Aile Sağlığı ve Tek Ebeveynli Aileler
Çeşitli dönemlerde ailenizde yaşanan sorunlar ne kadar sağlıklı bir aile olduğunuz sorusunu aklınıza getirebilir. Bu zamanlarda çoğu zaman ilk yapılan ailenizi arkadaşınız ya da komşunuz gibi başka aile sistemleri ile karşılaştırmak olabilir. Ancak, her aile kendi sistemi içinde bir bütündür ve başka ailelerle kıyaslanmak bu aileye haksızlık yapılması anlamına gelmektedir. Sağlıklı ailelerin araştırmalar sonunda görülen ortak özellikleri bulunmaktadır. Bunları bilip aileyi kendi sistemi içerisinde değerlendirmek en iyi yaklaşım olacaktır.
Aileler dinamik bir sistem içerisindedir ve aile için işlevsel olan nitelikler başka bir dönemde işlevsiz kalabilirler. Ailenin sağlığının ve bütününün korunması için tüm aile bireylerinin çabası gerekmektedir. Beklenmedik ve strese yol açan olaylar meydana geldiğinde ailenin işleyişi ve etkileri bundan etkilenir. Aileler kendi sistemlerinde incelendiğinde sağlıklı ya da sağlıksız aile olarak nitelendirilebilmektedir. Buradaki “sağlık” olgusu; pozitif ilişkiler ve aileler arası dengeli alma-vermeyi ifade etmektedir. Sağlıklı ailelerde görülen ortak özellik; bu ailelerin iç düzenlerini ve yapılarını yeni koşullara göre tekrar oluşturmaları ve uyum sağlamalarıdır. Bu aileler iç dengelerini koruyarak yeni koşullara adaptasyon özelliğine sahiptirler. Bu ailelerin bir diğer özelliği ise daha geniş sosyal sistemlerle etkileşim halinde; bir diğer deyişle açık olmasıdır. Sağlıklı işleyen ailelerde aile üyelerine bağlılık ve bu bireylerin gelişimine destek veren tutumlar görülür. Sağlıklı aileler birbirleri ile nitelik ve nicelik olarak tatmin edici vakit geçirirler. Örneğin günlük aktivitelerde bir arada bulunmanın yanı sıra çeşitli özel günlere de sahiptirler. Aynı zamanda bu ailelerin iletişimi mercek altına alındığında sözlü ve sözsüz mesajları iyi anlayabilme, destek ve anlayışı içermektedir. Sağlıklı ailelerin beklenmedik kriz durumlarında birbirlerine duygularını ifade ederek tanımladıkları görülmektedir. Bu tip ailelerde roller açıktır ve herhangi değişen bir durumda esneklik gösterilebilir. Örneğin; evin bir bireyi hasta olduğunda yemek yapımı diğer birey tarafından üstlenilebilir.
Sağlıklı aile bu ailelelerin stresle hiç karşı karşıya gelmemesi demek değildir. Ancak bu streslerle uygun başa çıkma becerilerine sahiptirler. Stres hayatın bir parçasıdır. Aile yaşam stresörleri içeriklerine göre Beklendik ve beklenmedik olarak ikiye ayrılabilir. Beklendik aile stresörleri yaş ve yaşam dönemleri ile ilgili gelişimsel ya da iş, okul ve sosyal ilişkileri kapsayan zaman ile ilgili olabilir.Beklenmedik aile stresörleri ise ailedeki rollerin yeniden düzenlenmesine sebep olan rutin olmayan durumları içerir.
Tek ebeveynli aile terimi boşanma, terk etme, ölüm, evlat edinme, ebeveynlerden birinin uzakta yaşaması ya da hapiste olması gibi durumlar için betimleyici olarak kullanılır. Tek ebeveyn olma durumu seçimle(boşanma vb.) ya da zorunlu (ölüm vb.) olsa da bu ailenin bireyleri yeniden kurulan bir düzene adapte olmak zorunda kalmakta ve sorumlulukları artmaktadır.
Tek ebeveynli ailelerin kendilerine özgü olumlu ve olumsuz yönleri vardır. Tek ebeveynli ailelerin ilk olumlu özelliği; çoğu zaman diğer ailelerden daha demokratik bir tutum sergilendiği görülmesidir. Alınan kararlarda hem çocukların hem ebeveynlerin ihtiyaçları gözetilir. Aynı zamanda bu ailelerde roller bir takım sınırlı kaynaklar sebebiyle esnektir ve tolere edilebilir. Bu ailelerde gelişimsel aşamalar büyük bir hızla izlenir ve çocuklar sorumluluk almayı daha erken yaşlarda öğrenir. Bu yüzden önemli gelişimsel becerileri yaşıtlarından önce öğrenirler. Bunların yanı sıra, tek ebeveynli çocuklar ihtiyaçlarını karşılamakta daha yaratıcı ve kanaatkardırlar.
Tek ebeveynli aile olma durumu çoğu zaman roller ve sınırlar bakımından güçlükler getirmektedir. Çocuğun velayetinin verildiği eş ile diğer eş arasındaki sınır çekişmeleri problem oluşturabilir.Aynı zamanda çocuk ve ebeveyn arasındaki çizgisi belirli olmayan sınırlar da davranış problemlerine yol açabilir. Bir diğer olumsuz özellik ise; bu ailelerde rol belirsizliklerinin oluşmasıdır. Rollerin esnek ve tolere edilebildiği ailelerde bu durum bir kazanç iken, aşırı yüklenilen roller bireyin tükenmesine sebep olabilir. Bu ailelerin sorunlarla karşı karşıya kaldığı bir diğer alan ise çocuklarının okul performansıdır. Yapılan araştırmalar göre; tek ebeveynli ailelerin çocuklarının akademik performansı düştüğü görülmektedir. Tek ebeveynli aile olmanın zorluklarınına; bu çocukların kimlik karmaşası yaşayabileceği, partneriyle ilişki kurmakta zorlanabileceği ve depresyon ve diğer olumsuz duyguları deneyimleyebileceği eklenebilir.
Bu aileler ile birlikte çalışıldığında sınırlar,hiyerarşiler ve ayrılma/birleşme gibi konular ele alınır. Terapi sürecinde açık ve işlevsel sınırların oluşması hedeflenir. Aynı zamanda bu bireylerin duygularını iyi düzenleyebilmelerine yardımcı olmak amaçlanır. Aile üyelerinin içsel ve dışsal kaynaklarından etkilibir şekilde faydalanmalarına yardımcı olunur.
Aileler dinamik bir sistem içerisindedir ve aile için işlevsel olan nitelikler başka bir dönemde işlevsiz kalabilirler. Ailenin sağlığının ve bütününün korunması için tüm aile bireylerinin çabası gerekmektedir. Beklenmedik ve strese yol açan olaylar meydana geldiğinde ailenin işleyişi ve etkileri bundan etkilenir. Aileler kendi sistemlerinde incelendiğinde sağlıklı ya da sağlıksız aile olarak nitelendirilebilmektedir. Buradaki “sağlık” olgusu; pozitif ilişkiler ve aileler arası dengeli alma-vermeyi ifade etmektedir. Sağlıklı ailelerde görülen ortak özellik; bu ailelerin iç düzenlerini ve yapılarını yeni koşullara göre tekrar oluşturmaları ve uyum sağlamalarıdır. Bu aileler iç dengelerini koruyarak yeni koşullara adaptasyon özelliğine sahiptirler. Bu ailelerin bir diğer özelliği ise daha geniş sosyal sistemlerle etkileşim halinde; bir diğer deyişle açık olmasıdır. Sağlıklı işleyen ailelerde aile üyelerine bağlılık ve bu bireylerin gelişimine destek veren tutumlar görülür. Sağlıklı aileler birbirleri ile nitelik ve nicelik olarak tatmin edici vakit geçirirler. Örneğin günlük aktivitelerde bir arada bulunmanın yanı sıra çeşitli özel günlere de sahiptirler. Aynı zamanda bu ailelerin iletişimi mercek altına alındığında sözlü ve sözsüz mesajları iyi anlayabilme, destek ve anlayışı içermektedir. Sağlıklı ailelerin beklenmedik kriz durumlarında birbirlerine duygularını ifade ederek tanımladıkları görülmektedir. Bu tip ailelerde roller açıktır ve herhangi değişen bir durumda esneklik gösterilebilir. Örneğin; evin bir bireyi hasta olduğunda yemek yapımı diğer birey tarafından üstlenilebilir.
Sağlıklı aile bu ailelelerin stresle hiç karşı karşıya gelmemesi demek değildir. Ancak bu streslerle uygun başa çıkma becerilerine sahiptirler. Stres hayatın bir parçasıdır. Aile yaşam stresörleri içeriklerine göre Beklendik ve beklenmedik olarak ikiye ayrılabilir. Beklendik aile stresörleri yaş ve yaşam dönemleri ile ilgili gelişimsel ya da iş, okul ve sosyal ilişkileri kapsayan zaman ile ilgili olabilir.Beklenmedik aile stresörleri ise ailedeki rollerin yeniden düzenlenmesine sebep olan rutin olmayan durumları içerir.
Tek ebeveynli aile terimi boşanma, terk etme, ölüm, evlat edinme, ebeveynlerden birinin uzakta yaşaması ya da hapiste olması gibi durumlar için betimleyici olarak kullanılır. Tek ebeveyn olma durumu seçimle(boşanma vb.) ya da zorunlu (ölüm vb.) olsa da bu ailenin bireyleri yeniden kurulan bir düzene adapte olmak zorunda kalmakta ve sorumlulukları artmaktadır.
Tek ebeveynli ailelerin kendilerine özgü olumlu ve olumsuz yönleri vardır. Tek ebeveynli ailelerin ilk olumlu özelliği; çoğu zaman diğer ailelerden daha demokratik bir tutum sergilendiği görülmesidir. Alınan kararlarda hem çocukların hem ebeveynlerin ihtiyaçları gözetilir. Aynı zamanda bu ailelerde roller bir takım sınırlı kaynaklar sebebiyle esnektir ve tolere edilebilir. Bu ailelerde gelişimsel aşamalar büyük bir hızla izlenir ve çocuklar sorumluluk almayı daha erken yaşlarda öğrenir. Bu yüzden önemli gelişimsel becerileri yaşıtlarından önce öğrenirler. Bunların yanı sıra, tek ebeveynli çocuklar ihtiyaçlarını karşılamakta daha yaratıcı ve kanaatkardırlar.
Tek ebeveynli aile olma durumu çoğu zaman roller ve sınırlar bakımından güçlükler getirmektedir. Çocuğun velayetinin verildiği eş ile diğer eş arasındaki sınır çekişmeleri problem oluşturabilir.Aynı zamanda çocuk ve ebeveyn arasındaki çizgisi belirli olmayan sınırlar da davranış problemlerine yol açabilir. Bir diğer olumsuz özellik ise; bu ailelerde rol belirsizliklerinin oluşmasıdır. Rollerin esnek ve tolere edilebildiği ailelerde bu durum bir kazanç iken, aşırı yüklenilen roller bireyin tükenmesine sebep olabilir. Bu ailelerin sorunlarla karşı karşıya kaldığı bir diğer alan ise çocuklarının okul performansıdır. Yapılan araştırmalar göre; tek ebeveynli ailelerin çocuklarının akademik performansı düştüğü görülmektedir. Tek ebeveynli aile olmanın zorluklarınına; bu çocukların kimlik karmaşası yaşayabileceği, partneriyle ilişki kurmakta zorlanabileceği ve depresyon ve diğer olumsuz duyguları deneyimleyebileceği eklenebilir.
Bu aileler ile birlikte çalışıldığında sınırlar,hiyerarşiler ve ayrılma/birleşme gibi konular ele alınır. Terapi sürecinde açık ve işlevsel sınırların oluşması hedeflenir. Aynı zamanda bu bireylerin duygularını iyi düzenleyebilmelerine yardımcı olmak amaçlanır. Aile üyelerinin içsel ve dışsal kaynaklarından etkilibir şekilde faydalanmalarına yardımcı olunur.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Aile Sağlığı ve Tek Ebeveynli Aileler" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Furuzan REZAZADEH'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Furuzan REZAZADEH'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
