2007'den Bugüne 92,310 Tavsiye, 28,219 Uzman ve 19,977 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Zeka Nedir? Zeka Geriliği Tanımı, Üstün Zeka, Özel Öğrenme Güçlüğü Nedir?
MAKALE #11165 © Yazan Psk.Merve OGAN | Yayın Temmuz 2013 | 17,232 Okuyucu
ZEKA NEDİR

Sözlük anlamı: İnsanın düşünme, akıl yürütme, objektif gerçekleri algılama, yargılama ve sonuç çıkarma yeteneklerinin tamamı, anlak, dirayet, zeyreklik, feraset. Zeka, diğer şeyler arasında, akıl yürütme (mantıklı düşünme yeteneği), plan yapma, problem çözme, soyut düşünme, karmaşık fikirleri kavrama, çabuk ve deneyimlerden öğrenme yeteneklerini içeren genel bir zihinsel kapasitedir. Zihinsel süreçler sergilenen davranışlara bakılarak değerlendirilir. Bu davranışlar çeşitli testler ve gözlemlerle değerlendirilir. Zihin; algılama, bellek, düşünme, akıl yürütme, öğrenme gibi birçok işlevi içerir. Buradan hareketle şöyle bir tanım yapılabilir: Zeka , zihnin öğrenme , öğrenilenden yararlanabilme, yeni durumlara uyabilme ve yeni çözüm yolları bulabilme yeteneğidir.

Zekânın ölçülmesi:

Zekâ birtakım testler aracılığıyla ölçülebilir. Bu gâyeyle birçok test geliştirilmiştir. 1905 yılında A. Binet, V. Henry ve T. Simon daha karmaşık zihinsel ölçümlerin kullanıldığı ilk zeka testini geliştirmiştir. Sonraki yıllarda revize edilen bu test günümüzde Stanford-Binet Zeka Testi olarak kullanılmaktadır. 1939 yılında Wechsler Yetişkinler için Zeka Ölçeği’ni yayınladı(WAIS). 1949 yılında Wechsler Çocuklar için Zeka Ölçeği (WISC) yayınlandı. Yeniden düzenlemelerden sonra günümüzde WISC-R versiyonu kullanılmaktadır.
Zekâ yaşının doğum yaşına bölünmesiyle zekâ derecesi tespit edilir. Kesirden kurtarılması için 100 ile çarpılarak elde edilen rakama “zekâ bölümü” (IQ) adı verilir.
IQ (zeka bölümü) = Zeka yaşı X 100
Gerçek yaşı

Dünya sağlık örgütüne göre , zeka katsayıları şu şekilde sınıflandırılmaktadır:
0-20 Çok ağır Derecede Mental Retardasyon
20-34 Ağır Derecede mental retardasyon
35-49 Orta Derecede mental retardasyon
50-69 Hafif Derecede mental retardasyon
70-84 Sınırda Zeka Düzeyi
85-109 Normal Zeka Düzeyi
110-119 Normal Üstü Zeka Düzeyi
120-129 Üstün Zeka Düzeyi
130-139 Çok üstün Zeka Düzeyi
140 + Dahi

Zeka Geriliği Nedir?

Zeka Geriliği (Mental Retardasyon) olan kişiler hali hazırdaki zihinsel işlevlerde (dikkat, algılama, muhakeme, kavrama, bellek) önemli sınırlılıkları göstermektedir. Bu zihinsel işlevlerin yanı sıra uyumsal beceri alanlarından (iletişim ,özbakım, ev yaşamı, sosyal beceriler, toplumsal yararlılık,kendini yönetme , sağlık ve güvenlik , işlevsel akademik beceriler, boş zaman değerlendirme vb. ) iki yada daha fazlasında sınırlılıklar gösterme durumudur. Zeka Geriliği tanısı geçerliliği ve güvenirliği yapılmış standart zeka testleri sonucunda Zeka Bölümü (IQ) 70in altında olan bireylere konur. Zeka geriliği, toplumda sanılanın aksine “hiçbir şey öğrenemeyen” bireyler değil bir çok bilgi ve beceriyi öğrenen ancak kendi yaş seviyesine göre daha geç öğrenen çocuklar olarak da düşünülebilir. Bu anlamda hem okullarımızda hem ailelerimiz bu durumdaki çocukların dışlaması veya hasta bebek gibi verici davranılması onların normalden daha da uzaklaşmasına neden olacaktır. Eğitimcinin ve ailenin bu konuda eğitilmesi ve psikolojik destek görmesi çok önemlidir.

Zeka Geriliğinin Nedenleri?

Doğum öncesi (Prenatal) hazırlayıcı nedenler:
Soyaçekim/genetik nedenler, aşırı yaşlılık, metabolizmal bozukluklar, Hormonal bozukluklar, kromozom bozuklukları, akraba evliliği, kan uyuşmazlığı vb. Anneye ait toksemi, hipotiroidi, alkol ve madde bağımlılığı, enfeksiyonlar, ilk üç ayda geçirilen kızamıkçık, çiçek, kabakulak, kızamık, çocuk felci, su çiçeği, mikrobik sarılık, grip, boğmaca, tifüs, kızıl, sıtma hastalıkları ve bakımsız geçirilen hamilelik dönemi.
Doğum sırası (Perinatal) nedenleri:
Erken doğum, doğum tarvmaları (bebeğin oksijensiz kalması, doğum esnasında alet kullanımı vb.)
Doğum sonrası(Postnatal) nedenler:
Aşı sonrası beyin iltihabı, beyin travması, ağır metal zehirlenmesi, aşırı beslenme bozukluğu ile kızamık, boğmaca, kabakulak, tüperküloz, menenjit ve ensefalit gibi hastalıklar. Metabolik, hepatik, dolaşımsal, hematoloji sistemleri ile ilgili aksaklıklar. Sosyal ve ekonomik sebeplerden zekâ geriliği olabilmektedir: Toplumun sosyal şartları, âilenin yapısı ve görgüsü, maddî imkânsızlıklar, eğitimsizlik, beslenme bozuklukları, uyan eksikliği gibi şartlar sayılabilir.

Üstün Zeka Nedir?

Zeka bölümleri ölçüt alınarak yapılan sınıflamada zeka bölümleri (IQ) 130 ve daha yüksek olan çocuklar üstün veya özel yetenekli çocuklar olarak kabul edilir. Bu çocuklarda konuşma, yürüme ve diğer motor becerileri erken öğrenirler. Okulda kendi sınıf düzeylerinden ileri olurlar. Çoğu zaman okula okumayı öğrenmiş olarak başlarlar. Akademik konulardan yaşıtlarından 1-2 yıl ileridedirler. Sosyal ortamlarda, arkadaşları arasında popülerdirler. Yeni ve değişik durumlara kolay adapte olurlar. Sorumluluk duygusuna sahiptirler ve grup içersinde liderdirler.
Üstün ve özel yetenekli çocuklar aşağıda belirtilen altı alandan bir veya birkaçından üstün başarı gösterirler:
• Genel zihin yeteneği
• Özel akademik yetenek
• Yaratıcı ve üretici düşünme yeteneği
• Liderlik yeteneği
• Görsel beceriler ve sanat yeteneği
• Devimsel (motor) yeteneği

Özel Öğrenme Güçlüğü nedir?

Özel öğrenme güçlüğü biraz daha ayrıntılandırıldığında disleksi (okuma güçlüğü), diskalkuli (matematik güçlüğü), disgrafi (yazma/çizim güçlüğü), dispraksi(motor güçlük) gibi bozukluklar olarak da adlandırılabilir. Temel tanımı; yukarıda anlatılan zeka testlerinde normal veya normalin üstünde zekaya sahip bireylerin; hiçbir fiziksel engeli olmadan konuşma, dinleme, okuma yazma, temek matematik becerileri, akıl yürütme, motor beceriler gibi becerilerin kazanılmasında ve kullanılmasında önemli zorlukları olan, bunlarla birlikte sosyal algılama, kendini yönetme, ve soyal etkiletişim alanlarında güçlük yaşayan bireylere denir. Bu grupta en sık karşılaştığımız ve toplumca da en çok bilinen okuma güçlüğü olan disleksidir. Özellikle okul yaşantısı başladığında “ders başarısızlığı” olarak karşımıza çıkan bu grupta ailelerin ve öğretmenlerin “her şeyi öğreniyor okuma yazma öğrenemedi” gibi bir yakınmasıyla tanışırız. Genellikle 1. Sınıfta yine zeka testleri ve destekleyici envanterlerle teşhis edilen bu bozukluk, çocuğun zorlandığı alana yönelik özel eğitimle desteklenmektedir.

Çocuğumun Zeka Seviyesini Öğrenmek İstiyorum, Ne Yapmalıyım?

Öncelikle bu incelemenin ne zaman ve nerde yapılacağı çok önemlidir. Standardizasyonu yapılmış zeka testleri 2 yaştan itibaren uygulanabilmektedir. 2 yaştan öncesinde ise gelişim tarama testleri ile çocuğunuzun gelişim düzeyini öğrenebilirsiniz. Gelişimin bir bütün olduğunu düşünürsek gelişim alanlarındaki düzeyin zeka düzeyi ile ilgili bir fikir verecektir. Bu noktada unutulmaması gereken, çocuğunuz doğduğunda hastanede “zeka testi” denilerek topuktan alınan kanla ölçülen şeyin aslında psikolojik anlamda bir zeka testi olmadığı, sadece yapısal olarak zeka geriliğine yol açan bozukluk ve sendromların taraması için bir yöntem olduğudur.
Çocuğunuzun gelişim sürecince dikkatinizi geçen herhangi bir değişiklik veya anormallik sizi çocuğunuzun gelişiminde herhangi bir farklılık olup olmadığı ile ilgili endişelendirebilir. Böyle bir kanıya sahipseniz hastanelerin çocuk psikiyatrisi bölümlerine ikametinizin bulunduğu ilçenin rehberlik araştırma merkezlerine veya uzman bir çocuk psikologuna başvurabilirsiniz.
Günümüzde zeka artık tek faktör olmaktan çıkmış, bireylerin bir çok alanda bir çok zihinsel becerilerinin varlığı ve bu alanların tespiti hız kazanmıştır. Bu anlamda çoklu zeka kuramı ve çoklu zeka faktörlerini ölçme araçları da yaygınlaşmaktadır. Burada hatırlanması gereken bireyin temel zihinsel işlevlerinde bir farklılık olup olmadığının tespitidir. Eğer birey, yaşıtlarına göre zihinsel işlevlerde benzer seviyede ilerliyorsa bu noktada çoklu zeka faktörlerini araştırarak gerçek yeteneğinin neler olabileceği araştırmalıdır. Üstün zekalı bireylerde ise yetenek alanları birden çok olacağı için yoğunlaşabileceği alan konusunda uzmanlar tarafından yönlendirilme yapılmalıdır.
Zihinsel engel bazen yukarıda belirttiğimiz nedenler dolayısıyla ortaya çıktığı gibi, doğuştan veya sonradan geçirilen hastalıklar, kazalar vb. sonucunda da oluşabilmektedir. Herhangi bir nedenle çocuğunuzun bedensel, zihinsel, sosyal ve/veya dil gelişiminde yaşıtlarından daha farklı davranışlar sergilediğini, yaşından daha küçük yaş gibi davrandığı veya daha büyük yaş çocuğu gibi davranışlar sergilediğini gözlemlediyseniz hastanelerin çocuk hastalıkları, çocuk psikiyatrisi veya rehberlik araştırma merkezlerine başvurabilirsiniz.
Unutmayın, ister zeka düşüklüğü ister üstün zeka düzeyi olsun çocuğunuzun kabul gören destekleyici bir sosyal çevrede büyümesi sağlıklı erişkin olabilmesi için en doğru yöntemdir.
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Zeka Nedir? Zeka Geriliği Tanımı, Üstün Zeka, Özel Öğrenme Güçlüğü Nedir?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Merve OGAN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Merve OGAN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     5 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Merve OGAN Fotoğraf
Psk.Merve OGAN
İstanbul
Psikolog
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi1 kez tavsiye edildi
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Psk.Merve OGAN'ın Makaleleri
► Zeka Artık Eski Zeka Değil Psk.Esra ERDOĞAN
► Üstün Zeka ve Yetenek Psk.Bilge AYGÜN
► Zeka Nedir? Psk.Kamil ERTEKİN
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,977 uzman makalesi arasında 'Zeka Nedir? Zeka Geriliği Tanımı, Üstün Zeka, Özel Öğrenme Güçlüğü Nedir?' başlığıyla benzeşen toplam 17 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
--
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


14:30
Top