3-6 Yaş Döneminde Çocuğumla İletişim Kuruyorum
3-6 YAŞ DÖNEMİNDEN BAŞLAYARAK ÇOCUĞUMLA İLETİŞİM KURUYOR VE ONUN İLETİŞİM BECERİLERİNİ DESTEKLİYORUM
İletişim; ne hissettiğimizi, ne demek istediğimizi karşımızdakine açık bir şekilde ifade etmek ve karşımızdakinin ne söylediğini dinlemeyi, algılamayı ve anlamayı içeren çift yönlü bir süreçtir. Ancak insanlar söz konusu olduğunda bu süreç her zaman mükemmel bir şekilde işlememektedir. Bu noktada etkili iletişim, sağlıklı iletişim, etkin dinleme gibi bazı kavramlarla karşılaşıyoruz. Özellikle çocuklar söz konusu olduğunda etkin dinleme çok daha büyük bir önem taşıyor. Çünkü çocuklar diğer pek çok şey gibi duyguları da anne-babanın rehberliğinde tanırlar. Örneğin çocuklarda ilk gelişen duygulardan birisi “korku" dur. Ancak kavramsal olarak bizim tarafımızdan isimlendirilmediği sürece çocuk hissettiği duygunun “korku” olduğunu fark edemeyebilir. Gelişim sürecinde bazı çocukların korku gibi diğer hislerini de ifade edemediği zamanlarda ağladığına, hırçınlaştığına veya farklı davranışlarla tepkiler sergilediğine şahit oluruz. Çocukların duygusal gelişimlerinde anne-babanın onunla kurduğu iletişim önemli bir yer tutar.
Peki çocukla iletişim kurarken neler dikkat etmek gerekir?
Empati kurmak; var olan durumu çocuğunuzun yerine kendinizi koyarak değerlendirin, ne hissederdiniz? Nasıl davranırdınız?
Kabul göstermek; çocuklarınızın sizden farklı duygu ve düşünceleri olabileceğini kabul edin. Fiziksel ihtiyaçları için gösterdiğiniz kabulü duygusal ihtiyaçları için de gösterin.
Gelişim özelliklerinin farkında olmak; çocuğunuzun içinde bulunduğu yaş döneminin özelliklerini öğrenin. Yaşının üzerinde ve yapamayacağı türden beklentiler geliştirmemenizi ve onu daha iyi anlamanızı sağlar.
Dinlemek; Çocuğunuza bir şeyler söylemeden önce onu dinleyin. Sorununu anlatması ve kendi çözümünü oluşturması için kendisini ifade etmesine izin verin. Sadece dinleyerek çocuğunuzun gelecekte sağlıklı bir iletişim kurabilmesini, kendisi hakkında olumlu duygulara sahip olmasını, kendisine değer verildiğini hissetmesini, kendisine saygı duymasını, problem çözme becerisinin gelişmesini ve özgüven geliştirmesini sağlayabilirsiniz.
“Çocuklarınıza dinlemeyi öğretin. Konuşmayı nasılsa öğrenirler” Çin Atasözü
İyi Bir Dinleyici Olmak İçin Yapabilecekleriniz:
Beden Duruşu; dinlerken bedensel olarak uygun dinleme pozisyonuna geçin. Çocuğun göz hizasına eğilin veya onu kendi göz hizanıza çıkarın. Arkanız dönük veya başka bir işle meşgulken çocuğunuzu dinlemiyorsunuz demektir.
Geribildirim; çocuğunuza onu dinlediğinizi göstermek aynı zamanda mesajı doğru alıp almadığınızı kontrol etmek için söylediklerini aynalayarak geri bildirim verin. Geribildiriminizde eleştiri, yargı, alay edici ifade, sorgulama olmadığından emin olun.
Kapı aralayan sözcükler; konuşmayı takip ettiğinizi bildirmek için “hımm” “evet” gibi sözcükler kullanın.
Duyguları isimlendirme; çocuğunuzun duygularını isimlendirmesine yardımcı olun. “Biraz üzüldün galiba”, “Kızmış olabilirsin”, “bu seni korkutuyor sanırım” gibi.
Beyin jimnastiği yapın: Çocuğunuzun anlattığı bir soruna hemen çözüm getirmeyin, ne yapabileceğini sorarak ilk çözümü onun üretmesine yardımcı olun.
Aşağıda çocuğunuzla iletişim kurmanızı kolaylaştıracak ve çocukların iletişim becerilerini geliştirmenize yardımcı olacak bazı etkinlik örnekleri bulunmaktadır. Bu etkinlikler örnek niteliktedir. Yaratıcılığınızı kullanarak ve bu konuda yazılmış kitaplardan faydalanarak etkinlikleri çeşitlendirebilirsiniz. Kaliteli zaman geçirmeniz için her gün 15-20 dakikanızı sadece çocuğunuza ayırarak onunla paylaşımlarınızı artırmanız gerekmektedir. Bu açıdan da çocukların yaşlarına uygun etkinlikler sizlere kolaylık sağlayacaktır. Buradaki etkinlikler 3-6 yaş çocuklarının gelişim özelliklerine uygundur. Ancak revize edilerek daha büyük yaş gruplarına da uygulanabilir. Anne-Babalığın eğlenceli yüzünü keşfetmeniz ve çocuğunuzla paylaştığınız her andan keyif almanız dileğiyle.
DUYGUSAL YÜZLER :) : Her gün yorgunluk, kızgınlık, mutluluk, endişe, korku, kaygı, heyecan gibi pek çok duygu yaşarız. Çoğu zaman bu duygular herhangi bir düşünceye dayanmaksızın gelirler ve giderler. Duygularını tanımlamaları ve duygularıyla ilgili konuşmalarına yardımcı olmak için çocuklarınızla “duygularını resmet” oyunu oynayın. Bunun için bir kağıt ve bir kalem yeterli. Herkes kağıdına kendi yüzünü temsilen büyük bir daire çizsin. O gün için bir duygu seçsin ve daireye çizsin. Herkes istediği duyguyu seçmekte serbest. Hepiniz resimlerinizi bitirdikten sonra sırayla resmettiğiniz duyguyla ilgili deneyimlerinizi paylaşın. Birbirimizin duygularını ne kadar iyi anlarsak, kendimizi ve birlikte yaşadığımız insanları o kadar iyi tanırız. Yalnız bu etkinlikte dikkat edilmesi gereken bir nokta var. Hiç birimiz hissettiğimiz bir duygudan dolayı suçlanmamalı, eleştirilmemeli, alay edilmemeliyiz. Çocuğunuz duygularıyla ilgili konuşurken arka sayfadaki etkin dinleme kriterlerine uygun olarak dinlediğinizden emin olun. Onu ya da duygusunu yargılamayın, eleştirmeyin, sorgulamayın.
AKTİF DİNLEME EGZERSİZİ: Bir ailede bazı fertler sorunlara çözüm bularak ve tavsiyelerde bulunarak yardımcı olduklarını düşünürler. Aslında sorunları olan bir kişinin sadece duygularını ve seçeneklerini dinlemekle bile ona çok yardımcı olabiliriz. Bu bir dinleme alıştırmasıdır. Aile üyelerinden biriyle eşleşin. Takımınızdaki kişi okulda, evde veya işte yaşadığı bir problemi anlatırken diğer kişi sadece anlatılanları dinleyecek ve duyduklarını tekrar edecektir (aynalama yapmak). Dinlemeye devam edin, soru sormayın ve aynen duyduğunuz şekilde karşınızdaki kişiye söylediklerini tekrarlamaya devam edin. Tavsiyede bulunmayın ve çözüm önermeyin. Kendisi bir sonuca ulaşıncaya kadar konuşmacının konuşmasına izin verin. Sonra rolleri değiştirin. Bu etkinliği bir gün değil her gün uygulayabilirsiniz.
ANLAMAYA ÇALIŞMAK; İletişim becerileri üzerinde çalışmanızı sağlayacak bir etkinlik. Tüm aile üyeleri daire şeklinde oturun. Herkes okul, iş, hobiler, çizgi filmler, arkadaşlık, uzay vb istediği herhangi bir konu hakkında 5 dk konuşsun. Konuşurken dinleyicilerle göz kontağı kurmalı ve onların sizi rahatça duyabileceği bir ses tonu kullanmalısınız. Çocuğunuzun da bunları uygulamasına yardımcı olun. Eğer konuşan kişinin anlattıklarında anlamadığınız bir şey olursa sorun. Konuşan kişi dinlenildiğini ve anlaşıldığını hissedene kadar bir diğer kişiye geçmeyin. Bu etkinlik aynı zamanda çocukların sıra bekleme, hareketlerini kontrol etme, işitsel dikkatini geliştirme gibi beceriler kazanmasına da yardımcı olacaktır.
SÖZSÜZ İLETİŞİM; Aile üyeleriniz kelimeler olmaksızın düşüncelerini ifade etmede ne kadar başarılılar? Bu oyunun amacı, sadece mimikler, vücut dili, fiziksel temas yada işaret diliyle iletişim kurmaktır. Kullandığınız hareketlerin kapı açmak, bardağa süt dökmek, botlarınızı ve paltolarınızı giymek ya da not almak gibi basit hareketler olmasına dikkat edin. Bir kişi vücut dilini kullanırken diğerleri bu hareketlerin ne anlama geldiğini bulacaklar. Hareketleri fiziksel olarak yapmayın, sadece mış gibi yapın. Sırayla rolleri değiştirin ve oyun devam ettikçe daha orijinal olmaya çalışın.
PROBLEM ÇÖZME TARZLARI: Çocuğunuzla 3 farklı iletişim stili hakkında bilgi verin.
Fare Stili; bolca ağlama, sızlanma ve yalvarma içerir. Bir sorunla karşılaştığında ağlayarak, sızlanarak çevresindekilere rahatsızlık verir. Sorunu çözmekten çok kişinin kendisini çaresiz hissetmesine neden olur.
Canavar stili; bol miktarda bağırıp çağırma, göz korkutma ve tehdit içerir. Canavarlar etraflarındaki insanları korkutur, huzursuz eder ve problemi çözmek yerine gerilimi artırır. arkadaşlık ilişkilerine zarar verir.
Kahraman Stili; konuları abartmadan, sulandırmadan, ağlamadan sadece söylemek ve sormayı içerir. Kahraman stilini uygulayanlar tıpkı bir kahraman gibi soğukkanlılıkla davranır, sorunu anlamaya çalışır ve problemi çözmek için diğer insanlara yardım ederek onları içinde bulundukları zor durumdan kurtarır.
Fare tarzından başlayarak aşağıdaki problemleri ele alın ve sırayla bir fare gibi, bir canavar gibi ve bir kahraman gibi aynı problemi çözümleyin. “Akşam yemeğe patronunuz geliyor, ev tamamen dağınık, yiyecek hiçbir şey yok ve bütün çamaşırlar kirli” bir fare olarak bu konuyu ele alıp çözüm için ne derece verimli olduğunuzu gördükten sonra aynı problemi bir canavar olarak çözmeye çalışın. Tüm canavarlar birbirini saf dışı etmek üzereyken bir kahraman olarak çözümü sağlayın :) Siz model olduktan sonra çocuğunuzun da sırayla farklı stilleri denemesine yardımcı olun.
İletişim; ne hissettiğimizi, ne demek istediğimizi karşımızdakine açık bir şekilde ifade etmek ve karşımızdakinin ne söylediğini dinlemeyi, algılamayı ve anlamayı içeren çift yönlü bir süreçtir. Ancak insanlar söz konusu olduğunda bu süreç her zaman mükemmel bir şekilde işlememektedir. Bu noktada etkili iletişim, sağlıklı iletişim, etkin dinleme gibi bazı kavramlarla karşılaşıyoruz. Özellikle çocuklar söz konusu olduğunda etkin dinleme çok daha büyük bir önem taşıyor. Çünkü çocuklar diğer pek çok şey gibi duyguları da anne-babanın rehberliğinde tanırlar. Örneğin çocuklarda ilk gelişen duygulardan birisi “korku" dur. Ancak kavramsal olarak bizim tarafımızdan isimlendirilmediği sürece çocuk hissettiği duygunun “korku” olduğunu fark edemeyebilir. Gelişim sürecinde bazı çocukların korku gibi diğer hislerini de ifade edemediği zamanlarda ağladığına, hırçınlaştığına veya farklı davranışlarla tepkiler sergilediğine şahit oluruz. Çocukların duygusal gelişimlerinde anne-babanın onunla kurduğu iletişim önemli bir yer tutar.
Peki çocukla iletişim kurarken neler dikkat etmek gerekir?
Empati kurmak; var olan durumu çocuğunuzun yerine kendinizi koyarak değerlendirin, ne hissederdiniz? Nasıl davranırdınız?
Kabul göstermek; çocuklarınızın sizden farklı duygu ve düşünceleri olabileceğini kabul edin. Fiziksel ihtiyaçları için gösterdiğiniz kabulü duygusal ihtiyaçları için de gösterin.
Gelişim özelliklerinin farkında olmak; çocuğunuzun içinde bulunduğu yaş döneminin özelliklerini öğrenin. Yaşının üzerinde ve yapamayacağı türden beklentiler geliştirmemenizi ve onu daha iyi anlamanızı sağlar.
Dinlemek; Çocuğunuza bir şeyler söylemeden önce onu dinleyin. Sorununu anlatması ve kendi çözümünü oluşturması için kendisini ifade etmesine izin verin. Sadece dinleyerek çocuğunuzun gelecekte sağlıklı bir iletişim kurabilmesini, kendisi hakkında olumlu duygulara sahip olmasını, kendisine değer verildiğini hissetmesini, kendisine saygı duymasını, problem çözme becerisinin gelişmesini ve özgüven geliştirmesini sağlayabilirsiniz.
“Çocuklarınıza dinlemeyi öğretin. Konuşmayı nasılsa öğrenirler” Çin Atasözü
İyi Bir Dinleyici Olmak İçin Yapabilecekleriniz:
Beden Duruşu; dinlerken bedensel olarak uygun dinleme pozisyonuna geçin. Çocuğun göz hizasına eğilin veya onu kendi göz hizanıza çıkarın. Arkanız dönük veya başka bir işle meşgulken çocuğunuzu dinlemiyorsunuz demektir.
Geribildirim; çocuğunuza onu dinlediğinizi göstermek aynı zamanda mesajı doğru alıp almadığınızı kontrol etmek için söylediklerini aynalayarak geri bildirim verin. Geribildiriminizde eleştiri, yargı, alay edici ifade, sorgulama olmadığından emin olun.
Kapı aralayan sözcükler; konuşmayı takip ettiğinizi bildirmek için “hımm” “evet” gibi sözcükler kullanın.
Duyguları isimlendirme; çocuğunuzun duygularını isimlendirmesine yardımcı olun. “Biraz üzüldün galiba”, “Kızmış olabilirsin”, “bu seni korkutuyor sanırım” gibi.
Beyin jimnastiği yapın: Çocuğunuzun anlattığı bir soruna hemen çözüm getirmeyin, ne yapabileceğini sorarak ilk çözümü onun üretmesine yardımcı olun.
Aşağıda çocuğunuzla iletişim kurmanızı kolaylaştıracak ve çocukların iletişim becerilerini geliştirmenize yardımcı olacak bazı etkinlik örnekleri bulunmaktadır. Bu etkinlikler örnek niteliktedir. Yaratıcılığınızı kullanarak ve bu konuda yazılmış kitaplardan faydalanarak etkinlikleri çeşitlendirebilirsiniz. Kaliteli zaman geçirmeniz için her gün 15-20 dakikanızı sadece çocuğunuza ayırarak onunla paylaşımlarınızı artırmanız gerekmektedir. Bu açıdan da çocukların yaşlarına uygun etkinlikler sizlere kolaylık sağlayacaktır. Buradaki etkinlikler 3-6 yaş çocuklarının gelişim özelliklerine uygundur. Ancak revize edilerek daha büyük yaş gruplarına da uygulanabilir. Anne-Babalığın eğlenceli yüzünü keşfetmeniz ve çocuğunuzla paylaştığınız her andan keyif almanız dileğiyle.
DUYGUSAL YÜZLER :) : Her gün yorgunluk, kızgınlık, mutluluk, endişe, korku, kaygı, heyecan gibi pek çok duygu yaşarız. Çoğu zaman bu duygular herhangi bir düşünceye dayanmaksızın gelirler ve giderler. Duygularını tanımlamaları ve duygularıyla ilgili konuşmalarına yardımcı olmak için çocuklarınızla “duygularını resmet” oyunu oynayın. Bunun için bir kağıt ve bir kalem yeterli. Herkes kağıdına kendi yüzünü temsilen büyük bir daire çizsin. O gün için bir duygu seçsin ve daireye çizsin. Herkes istediği duyguyu seçmekte serbest. Hepiniz resimlerinizi bitirdikten sonra sırayla resmettiğiniz duyguyla ilgili deneyimlerinizi paylaşın. Birbirimizin duygularını ne kadar iyi anlarsak, kendimizi ve birlikte yaşadığımız insanları o kadar iyi tanırız. Yalnız bu etkinlikte dikkat edilmesi gereken bir nokta var. Hiç birimiz hissettiğimiz bir duygudan dolayı suçlanmamalı, eleştirilmemeli, alay edilmemeliyiz. Çocuğunuz duygularıyla ilgili konuşurken arka sayfadaki etkin dinleme kriterlerine uygun olarak dinlediğinizden emin olun. Onu ya da duygusunu yargılamayın, eleştirmeyin, sorgulamayın.
AKTİF DİNLEME EGZERSİZİ: Bir ailede bazı fertler sorunlara çözüm bularak ve tavsiyelerde bulunarak yardımcı olduklarını düşünürler. Aslında sorunları olan bir kişinin sadece duygularını ve seçeneklerini dinlemekle bile ona çok yardımcı olabiliriz. Bu bir dinleme alıştırmasıdır. Aile üyelerinden biriyle eşleşin. Takımınızdaki kişi okulda, evde veya işte yaşadığı bir problemi anlatırken diğer kişi sadece anlatılanları dinleyecek ve duyduklarını tekrar edecektir (aynalama yapmak). Dinlemeye devam edin, soru sormayın ve aynen duyduğunuz şekilde karşınızdaki kişiye söylediklerini tekrarlamaya devam edin. Tavsiyede bulunmayın ve çözüm önermeyin. Kendisi bir sonuca ulaşıncaya kadar konuşmacının konuşmasına izin verin. Sonra rolleri değiştirin. Bu etkinliği bir gün değil her gün uygulayabilirsiniz.
ANLAMAYA ÇALIŞMAK; İletişim becerileri üzerinde çalışmanızı sağlayacak bir etkinlik. Tüm aile üyeleri daire şeklinde oturun. Herkes okul, iş, hobiler, çizgi filmler, arkadaşlık, uzay vb istediği herhangi bir konu hakkında 5 dk konuşsun. Konuşurken dinleyicilerle göz kontağı kurmalı ve onların sizi rahatça duyabileceği bir ses tonu kullanmalısınız. Çocuğunuzun da bunları uygulamasına yardımcı olun. Eğer konuşan kişinin anlattıklarında anlamadığınız bir şey olursa sorun. Konuşan kişi dinlenildiğini ve anlaşıldığını hissedene kadar bir diğer kişiye geçmeyin. Bu etkinlik aynı zamanda çocukların sıra bekleme, hareketlerini kontrol etme, işitsel dikkatini geliştirme gibi beceriler kazanmasına da yardımcı olacaktır.
SÖZSÜZ İLETİŞİM; Aile üyeleriniz kelimeler olmaksızın düşüncelerini ifade etmede ne kadar başarılılar? Bu oyunun amacı, sadece mimikler, vücut dili, fiziksel temas yada işaret diliyle iletişim kurmaktır. Kullandığınız hareketlerin kapı açmak, bardağa süt dökmek, botlarınızı ve paltolarınızı giymek ya da not almak gibi basit hareketler olmasına dikkat edin. Bir kişi vücut dilini kullanırken diğerleri bu hareketlerin ne anlama geldiğini bulacaklar. Hareketleri fiziksel olarak yapmayın, sadece mış gibi yapın. Sırayla rolleri değiştirin ve oyun devam ettikçe daha orijinal olmaya çalışın.
PROBLEM ÇÖZME TARZLARI: Çocuğunuzla 3 farklı iletişim stili hakkında bilgi verin.
Fare Stili; bolca ağlama, sızlanma ve yalvarma içerir. Bir sorunla karşılaştığında ağlayarak, sızlanarak çevresindekilere rahatsızlık verir. Sorunu çözmekten çok kişinin kendisini çaresiz hissetmesine neden olur.
Canavar stili; bol miktarda bağırıp çağırma, göz korkutma ve tehdit içerir. Canavarlar etraflarındaki insanları korkutur, huzursuz eder ve problemi çözmek yerine gerilimi artırır. arkadaşlık ilişkilerine zarar verir.
Kahraman Stili; konuları abartmadan, sulandırmadan, ağlamadan sadece söylemek ve sormayı içerir. Kahraman stilini uygulayanlar tıpkı bir kahraman gibi soğukkanlılıkla davranır, sorunu anlamaya çalışır ve problemi çözmek için diğer insanlara yardım ederek onları içinde bulundukları zor durumdan kurtarır.
Fare tarzından başlayarak aşağıdaki problemleri ele alın ve sırayla bir fare gibi, bir canavar gibi ve bir kahraman gibi aynı problemi çözümleyin. “Akşam yemeğe patronunuz geliyor, ev tamamen dağınık, yiyecek hiçbir şey yok ve bütün çamaşırlar kirli” bir fare olarak bu konuyu ele alıp çözüm için ne derece verimli olduğunuzu gördükten sonra aynı problemi bir canavar olarak çözmeye çalışın. Tüm canavarlar birbirini saf dışı etmek üzereyken bir kahraman olarak çözümü sağlayın :) Siz model olduktan sonra çocuğunuzun da sırayla farklı stilleri denemesine yardımcı olun.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "3-6 Yaş Döneminde Çocuğumla İletişim Kuruyorum" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Dnş.Reyhan Çakmak YEŞİLOVA'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Dnş.Reyhan Çakmak YEŞİLOVA'nın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
