modelinde çocuğun anne – babanın ilgi ve sevgisini kaybetmeme isteği
• Çocuk, anne – baba tarafından kendisine fazla karışılması
Sonucu yalan söyleyebilir.
Çocuklar aileleri tarafından yeterince sevilmediklerini ve kendilerine yeterince ilgi gösterilmediğini hissederlerse bu açığı kapatmak için yalan söyleyebilirler. Boğazı ağrımadığı halde yutkunamadığını söyleyebilir.
Kendini değersiz hisseden çocuk, çevresindekiler tarafından değerli algılanma ve onaylanma ihtiyacıyla yalan söyleyebilir. Öğretmeninden aferin almadığı halde aldığını söyleyebilir.
Ailesinden hiç göremediği takdiri görebilmek veya sürekli hale gelen takdirlerin devamını sağlamak amacıyla yalan söyleyebilir.
Anne – babanın çocuğun yaşantılarına çok karışması ve aşırı müdahaleci tutumları sonucu çocuklar yalan söyleyebilirler. Anne – baba çocuğun dünyasına ait her şeyi öğrenmek ister. Çocuk kendince karşılık verip anne – babayı tatmin edebilmek için yalana başvurabilir.
ANNE – BABALARA ÖNERİLER
• Anne – baba ve çocuğun etrafındaki yetişkinlerin çocuğa iyi bir model olması, çocuğa ve çocuğun önünde diğer insanlara da dürüst davranması gerekir. Kendi yalanlarında çocuklarını da kullanıp alet etmemeleri gerekir. ( Çalan kapı zilinde veya telefonda aile üyelerinden birinin kendisi için “evde yokum” dedirtmesi bile çocuğa yalan söyleme davranışını öğretmektedir).
• Anne – baba çocuğa baskıcı, otoriter bir tutumla yaklaşmamalı, çocuğu tehdit etmemelidir.
• Anne – babalar çocuktan yapabileceğinin üzerinde davranışlar beklememelidir.
• Çocukla konuşmak, iyi bir iletişim kurabilmek gereklidir. Hayalleri ve yaşantıları dengeli bir biçimde paylaşılmalıdır.
• Hatalı bir davranış yaptığında çocuğa bağırmak, kızmak yerine onunla bu davranışı hakkında konuşulmalıdır. Bu çocuğun korkuyla yalana başvurmasını önler.
• Çocuğa yeterli ilgi ve sevgi gösterilmelidir.
• Anne – babalar çocuklarını başka çocuklarla ya da kardeşleriyle kıyaslamamalıdır.
• 7 yaş öncesi dönem çocuklarının söyledikleri yalanlar, hayaller hoş görülebilir. Çok eleştirel olunmamalıdır.
• Çocuk iyi davranışlarından dolayı takdir edilmelidir.
• Çocuğunuz yalan söylediğinde ona bu söylediğinin yalan olduğunu anladığınızı hissettirmeniz önemlidir.
• Anne – baba çocuğunun yalanını yakalamaya çalışmamalıdır. Bu çocuğunuza güvenmediğinizi gösterir. Ve çocuğunuz nasıl olsa güvenmiyor diye yalanlarına devam eder.
• Çocuğunuzun yalan söylediğini bildiğiniz durumlarda çok sorgulayıcı biçimde üzerine gitmeyin. Onun yalan söylemesini kolaylaştırırsınız.
• Dürüstlük sizlerin de temel felsefeniz olsun. Eğer bir yalan söylemek durumunda kalırsanız ve çocuğunuz bunun farkında ise yanlış yaptığınızı kabul edin. Böylece benzer durumda o da yalanını kabul edecektir.
KAYNAKÇA
• Çocuk Psikolojisi, Yavuzer, H. ( 1996 ), Remzi Kitabevi
• Çocuklar Ne Zaman Yalan Söyler?, Öz, İlkim, Çoluk Çocuk Dergisi ( 2002 )
• http://www.thehealthnews.org/tr/
• http://www.hepbiri.com
• http://www.annecocuk.com
• http://www.annelergrubu.com
• http://www.doğakoleji.com
• http://www.yomrailkogretim.k12.tr/
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Erken Çocukluk Döneminde Yalan Söyleme Davranışı" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Senem ÖZDEMİR'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Senem ÖZDEMİR'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
3 Beğeni 
Yazan Uzman
|
yalan, çocukta yalan, çocuklarda yalan, çocukta yalancılık, çocuklarda yalancılık, yalancılık, yalancı çocuk, yalancı çocuklar, çocukta yalan söyleme, yalan söyleme, yalan söyleme davranışı, çocuklarda yalan söyleme
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
