Çapraz bağ nedir ve nerededir?

Her bir diz ekleminde bağ dokudan yapılmış çapraz bağ olarak isimlendirilen iki adet bant vardır. Bunlar diz ekleminin altında ve üstündeki kemikler olan femur ile tibiayı birbirine bağlar ve diz oynar bir eklem olarak çalışır.
Bunlara çapraz bağ denmesinin nedeni de diz ekleminin içinde birbiri üzerinde çapraz yapmalarıdır. Bir ligament diz ekleminin içinden dışına, diğeri de dışından içine bağlarken tam ortada birbirlerini çaprazlar.
İnsan dizi de aynı anatomik yapıya sahiptir. Çapraz bağ kopuğu sporcularda yaygın bir problemdir. Ön çapraz terimi insanlarda aynı anatomik yapıyı tanımlamaktadır.


Ön çapraz bağ hasarı nasıl oluşur ?

Diz eklemi oynar bir eklemdir ve sadece bir yönde ileri ve geri hareket eder. Diz ekleminin dönmesine neden olan travmalar çapraz bağ hasarı oluşturur. Bu durum köpeklerde ve sporcularda koşarken ve bir eklemde ağırlığın çoğu varken aniden yönün değişmesi ile olur. Bu hasra genellikle ön çapraz bağı etkiler. Eklem böylece stabilitesini kaybeder; buna bağlı aşırı ağrı ve çoğunlukla topallık oluşur. Hasar çoğunlukla şişman köpeklerde yürüme sırasında sadece bir çakıl taşı üzerinde tökezleyerek oluşabilir. Çapraz bağ hasarının kronik biçimi bir hastalığın sonucu olarak ligamentlerin zayıflamasından dolayıdır. Bağ gevşemiş, uzamış ya da kısmi olarak kopmuş olabilir bu da hafif ve aralıklı bir topallığa neden olur. Eklemin bu durumuyla kullanılması devam ettiğinde tam kopma olana kadar durum basamak basamak daha kötüye gider.

Nasıl teşhis edilir ?

Travmatik çapraz bağ kopuğunda genel hikaye köpeğin koşarken aniden durduğu ya da çığlık attığı ve daha sonrasında etkilenen bacağına ağırlık verememesidir.
Pek çok pet etkilenen bacağın parmak ucuyla yere dokunur ve ağırlığın çok küçük bir kısmını buraya verir.
Muayene sırasında veteriner hekim çekmece gözü denilen kısmi bir hareketi diz eklemine yaptırır. Bu da diz ekleminin gevşekliğini yani bağın koptuğunun işaretidir. Köpeklerin çoğunda bu test öncesi bir kas gevşetici ve sakinleştirici yapmak gerekmektedir.
Röntgen ile eklemin değerlendirilmesi de önemlidir.
Yine eklem kıkırdaklarının hasar görüp görmediklerini kesinleştirmek için de artroskopi yapılabilir.

Eklemde başka hasarlar da oluşur mu?

Diz ekleminin içinde meniskus olarak isimlendirilen kıkırdak parçaları vardır. Meniskus femur ve tibia arasında şok emici olarak görev yapar. Çapraz bağ koptuğu zaman bu kıkırdaklar da keza çoğu kez hasara uğrar. Bunlar genellikle bağ operasyonu sırasında tamir edilir.

Operasyon her zaman gerekli midir?

10 kilonun altındaki köpeklerde operasyonsuz iyileşebilir. Bu hatalar çoğunlukla iki ile altı hafta arasında süreyle kafeste dinlendirilir. Hareketleri men edilir. 10 kilonun üzerindeki köpekler genellikle operasyonsuz iyileşemezler ve maalesef çoğu köpek bu ağrılı hasarı ortadan kaldırmak için cerrahi müdahaleye ihtiyaç duyar. Ayrıca operasyon yapılmadığı zaman eklem gevşekliği nedeniyle kıkırdak yüzlerin sürekli sürtünmesi ve aşınması ile zaman içinde eklem dejenerasyonu ve eklemde osteoartrit (kireçlenme) oluşur.

Operasyonda ne yapılır?

Çapraz bağın görevini sağlamak için değişik operasyon teknikleri vardır. Genellikle operasyonlar diz ekleminin dışında ek yapay bir ligament yerleştirmeyi hedefler. Büyük ya da çok sportif köpeklerde yeni bir cerrahi teknik de tibial plato düzeyinde osteotomi (TPLO) tekniğidir. Köpeğiniz için en iyi tedavi opsiyonunu veteriner hekiminiz belirleyecektir.