Kuaförlerde Meslekle İlgili Kas-İskelet Sistemi ve Solunum Problemleri ve Tükenmişlik Sendromunun Belirlenmesi
Kuaförlerde Meslekle İlgili Kas-İskelet Sistemi ve Solunum Problemleri ve Tükenmişlik Sendromunun Belirlenmesi
Stj.Fzt. Yusuf Demir*, Stj.Fzt. Murat Öz*, Stj.Fzt. Tuna Özdemir*, Stj.Fzt. Yusuf Raşit Varlık*,
Stj.Fzt. Methi Atılgan*, Stj.Fzt. Ferhat Kılıçaslan*, Prof.Dr. Sema Savcı*
*Dokuz Eylül Üniversitesi, Fizik Tedavi Ve Rehabilitasyon Yüksekokulu
İletişim: Dokuz Eylül Üniversitesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Yüksekokulu, İZMİR
……………………………………………………………………………………………………………………….
ÖZET
Amaç:
Bu çalışmada kuaförlerde çalışma koşullarının oluşturduğu kas iskelet sistemi
problemleri, solunum problemleri, yorgunluk ve tükenmişlik sendromunu sorgulamak
ve insidansını ortaya çıkarmak amaçlanmıştır.
Yöntem:
Çalışmamıza İzmir Balçova’da bulunan bayan kuaförlerinde çalışan erkek kuaförler
gönüllülük esasına dayanılarak alınmıştır. Veriler, demografik bilgi formu, Corbin
postür analiz formu, Nordic Musculoskeletal Questionnaire, Yorgunluk Şiddet Ölçeği
(FSS, Fatigue Severity Scale) , European Community Repiratory Health Survey anketi
ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği ile elde edilmiştir.
Bulgular:
Elde edilen verilere göre genel olarak olguların , %33.3ünde iyi postüre, %89.7sinde
en az bir bölgede ağrıya, %12.82sinde yorgunluğa, %23.1inde hışıltılı solunuma,
%5.13ünde duygusal tükenmişliğe rastlanmıştır
Sonuç:
Genel olarak kuaförlerde yüksek oranda postür bozukluğu ve ağrı semptomuna
rastlanırken; solunum problemleri ve tükenmişlik sendromunun görülme sıklığı düşük
oranda gözlenmiştir.
…………………………………………………………………………………………………...
GİRİŞ
Çalışan kişiler meslekleri gereği sürekli tekrarlamak zorunda kaldıkları işlerden dolayı fizyolojik, fiziksel ve psikolojik açıdan çeşitli mesleki yaralanmalara maruz kalmaktadırlar.
[1,2,3]
İş aktiviteleri sırasında fiziksel ve psiko-sosyal risklere bağlı olarak gelişen ağrı, hareket kısıtlanması ve sakatlanmalarla seyredebilen kas iskelet hastalıkları çalışanların yaygın sağlık sorunudur. İşe bağlı olarak geliştiklerinde Mesleki Kas İskelet Hastalıkları (MKİH) olarak kabul edilen bu hastalıkların oluşumlarında iş yerinde tekrarlamalı, zorlamalı hareketler, vücudun kötü pozisyonlarda kullanımı ve ergonomik yetersizlikler önemli rol oynar. [4,5] Kuaförlerde de uzun süreli aynı pozisyonda kalmaya ve yoğun çalışma şartlarına bağlı olarak çeşitli postür ve kas iskelet sistemi problemleri ve yorgunluk gözlenmektedir.[5] Kas iskelet sistemi problerinin yanı sıra çalışma ortamı ve koşullarına bağlı çeşitli solunum problemleri de gözlenebilmektedir.[6,7] Toplumlarda astım ve diğer solunum hastalıkları ve semtomların prevalansı çevresel faktörlere göre farklılık göstermektedir, bu çevresel faktörlerin en önemlisi de mesleki maruziyettir.[1] Kuaförler gün boyu işle ilgili hastalıklara ve havayolu semptomlarına neden olan çeşitli alerjik ve irritatif maddelere maruz kalırlar.[8,9] Bu durum da solunum problemlerinin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Çalışma alanı ve şartlarına bağlı vücut sistemlerinde etkilenmelerle birlikte bireylerde psiko sosyal olarak da etkilenmeler görülebilmektedir. Bunlardan biri de tükenmişlik sendromudur. Tükenmişlik sendromu, günümüzde pek çok alanda görülmektedir.[10] Özellikle işi gereği insanlarla ilgilenen ve onlara hizmet veren sektörlerde çalışan kişilerde tükenmişlik daha fazla ortaya çıkmaktadır; tükenmişlik, kişilerde fiziksel ve ruhsal sorunlara yol açmaktadır. Bu da kişilerin davranışlarına yansımakta, görev ve hizmetlerini tam olarak yapmalarına engel olmaktadır.[11] Kuaförlerde de uzun süreli çalışma ve sürekli hizmet
verdiği kişilerde memnuniyet oluşturma beklentisi nedeni ile tükenmişlik sendromu olabileceği düşünülmüştür. Ancak literatürde bu konuda yapılan bir çalışmaya rastlanmamıştır.
Bu çalışmada kuaförlerde çalışma koşullarının oluşturduğu kas iskelet sistemi problemleri, solunum problemleri, yorgunluk ve tükenmişlik sendromunu sorgulamak ve insidansını ortaya çıkarmak amaçlanmıştır.
YÖNTEM VE GEREÇ
Çalışmamıza, 2012 yılının mart-mayıs ayları arasında İzmir Balçova bölgesinde bulunan Esnaf ve Zanaatkârlar odasına kayıtlı bayan kuaförlerinde çalışan 45 erkek birey alındı. En az kalfalık belgesi almış olmak ve en az 3 yıldır aktif çalıyor olmak şartları arandı. Gönüllük esasına bağlı olarak çalışmaya katılan tüm bireylere onam formu imzalatıldı. Dışlanma kriterlerimiz olan konjenital veya travmaya bağlı musculoskeletal problem bulunması, tanısı konmuş herhangi bir hastalık olması ve düzenli ilaç kullanımı şartlarından en az birine uyan 6 katılımcı çalışmaya dahil edilmedi. Çalışmamız 39 katılımcıyla tamamlandı.
Katılımcıların demografik verileri ve sosyo-demografik özellikleri (yaş, kilo, boy, BMI, dominant ekstremite, öğrenim durumları) anket yardımıyla kaydedildi. Ayrıca musculoskeletal problemleri, tanısı konmuş hastalıkları ve düzenli ilaç kullanımları da sorgulandı. Çalışma süreleri yıl olarak kaydedilirken haftanın kaç günü çalıştıkları, günlük toplam çalışma süreleri ayakta ve oturarak geçen süreleri de ayrıca belirtilerek saat/gün olarak kaydedildi. Sigara(pk*yıl), alkol(var, yok, sosyal içici) alışkanlıkları, düzenli egzersiz(var, yok) ve aktivite düzeyleri(aktif, kısmen aktif, inaktif) sorgulanarak gerekli verilere ulaşıldı. Postür analizi yapılırken sadece gözleme dayalı, bireyi lateral ve posterior bakıdan değerlendiren Corbin postür analiz formu kullanıldı. Farklı bölgelerdeki postür deformitelerine puan (0,1,2,3) verilerek sonuçlar ( mükemmel, çok iyi, iyi, orta, kötü) kaydedildi. [12]
Ağrı lokalizasyonları, Nordic Musculoskeletal Questionnaire ile 9 farklı vücut bölgesinde (boyun, omuz, dirsekler, el-el bileği, üst sırt, alt sırt, kalça-uyluk, dizler, ayak-ayak bileği ) ağrı varlığı sorgulanarak kaydedildi. [13]
Yorgunluk bulgusu, 9 sorudan oluşan Yorgunluk ġiddet Ölçeği (FSS, Fatigue Severity Scale) anketine verilen puanların (1-7 arası) toplamda 45 ve üzeri olan katılımcılarda “yorgunluk var” olarak kaydedildi. [14] Olguların solunum problemlerinin varlığı, European Community Repiratory Health Survey anketinin solunum semptomlarını değerlendiren kısmı (öksürük, göğüs sıkışması, hışıltılı solunum, göz irritasyonu, burun irritasyonu, deri alerjisi, baş ağrısı) kullanılarak istirahatte, çalışma sırasında ve her iki durumdaki varlığı sorgulanarak belirlendi. [15]
Tükenmişlik Sendromu Anketinin 22 sorusuna verilen cevapların puanları, olgularda üç yönlü (duygusal tükenmişlik, duyarsızlaşmaya bağlı tükenmişlik, kişisel başarı tükenmişliği) tükenmişlik düzeylerini belirlemede kullanıldı. Tükenmişlik düzeyleri düşük,
orta, yüksek olarak kaydedildi. [16] Değerlendirmelerin sonunda elde edilen veriler, Windows 7 işletim sistemi altında
SPSS 15.0 paket programını kullanılarak ortalama ve yüzde hesapları analiz edilmiştir.
BULGULAR
Kuaförlerdeki kas iskelet sistemi problemleri, solunum problemleri, yorgunluk ve tükenmişlik sendromunun belirlenmesi amacıyla yapılan çalışmamıza, yaş ortalamaları 29,9±7,6 olan toplam 39 erkek birey katılmıştır. Olguların demografik verileri ve sosyo-demografik özelikleri Tablo 1 ve Tablo 2’de verilmiştir.
x ss
Boy (cm) 176,70 5,70
Vücut Ağırlığı (kg) 78,01 10,5
BMI (kg/m
2
) 25,02 3,40
Sigara (pk*yıl) n:28 11,36 8,91
Tablo 1.Olguların demografik özellikleri
% % %
Alkol Var
33,3
Yok
23,1
Sosyal İçici
43,6
Öğrenim Durumu
İlkokul
74,4
Lise
15,4
Lisans
10,3
Fiziksel Aktivite Düzeyi Aktif
43,6
Kısmen Aktif
20,5
İnaktif
35,9
Düzenli Egzersiz Evet
15,4
Hayır
84,6
Dominant El Sağ
92,3
Sol
7,7
Tablo 2.Olguların sosyo-demografik özelikleri
Çalışmaya katılan kuaförler ortalama çalışma süreleri Tablo 3’te belirtilmiştir.
Çalışma bilgileri
(n:39)
x ss
Çalışma Yılı
11,98 7,46
Çalışma Süresi
(gün/hafta)
6,30 0,73
Çalışırken Ayakta
Geçen Süre (saat/gün)
7,59 1,55
Çalışırken Oturarak
Geçen Süre (saat/gün)
4,38 1,57
Toplam Çalşıma Süresi
(saat/gün)
11,97 1,37
Tablo 3.Olguların çalışma bilgileri
5
Corbin in postür analizine göre olguların postür durumları, %25.6 sı mükemmel,
%25.6 sı çok iyi, %33.3 ü iyi, %15.4 ü orta olarak değerlendirilmiştir. Olguların postür
deformiteleri ise Şekil 1’de detaylı olarak verilmiştir.
Şekil 1.Olguların postür deformiteleri
Nordic’e göre yapılan değerlendirmede çalışmaya alınan kuaförlerin %10.3 ünde hiç
ağrıya rastlanmazken, var olan ağrının vücut bölgelerine göre görülme oranları Şekil 2’de
verilmiştir.
64%
36%
53,80%
33,30%
46,20%
43,60%
30,80%
7,70%
7,70%
20,50%
46,20%
10,30%
0,00%
0,00%
Baş Ant. Tilt
Yuvarlak Sırt
Omuz Protraksiyonu
Torakal Kifoz
Lumbal Lordoz
Abdominal Sarkma
Genu Recurvatum
Anterior Denge
Baş Lat. Tilt
Skapula Protrüzyonu
Omuz Eşitisizliği
Kalça Eşitsizliği
Omurga Lat. Eğrilik
Gibozite
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%
Postür Deformiteleri %
Postür Deformiteleri %
Şekil 2.Vücut bölgelerine göre ağrı lokalizasyonu
41,03%
35,90%
7,69%
15,38%
38,46%
56,41%
7,69%
10,26%
15,38%
10,26%
0,00%
10,00%
20,00%
30,00%
40,00%
50,00%
60,00%
Vücut Bölgelerinde Ağrı Lokalizasyonu %
Vücut Bölgelerinde Ağrı
Lokalizasyonu %
Çalışmaya alınan kuaförlerin bir kısmında da iki farklı vücut bölgesinde ağrı görülmüştür. Boyun ve omuz ağrısına %25.64, üst sırt ve alt sırt ağrısına %23.07, boyun ve alt sırt ağrısına %20.51, omuz ve üst sırt ağrısına %17.94, omuz ve alt sırt ağrısına %23.07, boyun ve üst ağrısına %15.38 oranında rastlanmıştır. Üç ve daha fazla bölgede ağrıya rastlanılan kişiler ise çalışmanın %35.89 unu kapsamaktadır.
Çalışmaya alınan kuaförlerin %87.2 sinde yorgunluk görülmemiş, %12.8 inde ise yorgunluk gözlemlenmiştir. (Şekil 3)
Şekil 3.Olgularda yorgunluk varlığı
Çalışmaya katılan kuaförlerin solunum semptomlarının değerlendirilmesi sonucu, sadece istirahatte, sadece çalışmada ve gün boyu var olan semptomların yüzdelikleri tablo 4’te gösterilmiştir. Bu semptomlardan, gün boyu görülen hışıltılı solunum ve sadece çalışmada görülen baş ağrısı diğer bulgulara oranla daha sık bulunmuştur.
12,80%
87,20%
Yorgunluk
Var Yok
Solunum Semp. Yok % Sadece
İstirahatte %
Sadece
Çalışmada %
Gün Boyu %
Öksürük
74,4 5,1 2,6 17,9
Göğüs Sıkışması
79,5 7,7 5,1 7,7
Hışıltılı Solunum
71,8 5,1 0 23,1
Göz İrritasyonu
74,4 2,6 12,8 10,3
Burun İrrtitasyou
84,6 0 5,1 10,3
Deri İrritasyou
71,8 0 15,4 12,8
Baş Ağrısı
53,8 5,1 23,1 17,9
Tablo 4.Olguların solunum semptomları
Tükenmişlik sendromu anketine göre üç yönlü tükenmişlik düzeyleri şekil 4’te gösterilmiş olup genel olarak bakıldığında ise duygusal tükenmişlik orta seviyede, duyarsızlığa bağlı tükenmişlik düşük seviyede, kişisel başarı tükenmişliği düşük seviyede bulunmuştur.
Şekil 4.Olguların Tükenmişlik Düzeyleri
46,15%
61,53%
71,79%
48,71%
35,90%
25,64%
5,13% 2,56% 2,56%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Duygusal Tükenmişlik Duyarsızlaşmaya Bağlı Kişisel Başarı
Yüksek Düzeyde
Orta Düzeyde
Düşük Düzeyde
TARTIŞMA
Bu çalışmada, bayan kuaförlerinde çalışan erkek bireylerin kas iskelet sistemi problemlerinin, solunum problemlerinin, yorgunluğun ve tükenmişlik sendromunun insidansı belirlenmeye çalışılmıştır. Hagberg, Kilbom ve ark., çalışma hayatında önlenemeyen fiziksel yüklenmeler,
uygunsuz çalışma ve dinlenme sürelerinin kas-iskelet sistemi bozuklukları ve semptomlarına sebep olabildiğini bildirmişlerdir.[17,18] Farklı vücut bölümlerinde farklı nitelikte ve özellikle mesleki niteliklere paralel olarak oluşan ağrı; kas-iskelet sisteminde oluşan yaralanmalar, zorlanmalar ve mikro travmalara bağlı olarak meydana gelmektedir. Çalışmamızda kuaförlerin %89,7 sinde ağrı semptomunun varlığı belirlenmiştir. Bradshaw ve ark. yaptığı çalışmada boyun ağrısı %31, üst sırt ağrısı %27 ve alt sırt ağrısı %42 olarak belirtilmesine rağmen bizim çalışmamızda boyun, üst sırt, alt sırt ağrıları %12+2 daha fazla ve el-el bileği, ayak-ayak bileği ağrıları ise %17+3 daha az bulunmuştur. Bradshaw ve ark. 147 kuaför üzerinde yaptığı çalışmada katılımcıların yaş ortalaması 30,1+11,7 olarak belirtilmiş, bizim çalışmamızda ise yaş ortalaması 29,9+7,7 bulunmuş olup bu yönden benzerlik göstermekle beraber çalışma yılı ortalaması göz önüne alındığında çalışmamızda 11,9+7,5 yıl olan süre diğer çalışmada 17,2+21,3 yıl olan süreden daha az bulunmuştur. Ayrıca katılımcıların cinsiyetine bakıldığında sadece erkek bireyler üzerinde yapılan çalışmamız Bradshaw ve ark. yaptığı çalışmanın %86 sının kadın olması nedeniyle bulgularda bazı farklılıklara sebep olduğunu düşündürmektedir. Bu araştırmada kuaförlerin günlük çalışma sürelerinin ve buna paralel olarak da ayakta geçirilen sürenin uzun olduğu belirlenmiştir. U.Cavlak ve ark. yaptığı çalışmada, meslek grupları arasında (garson, tesisatçı, berber, kuaför, terzi, şoför, bankacı) haftalık çalışma süresi 6,6 gün ve günlük çalışma süresi 12,64 saat ile en fazla kuaförlerde saptanmıştır.[19]
Çalışmaya alınanların sadece %15,4 ünde orta seviyede postür bozukluğu görülürken kötü postüre sahip kuaföre rastlanmadı. Literatürde kuaförlerin kas iskelet sistemi problemleri ve ağrılarının varlığı bildirilmekle birlikte postür analizi ile değerlendiren çalışma
bulunmamaktadır. Bu neden ile çalışmamızın kuaförlerde en fazla görülen postür problemlerinin belirlenmesine katkıda bulunacağı düşünülmektedir. Ayrıca ileri çalışmalarda uygun klinik ortamda yapılan postür analizi ve iş analizi yapan değerlendirmelerle birlikte kullanılmasının uygulanacak koruyucu ve düzeltici rehabilitasyon yaklaşımları için önemli olacağını göstermektedir.
Kuaförlerin solunum değerlendirmesi sonuçlarına göre %79,5 inde en az 1 tane solunum semptomunun varlığı belirlenmiştir. Bradshaw ve ark. yaptığı çalışmada sadece çalışma sırasındaki baş ağrısı (%22) ve hışıltılı solunum (%1) semptomlarının varlığı bizim çalışmamız ile paralellik göstermekle beraber bizim çalışmamızda sadece çalışma sırasındaki öksürük ve burun irritasyonu semptomları daha az, göğüs sıkışması ve göz irritasyonu semptomları daha fazla olarak belirlenmiştir.[20]
Çalışmamızda elde edilen sonuca göre kuaförlerin yorgunluktan etkilenimlerinin düşük seviyede olduğu ortaya çıkmıştır. Günlük uzun çalışma süresine rağmen yorgunluğun düşük oranda çıkması ayrı bir araştırma konusu olarak ele alınmalıdır. Ülkemizde kuaförlerin meslekle ilgili tükenmişlik düzeyleri alanında yapılan hiçbir çalışma bulunmamaktadır. Bu açıdan yaptığımız çalışmada tükenmişlik sendromu ile ilgili
elde edilen bulgular önemlidir. Yapılan araştırmalarda tükenmişlik sendromunun hizmet kalitesinde önemli bir yere sahip olduğu belirtilmektedir. [21,22] Bu nedenle bu alanda daha kapsamlı çalışmaların yapılmasına ihtiyaç vardır.
Çalışmamıza yalnızca erkek kuaförlerin alınması çalışmamızın limitasyonu olarak düşünülebilir. Ancak bu bölgede çalışan bayan kuaför sayısın az olması nedeni ile bayan kuaförler değerlendirmeye alınmamıştır.
Çalışmamızdan elde etiğimiz sonuçlara göre kuaförlerin ağrı yakınması ve postür bozuklukları daha belirgin olmakla birlikte yorgunluk ve tükenmişlik düzeyleri düşük bulunmuştur. Bu durum çalışmamıza dahil edilen olguların yaş ortalamasının ve ortalama çalışma yılının düşük olmasına bağlanmaktadır. İleri çalışmalarla farklı yaş gruplarında, farklı cinslerde ve çalışma yılı fazla olan kuaförlerde bu verilerin incelenmesi yön gösterici olacaktır.
KAYNAKLAR
1. Carlton. RS. The effects of body mechanics instruction on work performance. The American Journal of Occupational Therapy. 1987; 41(1): 16-20.
2. Düger T, Uyanık M, Kayıhan H, Hazar G. Çalışma yerinin ergonomik analizi. Milli Prodüktive Merk Yayınları. No: 570. İstanbul. 1995 . 397-404
3. Bullock IM. The physiotherapist in the workplace. Ergonomics. Churchill Livingstone: Edinburg, London, Melbourne Newyork; 1990: 51-101.
4. Schuchmann, J. H. (1996) “Occupational Rehabilitation”, Braddom B.L (Ed) Physical Medecine and Rehabilitation, 938-954,W.B. Saunders
5. Özcan, E. (2002) “İşe Bağlı Bel Ağrısı”, Özcan, E (Ed) Ayşegül, K (Yard. Ed), Bel Ağrısı, Tanı ve Tedavi”, Nobel Kitabevi, 303-315
6. Swift D, Zuskin E, Bouhuys A. Respiratory deposition of hair spray aerosol and acute lung function changes. Am Rev Respir Dis 1976;113(suppl):96.
7. Schwartz HJ, Arnold JL, Strohl KP. Occupational allergic rhinitis in the hair care industry: reactions to permanent wave solutions. J Occup Med 1990;32:473-5.
8. Palmer A, Renzetti A, Gillam D. Respiratory disease prevalence in cosmetologists and its relationship to aerosol sprays. Environ Res 1979;19:136-53.
9. Blainey A, Ollier S, Cundell D, Smith R, Davies R. Occupational asthma in hairdressing salon. Thorax 1986;41:42-50.
10. Deliorman R, Boz I, Yiğit I, Yildiz Y. Tükenmişliği ölçmede alternatif bir araç: Kopenhag tükenmişlik envarterinin Marmara üniversitesi akademik personeli üzerine uyarlanması. Yönetim Yıl:20 Sayı: 63 Haziran 2009
11. Barutçu E, Serinkan C, Ege Akademik Bakış/Ege Akademik Review 2008:541-561 12. Corbin CB, Welk GJ, Corbin WR, Welk KA. Concepts of fitness and wellness: a comprehensive lifestyle approach. Sixth ed. Boston: McGraw Hill, 2006
13. Kuorinka, I, Jonsson B, Kilborn A, Vinterberg H, BieringSorensen F, Andersson G, Jorgensen K. Standardized Nordic questionnaires for the analysis of musculoskeletal symptoms. Applied Ergonomics 1987; 18(3): 233-237.
14. Armutlu K, Korkmaz NC, Keser I, Sumbuloglu V, Akbiyik DI, Guney Z, Karabudak R. The validity and reliability of the Fatigue Severity Scale in Turkish multiple sclerosis patients. Int J Rehabil Res 2007; 30(1): 81–85.
15. European Community Respiratory Health Survey (1996) Variations in the prevalence of respiratory symptoms, self reported asthma attacks, and use of asthma medication in the European Community Respiratory Health Survey (ECRHS). Eur Respir
J 9:687–695.
16. Ergin C (1992) Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve maslach tükenmişlik ölçeğinin uyarlanması. R Bayraktar, İ DaĞ (Ed), VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları. Ankara, Türk Psikologlar Derneği Yayını, s.143-154.
17. Hagberg, M., 1989, Occupational musculoskeletal stress and disorders of the neck and shoulder: a review of possible pathophysiology. Int Arch Occup Environ Health, 53: 269-278.
18. Kilbom, A. and Persson J., 1987, Work technique and its consequences for musculoskeletal disorders. Ergonomics, 30, 2: 273-279.
19. Cavlak U., Kitiş A., Çalık B. Farklı meslek gruplarında ağrı analizi ve üst ekstremitelerin fonksiyonel değerlendirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi Sayı:7 Aralık 2004
20. Bradshaw L., Harris-Roberts J., Bowen J., Rahman S., and Fishwick D. Self-reported work-related symptoms in hairdressers. Occupational Medicine 2011;61:328-334.
21. Wright, T. A. and Bonett, R. (1997). The Contribution of Burnout to Work Performance. Journal of Organizational Behavior, 18 (5), 491-499.
22. Levinson, H. (1996). Burnout. Harvard Business Review. July-August. 153-161.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Kuaförlerde Meslekle İlgili Kas-İskelet Sistemi ve Solunum Problemleri ve Tükenmişlik Sendromunun Belirlenmesi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Fzt.Yusuf DEMİR'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Fzt.Yusuf DEMİR'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
kuaförlerde solunum problemleri, kuaförlerde ağrı, kuaförlerde boyun, kuaförlerde çalışma, kuaförlerde tükenmişlik sendromu, kuaförlerde iskelet sistemi, kuaförlerde yorgunluk, kuaförlerde postür bozukluğu, kuaförlerde meslek hastalıkları
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
