Ergenlerde Utangaclik
Ergenlik Cagi
Ergenlik caginin kimligimizi oturtma surecinde onemli bir rolu vardir. Ergenlik donemini bir tur hamur olarak da dusunebiliriz; cunku artik yeni deneyimledigimiz yasantilari ve yeni ogrendigimiz bilgileri, gecmiste deneyimledigimiz yasantilarla ve bilgilerle yorumlayip kendimizi kesfetmeye baslariz. Bu donem kizlarda 10-12 yaslarinda, erkeklerde ise 12-14 yaslari arasinda baslamaktadir. Bilindigi uzere bu donemde ergen bireylerde pek cok fiziksel, zihinsel ve duygusal degisiklikler yasanmaktadir. Sivilce olusumu, bedende degisiklikler, karsi cinse artan ilgi, ani ofke patlamalari, asiri duygusallik, umursamama, veya daha felsefik dusunme yetileri gozlemlenebilir. Bunlara ek olarak, bazi ergen bireylerde utangaclik ve buna bagli olarak sosyal ortamlardan kacinma, kendini ifade edememe gibi kacinma davranislari da gozlemlenebilir.
Toplumumuzda ‘olgun cocuk’ olmak cok kabul goren bir kavramdir; ve yine toplumumuza gore ergenlik cagi daha cok ‘asilik’ ile tanimlanmaktadir. Fakat altini cizmek gerekir ki, saglikli olan aslinda olgun olmak degil, bireyin kendi yasitlarina gore ozelliklerini tasimasidir. Sanilanin aksine, ergenligin tek belirtisi asilik veya dikbaslilik degildir. Bu noktada ailenin cocugunu cok iyi gozlemlemesi gerekir. Acaba cocugunuz olgun mu; yoksa duygularini, dusuncelerini paylasmaktan cekiniyor ve kendini ifade etmekte gucluk mu ceken bir birey mi?
Nedir Utangaclik?
Literaturde utangaclik ayni zamanda ‘Cekingen Kisilik Bozuklugu’ olarak da gecmektedir.
Bu ozellige sahip kisilerde toplum icerisinde kendini gosterememe, dusuk ozsaygi, sosyal iliskilerde yetersizlik, baskalari tarafindan elestirilme-alay edilme endisesi, kendini elestirme ve begenmeme, daha cok dusuncelerine/ne yapmasi gerektigine odaklanma, tipik olarak da sozel iletisimden kacinma ve baskalarinin fikirlerini onemseme tutumlari gozlemlenir. Ayni zamanda baskalari tarafindan onay almak onlar icin cok onemlidir. Her ne kadar grup icerisinde yer almak isteseler de bunu basaracak cesaret bulamazlar ve dolayisiyla da gruptan uzak dururlar. Girdikleri sosyal gruplarda da mumkun oldugunca geri planda durmaya calisarak daha az kendilerini belli etmeyi isterler. Bu ozellige sahip ergen bireylerde ‘-meli ve -mali’lara sik rastlanir. Hayati akisina birakmakta gucluk cekerler; cunku genel olarak dusuncelerinde hep ‘olmasi gerekenler’ vardir. Digerlerinin uzerinden gozlem yaparak kendilerine bazi davranis/dusunce kaliplari cikartabilir ve kendilerini bunlarla kiyaslayabilirler. Bazi durumlarda bireyde bu utanmaya ve cekinmeye bagli olarak kekemelik de gorulebilir.
His ve duygular olarak baktigimizda da bireyde yaygin olarak yalnizlik, caresizlik, ozguven eksikligi, daha cok digerlerini begenme ve onlara gipta etme, surekli digerlerinin daha mutlu oldugunu dusunme ve kendilerinin hep olumsuz yonlerine odaklanarak mutsuz olduklari gozlemlenir.
Utangacligin Nedeni
Cekingen kisilik bozuklugunun ve utangacligin tam olarak nedeni belirtilememekle birlikte, bu durumu arttiran risk faktorleri saptanmistir. Bunlara bagli olarak, bireyin cocukluk donemi ve aile ile kurmus oldugu bagin bu durumda onemli etkilerinin oldugu gorulmustur.
Aile Yapisi:
Bazen ebeveynler cocuklari icin en iyi seyi dusunurken, istemsiz bir sekilde gelismelerinde olumsuz sonuclara da neden olabilirler; asiri koruyucu olmak gibi. Cocuklar asiri bir korumayla buyutulduklerinde, her seylerinin ebeveynler tarafindan karsilanmasina alisik olurlar; cunku zaten dusunulecek her seyi anne ve babalari onlar icin dusunmekte ve yapmaktadir. Ergenlik cagiyla beraber, daha bireysel bir yola adim atarlar ve tek baslarina ne yapacaklarini bilemedikleri vakit de iclerine kapanip daha cekingen davranislar sergileyebilirler.
Kisi yetistirilirken, ailesi veya cevresi tarafindan fazla elestiriye maruz kaldiginda, kisinin kendine olan algisinda olumsuz durumlar olabilir; kendini kucumseme, kendini begenmeme, beceriksiz olma veya kendini hep digerlerinden asagida gorme gibi. Ergenlikle beraber kisinin aklina ilginc fikirler gelebilir, ilham aldigi seyleri fark edebilir ve yeni ilgi alanlari edinebilir. Veya yasadigi durumlari anlatis bicimi farklilik gosterebilir (resim cizme, muzik veya agresyon gibi). Ergen kisi bu deneyimlerini paylastiginda, kirici elestiriye maruz kaldiginda ya da heyecanla anlattigi veya sundugu seye ilgi gormediginde kendi icine kapanabilir. Soylediklerinin veya yaptiklarinin ‘sacma’ oldugu fikrine kapildigi zaman da cekingenlik bas gosterebilir.
Cocuklar yetistirilirken onlara zaman zaman sorumluluklar vermek gerekir. Bu hem kendilerine olan ozguveni arttirir hem de aile cekirdegine kendilerini ait hissederler. Fakat alabileceginden fazla (yasina gore) sorumluluk verildigi zamanlarda birey kendi yasinin getirdigi ozelliklerden siyrilip erken yasta kendisini ‘-meli ve -mali’lara teslim eder. Bir yanda yapmasi gerekenler vardir, bir yanda da yasinin ve gelisiminin verdigi heyecan. Boyle bir durumda da kisi kendi icinde bir catisma yasar, kendi icindeki heyecanini bastirir ve daha ice kapanik bir tutum sergileyebilir.
Peki genetik baglantisi? Ornek olarak, sizofreni kadar genetikle guclu bir baginin olup olmadigi saptanmamakla beraber, aile yapisinin onemli bir gorevinin oldugu bilinmektedir. Ailede genel olarak utangac bir yapi soz konusuysa, ebeveynler kendilerini ifade etmekte gucluk cekebiliyorlarsa ve daha iclerine kapaniklarsa, birey de yetisirken kendisine ebeveynlerini rol-model alacaktir ve kendisi de bu yapinin icerisinde var olacaktir. Bu acidan bakildiginda, kisi cekingen kisilik ozelliklerini cevresinden ogrenebilmektedir.
Psikolojik Travma:
Bireydeki degisimleri daha iyi gorebilmek ve adlandirabilmek adina, iyi bir gozlemci olmak gerekir. Bu utangaclik ne zamandir var, hep boyle miydi yoksa birden bire mi oldu, okuldaki davranislari nasil, evdeki davranislari nasil, arkadas iliskilerinde ve farkli ortamlarda nasil? Bunlari sorgulamak gerekir; cunku buralardan onemli ipuclari yakalanabilir ve esas problemin utangacliktan mi yoksa yasanilan bir travmanin sonuclarindan mi kaynaklandigina ulasilabilir.
Aile ici siddet de buyume cagindaki bir kisiyi olumsuz yonde etkilemektedir ve kiside travma olusturabilir. Sadece siddete maruz kalmak degil, ebeveynlerin arasindaki siddete de taniklik etmesi bireyde olumsuz hislere ve dusuncelere neden olabilmektedir. Siddetten kasit, sadece fiziksel olarak dovmek veya vurmak degildir, ayni zamanda psikolojik siddet ve cinsel istismardir.
Neler Yapilabilir
Psikolojik rahatsizliklarin tedavisi yapilirken, ayni zamanda rahatsizliga neden olan tutumlar ve ortam da degismektedir. Cunku tedavi, butuncul bakis acisiyla yapildiginda (tedavi surecine aileyi de katmak gibi) daha etkin bir sonuca ulasilir. Yukarida bahsedilen belirtiler gozlemlendiginde once aile kendi icerisinde neler yapabilir onlari dusunmeli ve basa cikamadiklari zaman da bir uzman yardimina basvurmalidirlar.
Aileye Oneriler:
Her seyden once sevgi. Sevginin tahmin edemeyecegimiz kadar buyuk bir tedavi etkisi vardir. Aslinda problem sevgisizlikten cok, sevginin ifade edilememesinden kaynaklanir cogu zaman. Ailenin guzel bir dille (sozel, davranissal veya bedensel) sevgisini cocuguna gosterebiliyor olmasi gerekir. Bu kuvvetli bag saglandiginda ergen kisi arkasinda bir destekci oldugunun guvenini kazanir ve daha saglam adimlarla onune adim atar. Sevgi, aslinda daha iyisi olsun diye elestirmek veya cocugu dis faktorlerden korumak degil, cocugu anlamaktan ve onunla beraber vakit gecirmekten gecer.
Aile, ergen kisiyi farkli ortamlara girebilmesi icin desteklemektedir. Her bireyin guclu ve gucsuz oldugu yanlari vardir. Gucsuz yanlari gun isigina cikarmak cok motive edici bir davranis olmamakla beraber, kiside ozguven eksikligi de yaratabilir. Yine bu noktada iyi bir dinleyici ve gozlemci olarak ergen kisinin ilgi alanlari ve yapmaktan hoslandigi/hoslanabilecegi alanlar kesfedilebilir. Bir hobi sahibi oldugunda, o konuyla ilgili arkadas gruplarina, kurslara veya egitimlere giderek kendine olan guveni yerine gelir ve sevdigi ortamlarda kendini daha rahat ifade edebildigini fark eder.
Uzman Yardimi:
Aile kendini yetersiz hissettiginde mutlaka bir uzmana basvurmalidir. Aslinda bu surec sadece ergen kisiyi etkilememektedir; bu etki butun aile bireylerinde de gorulebilir. Bu yuzden bu noktada aile ile beraber calismak cok onemlidir.
Uzman kisi aile ve ergenle yaptigi gorusmede iyi bir anamnez alarak once semptomlari saptar. Aile arasindaki iletisime bakar ve basvurmalarindaki beklentiyi irdeler. Her zaman icin temel amac, ergen bireyle iyi ve guvenilir bir iliski kurmaktir. Guven dolu bir iliski cogu yarayi sarabilir ve bireyi kendini ifade edebilmesi icin yureklendirir. Daha sonra ise, yasanilan zorluga ve semptomlara bagli olarak uygun terapi ekolu secilir. Terapi sureci kisiden kisiye farklilik gostermektedir; cunku bazi durumlarda gelinen nedenden baska problemler de ortaya cikabilmektedir. Terapiye duzenli bir sekilde gelindiginde daha verimli sonuclar alindigi bilinmektedir.
Kisa Not: Iyi bir gozlemci olundugunda, acik bir iliski saglandiginde, sevgi dili kazanildiginda ve bir uzmana basvuruldugunda yasanilan hicbir sorun cozumsuz degildir :)
Ergenlik caginin kimligimizi oturtma surecinde onemli bir rolu vardir. Ergenlik donemini bir tur hamur olarak da dusunebiliriz; cunku artik yeni deneyimledigimiz yasantilari ve yeni ogrendigimiz bilgileri, gecmiste deneyimledigimiz yasantilarla ve bilgilerle yorumlayip kendimizi kesfetmeye baslariz. Bu donem kizlarda 10-12 yaslarinda, erkeklerde ise 12-14 yaslari arasinda baslamaktadir. Bilindigi uzere bu donemde ergen bireylerde pek cok fiziksel, zihinsel ve duygusal degisiklikler yasanmaktadir. Sivilce olusumu, bedende degisiklikler, karsi cinse artan ilgi, ani ofke patlamalari, asiri duygusallik, umursamama, veya daha felsefik dusunme yetileri gozlemlenebilir. Bunlara ek olarak, bazi ergen bireylerde utangaclik ve buna bagli olarak sosyal ortamlardan kacinma, kendini ifade edememe gibi kacinma davranislari da gozlemlenebilir.
Toplumumuzda ‘olgun cocuk’ olmak cok kabul goren bir kavramdir; ve yine toplumumuza gore ergenlik cagi daha cok ‘asilik’ ile tanimlanmaktadir. Fakat altini cizmek gerekir ki, saglikli olan aslinda olgun olmak degil, bireyin kendi yasitlarina gore ozelliklerini tasimasidir. Sanilanin aksine, ergenligin tek belirtisi asilik veya dikbaslilik degildir. Bu noktada ailenin cocugunu cok iyi gozlemlemesi gerekir. Acaba cocugunuz olgun mu; yoksa duygularini, dusuncelerini paylasmaktan cekiniyor ve kendini ifade etmekte gucluk mu ceken bir birey mi?
Nedir Utangaclik?
Literaturde utangaclik ayni zamanda ‘Cekingen Kisilik Bozuklugu’ olarak da gecmektedir.
Bu ozellige sahip kisilerde toplum icerisinde kendini gosterememe, dusuk ozsaygi, sosyal iliskilerde yetersizlik, baskalari tarafindan elestirilme-alay edilme endisesi, kendini elestirme ve begenmeme, daha cok dusuncelerine/ne yapmasi gerektigine odaklanma, tipik olarak da sozel iletisimden kacinma ve baskalarinin fikirlerini onemseme tutumlari gozlemlenir. Ayni zamanda baskalari tarafindan onay almak onlar icin cok onemlidir. Her ne kadar grup icerisinde yer almak isteseler de bunu basaracak cesaret bulamazlar ve dolayisiyla da gruptan uzak dururlar. Girdikleri sosyal gruplarda da mumkun oldugunca geri planda durmaya calisarak daha az kendilerini belli etmeyi isterler. Bu ozellige sahip ergen bireylerde ‘-meli ve -mali’lara sik rastlanir. Hayati akisina birakmakta gucluk cekerler; cunku genel olarak dusuncelerinde hep ‘olmasi gerekenler’ vardir. Digerlerinin uzerinden gozlem yaparak kendilerine bazi davranis/dusunce kaliplari cikartabilir ve kendilerini bunlarla kiyaslayabilirler. Bazi durumlarda bireyde bu utanmaya ve cekinmeye bagli olarak kekemelik de gorulebilir.
His ve duygular olarak baktigimizda da bireyde yaygin olarak yalnizlik, caresizlik, ozguven eksikligi, daha cok digerlerini begenme ve onlara gipta etme, surekli digerlerinin daha mutlu oldugunu dusunme ve kendilerinin hep olumsuz yonlerine odaklanarak mutsuz olduklari gozlemlenir.
Utangacligin Nedeni
Cekingen kisilik bozuklugunun ve utangacligin tam olarak nedeni belirtilememekle birlikte, bu durumu arttiran risk faktorleri saptanmistir. Bunlara bagli olarak, bireyin cocukluk donemi ve aile ile kurmus oldugu bagin bu durumda onemli etkilerinin oldugu gorulmustur.
Aile Yapisi:
Bazen ebeveynler cocuklari icin en iyi seyi dusunurken, istemsiz bir sekilde gelismelerinde olumsuz sonuclara da neden olabilirler; asiri koruyucu olmak gibi. Cocuklar asiri bir korumayla buyutulduklerinde, her seylerinin ebeveynler tarafindan karsilanmasina alisik olurlar; cunku zaten dusunulecek her seyi anne ve babalari onlar icin dusunmekte ve yapmaktadir. Ergenlik cagiyla beraber, daha bireysel bir yola adim atarlar ve tek baslarina ne yapacaklarini bilemedikleri vakit de iclerine kapanip daha cekingen davranislar sergileyebilirler.
Kisi yetistirilirken, ailesi veya cevresi tarafindan fazla elestiriye maruz kaldiginda, kisinin kendine olan algisinda olumsuz durumlar olabilir; kendini kucumseme, kendini begenmeme, beceriksiz olma veya kendini hep digerlerinden asagida gorme gibi. Ergenlikle beraber kisinin aklina ilginc fikirler gelebilir, ilham aldigi seyleri fark edebilir ve yeni ilgi alanlari edinebilir. Veya yasadigi durumlari anlatis bicimi farklilik gosterebilir (resim cizme, muzik veya agresyon gibi). Ergen kisi bu deneyimlerini paylastiginda, kirici elestiriye maruz kaldiginda ya da heyecanla anlattigi veya sundugu seye ilgi gormediginde kendi icine kapanabilir. Soylediklerinin veya yaptiklarinin ‘sacma’ oldugu fikrine kapildigi zaman da cekingenlik bas gosterebilir.
Cocuklar yetistirilirken onlara zaman zaman sorumluluklar vermek gerekir. Bu hem kendilerine olan ozguveni arttirir hem de aile cekirdegine kendilerini ait hissederler. Fakat alabileceginden fazla (yasina gore) sorumluluk verildigi zamanlarda birey kendi yasinin getirdigi ozelliklerden siyrilip erken yasta kendisini ‘-meli ve -mali’lara teslim eder. Bir yanda yapmasi gerekenler vardir, bir yanda da yasinin ve gelisiminin verdigi heyecan. Boyle bir durumda da kisi kendi icinde bir catisma yasar, kendi icindeki heyecanini bastirir ve daha ice kapanik bir tutum sergileyebilir.
Peki genetik baglantisi? Ornek olarak, sizofreni kadar genetikle guclu bir baginin olup olmadigi saptanmamakla beraber, aile yapisinin onemli bir gorevinin oldugu bilinmektedir. Ailede genel olarak utangac bir yapi soz konusuysa, ebeveynler kendilerini ifade etmekte gucluk cekebiliyorlarsa ve daha iclerine kapaniklarsa, birey de yetisirken kendisine ebeveynlerini rol-model alacaktir ve kendisi de bu yapinin icerisinde var olacaktir. Bu acidan bakildiginda, kisi cekingen kisilik ozelliklerini cevresinden ogrenebilmektedir.
Psikolojik Travma:
Bireydeki degisimleri daha iyi gorebilmek ve adlandirabilmek adina, iyi bir gozlemci olmak gerekir. Bu utangaclik ne zamandir var, hep boyle miydi yoksa birden bire mi oldu, okuldaki davranislari nasil, evdeki davranislari nasil, arkadas iliskilerinde ve farkli ortamlarda nasil? Bunlari sorgulamak gerekir; cunku buralardan onemli ipuclari yakalanabilir ve esas problemin utangacliktan mi yoksa yasanilan bir travmanin sonuclarindan mi kaynaklandigina ulasilabilir.
Aile ici siddet de buyume cagindaki bir kisiyi olumsuz yonde etkilemektedir ve kiside travma olusturabilir. Sadece siddete maruz kalmak degil, ebeveynlerin arasindaki siddete de taniklik etmesi bireyde olumsuz hislere ve dusuncelere neden olabilmektedir. Siddetten kasit, sadece fiziksel olarak dovmek veya vurmak degildir, ayni zamanda psikolojik siddet ve cinsel istismardir.
Neler Yapilabilir
Psikolojik rahatsizliklarin tedavisi yapilirken, ayni zamanda rahatsizliga neden olan tutumlar ve ortam da degismektedir. Cunku tedavi, butuncul bakis acisiyla yapildiginda (tedavi surecine aileyi de katmak gibi) daha etkin bir sonuca ulasilir. Yukarida bahsedilen belirtiler gozlemlendiginde once aile kendi icerisinde neler yapabilir onlari dusunmeli ve basa cikamadiklari zaman da bir uzman yardimina basvurmalidirlar.
Aileye Oneriler:
Her seyden once sevgi. Sevginin tahmin edemeyecegimiz kadar buyuk bir tedavi etkisi vardir. Aslinda problem sevgisizlikten cok, sevginin ifade edilememesinden kaynaklanir cogu zaman. Ailenin guzel bir dille (sozel, davranissal veya bedensel) sevgisini cocuguna gosterebiliyor olmasi gerekir. Bu kuvvetli bag saglandiginda ergen kisi arkasinda bir destekci oldugunun guvenini kazanir ve daha saglam adimlarla onune adim atar. Sevgi, aslinda daha iyisi olsun diye elestirmek veya cocugu dis faktorlerden korumak degil, cocugu anlamaktan ve onunla beraber vakit gecirmekten gecer.
Aile, ergen kisiyi farkli ortamlara girebilmesi icin desteklemektedir. Her bireyin guclu ve gucsuz oldugu yanlari vardir. Gucsuz yanlari gun isigina cikarmak cok motive edici bir davranis olmamakla beraber, kiside ozguven eksikligi de yaratabilir. Yine bu noktada iyi bir dinleyici ve gozlemci olarak ergen kisinin ilgi alanlari ve yapmaktan hoslandigi/hoslanabilecegi alanlar kesfedilebilir. Bir hobi sahibi oldugunda, o konuyla ilgili arkadas gruplarina, kurslara veya egitimlere giderek kendine olan guveni yerine gelir ve sevdigi ortamlarda kendini daha rahat ifade edebildigini fark eder.
Uzman Yardimi:
Aile kendini yetersiz hissettiginde mutlaka bir uzmana basvurmalidir. Aslinda bu surec sadece ergen kisiyi etkilememektedir; bu etki butun aile bireylerinde de gorulebilir. Bu yuzden bu noktada aile ile beraber calismak cok onemlidir.
Uzman kisi aile ve ergenle yaptigi gorusmede iyi bir anamnez alarak once semptomlari saptar. Aile arasindaki iletisime bakar ve basvurmalarindaki beklentiyi irdeler. Her zaman icin temel amac, ergen bireyle iyi ve guvenilir bir iliski kurmaktir. Guven dolu bir iliski cogu yarayi sarabilir ve bireyi kendini ifade edebilmesi icin yureklendirir. Daha sonra ise, yasanilan zorluga ve semptomlara bagli olarak uygun terapi ekolu secilir. Terapi sureci kisiden kisiye farklilik gostermektedir; cunku bazi durumlarda gelinen nedenden baska problemler de ortaya cikabilmektedir. Terapiye duzenli bir sekilde gelindiginde daha verimli sonuclar alindigi bilinmektedir.
Kisa Not: Iyi bir gozlemci olundugunda, acik bir iliski saglandiginde, sevgi dili kazanildiginda ve bir uzmana basvuruldugunda yasanilan hicbir sorun cozumsuz degildir :)
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Ergenlerde Utangaclik" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Hande OKÇUOĞLU'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Hande OKÇUOĞLU'nun izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
gençlerde utangaçlık, ergende utangaçlık, gençte utangaçlık, ergenlerde utangaçlık, utangaçlık sebepleri
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
