GEBELİKTE BESLENME

Gebelik kadın için doğal, fizyolojik bir olaydır. Gebelikte kadının vücudunda ikinci bir canlının (dölün) oluşması ve büyümesi ile bazı değişiklikler izlenir. Bu nedenle gebe kadın gebeliği süresince;

1. Kendi fizyolojik gereksinmelerini karşılamak,
2. Vücudundaki besin öğeleri yedeğini dengede tutmak ve
3. Dölün normal büyüme ve gelişmesini sağlamak için yeterli ve dengeli beslenmek zorundadır.

Bilindiği gibi gerek gebelik gerekse doğumda anne ile ilgili her türlü olumsuzluklar dölü de etkiler. Yetersiz ve dengesiz beslenme bu olumsuzlukların başında yer alır. Bebeğin bedensel ve zihinsel gelişimi annenin gebeliği süresince olduğu kadar, gebelik öncesinde de iyi beslenmesi ile mümkündür. Bebek, ana rahminde annenin yedikleri ile beslenir, büyür ve gelişir.

Gebe kadının tükettiği besinlerin içindeki besin öğeleri plasenta (eş) adı verilen bir organla döle iletilir. Gebelik süresince annenin yetersiz ve dengesiz beslenmesi sonucu, doğacak çocukta oluşabilecek sağlık sorunları şunlardır;

o Ölü doğum,
o Erken doğum (prematüre),
o Cılız; zayıf bebek doğumu (düşük doğum ağırlıklı),
o Bedensel ve zihinsel yönden özürlü bebek doğumu.

Bu sorunlar, büyüme ve gelişmesini henüz tamamlamamış küçük yaştaki (18 yaş altı) gebelerden doğanlarda, sık aralıklarla (2 yıldan az) gebe kalan ve çoğul gebeliği olan kadınlardan doğan çocuklarda da sıkça görülür. Gebe kadın, beslenmesine uygun eklemeler yapmazsa kendi vücudundaki depolarını dölün büyüme ve gelişmesi için harcar. Bu depoların azalması, tükenmesi doğacak bebeğin sağlığını olduğu kadar anne sağlığını da tehlikeye sokar.

Gebelikte ağırlık kazanımı: Gebeliğin ilk üç ayında kazanılan toplam ağırlık 1 - 1.5 kg, ikinci üç ayda 4 - 5 kg ve üçüncü üç ayda ise 5 - 7 kg arasındadır. Böylece 9 aylık gebelik süresince sağlıklı yetişkin kadınlar 12.5 kg ± %15 olmak üzere ortalama 9 - 14 kg arasında (ayda 1 - 1.5 kg) ağırlık kazanır. Gebeliğin başlangıcında şişman olan kadının fazla ağırlık kazanmasına gerek yoktur. Aşırı şişmanlık doğum zorluğuna neden olabilir. Yaşı küçük (18 yaş altı), fiziksel uğraşısı olan, gebelik başlangıcında zayıf olan kadının dölü beslemesi güç olabilir. Bu gebelerin 14 - 16 kg ağırlık kazanmaları istenir. Böylece genç yaşta gebe kalan kadın bir taraftan kendi, diğer taraftan da dölün büyümesini sürdürürken, vücudundaki besin öğeleri depolarını dengede tutar.

Gebelikte Değişen Enerji ve Besin Öğeleri İhtiyacının Karşılanması

Enerji: Gebelik öncesi ağırlığa göre eklemeler yapılır. Buna göre:

1. Gebelik öncesi ağırlığı normal olan kadına, 1 - 3 ay arası normal ihtiyacına 150 kkal, 4 - 9 ay arası ise 300 kkal eklenir.
2. Gebelik öncesi kadın şişmansa enerji eklemesi yapılmaz, ihtiyacı kadar verilir.
3. Gebelik öncesi kadın çok şişmansa ilk 3 ay enerji kısıtlı verilirse de bu kısıtlama 1200 ile 1500 kkal.den az olmamalıdır, 4. aydan sonra kısıtlama yapılmaz. Gebeliği 4. ayından sonra annenin zayıflatılması sakıncalıdır.
4. Gebelik öncesi kadın zayıfsa ilk 3 ay 250 kkal, sonraki aylarda ise 300 kkal ekleme yapılmalıdır.

Gebelikte Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar

o Sık sık, azar azar beslenilmeli ve asla öğün atlanmamalıdır.
o Besin çeşitliliğine önem verilmeli, tek tip beslenmekten kaçınmalıdır.
o Günde 20 dakika kadar direkt güneş ışığından yararlanılmalıdır.
o Aşırı kilo alımını önlemek için şekerli, unlu, yağlı besinler az tüketilmelidir.
o Yapay tatlandırıcılardan uzak durulmalıdır.
o Tansiyon yüksekliği olası sorunlardandır. Böylesi bir durumda fazla tuz içeren besinler tüketmemeli, sofrada ayrıca tuz kullanılmamalıdır.
o Yemekle birlikte çay, kahve, kola içmemelidir.
o Sebze, meyve ve kurubaklagiller tarla ve bahçelerde ilaçlanmaktadır. Böcek öldürücü bu ilaçlar ana rahmindeki yavruya da zarar verir. O nedenle çok iyi yıkanmalıdır.
o Bol su içilmelidir (günde 10 su bardağı kadar).
o Alkol alınmamalı, sigara içilmemelidir.
o Düzenli olarak egzersiz yapılmalıdır.