Bağımsız Ama Bağları Olan Çocuklar İçin…
Bağımsız ama bağları olan çocuklar için…
“Çocuklarınız sizin çocuklarınız değildir,
onlar kendi özlemini çeken hayatın çocuklarıdır.
Sizin vasıtanızla gelirler, ama sizden değil,
sizinle birlikte olsalar da size ait değillerdir.
…
Siz, çocuklarınızın canlı oklar olarak ileri atıldığı yaylarsınız.
…
Okçu, hızla uzağa gitmesi için sizi tüm kudretiyle büker.
Okçunun elinde büküldüğünüz için sevinin;
çünkü O, uçarak giden oku sevdiği kadar,
sağlam duran yayı da sever.”
Halil Cibran, Ermiş.
Son dönemde çocuklarda rastladığımız psikolojik sıkıntıların çoğunu gece korkuları, alt ıslatma, tırnak yeme, takıntılar, kendini ifade edememe ve dikkat eksikliği diye kabaca gruplandırabileceğimiz durumlar oluşturuyor. İlk bakışta bu saydığımız problemlerin birbiriyle direkt bir alakası yokmuş gibi görünüyor. Buradaki her bir problemi, birbirinden bağımsız sebeplerle oluşan farklı problem alanları olarak görmemiz çok doğaldır; çünkü derinlemesine bir sorgulama yapmadıkça bu problem alanları arasındaki ilişki, kolaylıkla belirgin bir hal alamaz. Oysa, bu problemler, tek bir kaynaktan beslenen problemlerdir.
Ebeveyn-çocuk ilişkisinin çocuğun yaşadığı psikolojik kökenli problemlerdeki belirleyiciliği, tartışılamaz kadar belirgindir. Ebeveyn –çocuk ilişkisinin tarzını belirleyen de anne ya da babanın kişilik özellikleri ve ilişki kurma biçimleri olduğunu biliyoruz. Özetle, anne-baba olarak sizin taşıdığınız her problem çocuğunuza da az ya da çok, şöyle ya da böyle yansıyacaktır. Ebeveyn olarak kusursuz olmamız mümkün olmadığına göre, yapmamız gereken çocukların belli yaşlarda, belli olumlu özelliklere sahip olmaları için yapmamız ve yapmamız gerekenler konusunda mümkün olduğunca dikkatli olmaktır. İşte, çocuk eğitiminde üzerinde dikkatle durmamız gereken meselelerden en önemlileri de, birbirleriyle iç içe geçmiş olan “sınırlar”, “özdenetim” ve “özgüven” meseleleridir. Birbiriyle alakasız gibi görünen ve yazının başında belirttiğimiz; korkular, kaygılar, tırnak yeme, takıntılar, dikkat eksikliği gibi problemler de bu üç ana meseledeki aksaklıklar nedeniyle ortaya çıkar.
Çocuk belli bir yaşa geldiğinde anne-babası ona küçük de olsa sorumluluklar, görevler vermezse ve uyması için belli yaptırımları veya ödülleri olan kurallar belirlenmezse özdenetim ve dolayısıyla da özgüven problemleri oluşur. Ebeveynler bazen aşırı merhametli davranarak çocuklarının hemen her istediklerini yaparlar, onlara hayır diyemezler veya çocukların alması gereken sorumlulukları kendileri üstlenirler. Bu gibi durumlarla yetişen çocuk, zorluk nedir bilmez, mahrumiyeti ve dolayısıyla da mücadeleyi öğrenemez. Her şey kendisine fazlasıyla hazır ve kolay sunulur. Mücadeleyi öğrenemeyen çocuk, “ben başarabilirim, yapabilirim” duygusundan da mahrum kalır. Bu da, özgüven problemine yol açar. Örneğin, okul çağına geldiği halde çocuğunuza hala siz yemek yediriyorsanız, yatağını siz topluyor ve okul çantasını siz hazırlıyorsanız çocuğunuz, okulda, arkadaşlarıyla ufak da olsa bir sorun yaşadığında da problemi hep başkasının halletmesini bekleyecek, problemi halletmek kendi üzerine kalırsa da ne yapacağını bilemeyecektir. Örneğin, çocuğunuz 5-6 yaşlarına geldiğinde artık çoktan tek başına ve kendi yatağında uyuyabiliyor olmalıdır. Siz ona “kıyamayıp” , o biraz nazlandığında yanında yatıyorsanız, nazlanması her seferinde daha da artacaktır. Bu şekilde çocuğunuz giderek size daha çok bağımlı olacak ve kendisini ancak sizin yanınızda güvenli hissedebilecektir. Yalnız yatması gerektiğinde feryadı basacak, gittikçe daha çok size yapışacaktır. Yalnız kaldığı zamanlarda her an başına kötü bir şey geleceği korkusu, içine yerleşecek ve geceleri ayrı yatmaya zorlandığında uyuyamayacak, kabuslar görecek veya altını ıslatmaya bile başlayabilecektir. Zamanla aynı kaygılı ve güvensiz hal yaygınlaşacak, gündüzleri de her şeyini yaparken yanında mutlaka sizi isteyecek; tek başına hiçbir şeyi başaramayacağını zannedecek ve giderek daha sorunlu, daha huzursuz bir çocuk olacaktır. Huzursuzluğu nedeniyle takıntılar geliştirecektir. “Tek başına yapamam, beceremem” duygusunu içine yerleşecek ve kendini temelde yetersiz görecektir.
Çocukların özgüven ve yeterlilik duygusu geliştirebilmeleri annelerinin veya babalarının onları, aşamalı olarak bağımsızlaştırmalarına bağlıdır; bu da, ancak sorumluluk vermekle, sınırlar belirlemekle mümkündür. Çocuğun belli bir yaştan sonra kendi yatağında yalnız uyuyamaması da ebeveynler tarafından farkında olmadan yapılan en büyük sınır istismarıdır. Bağımsız, özgüveni olan, zorluklarla mücadele edebilen, güçlü ve sağlam karakteri olan çocuklar yetiştirmek istiyorsanız onları kendinize bağımlı kılmayın, onların yavaş yavaş büyüdüklerini ve yetişkinliğe hazırlanmaları gerektiğini kabullenin. Unutmayalım ki , çocuk eğitiminde kendimize sık sık sormamız gereken soru şudur: “Bu davranışımı, gerçekte kimin ihtiyacını karşılamak için yapıyorum; çocuğumun mu benim mi?”
“Çocuklarınız sizin çocuklarınız değildir,
onlar kendi özlemini çeken hayatın çocuklarıdır.
Sizin vasıtanızla gelirler, ama sizden değil,
sizinle birlikte olsalar da size ait değillerdir.
…
Siz, çocuklarınızın canlı oklar olarak ileri atıldığı yaylarsınız.
…
Okçu, hızla uzağa gitmesi için sizi tüm kudretiyle büker.
Okçunun elinde büküldüğünüz için sevinin;
çünkü O, uçarak giden oku sevdiği kadar,
sağlam duran yayı da sever.”
Halil Cibran, Ermiş.
Son dönemde çocuklarda rastladığımız psikolojik sıkıntıların çoğunu gece korkuları, alt ıslatma, tırnak yeme, takıntılar, kendini ifade edememe ve dikkat eksikliği diye kabaca gruplandırabileceğimiz durumlar oluşturuyor. İlk bakışta bu saydığımız problemlerin birbiriyle direkt bir alakası yokmuş gibi görünüyor. Buradaki her bir problemi, birbirinden bağımsız sebeplerle oluşan farklı problem alanları olarak görmemiz çok doğaldır; çünkü derinlemesine bir sorgulama yapmadıkça bu problem alanları arasındaki ilişki, kolaylıkla belirgin bir hal alamaz. Oysa, bu problemler, tek bir kaynaktan beslenen problemlerdir.
Ebeveyn-çocuk ilişkisinin çocuğun yaşadığı psikolojik kökenli problemlerdeki belirleyiciliği, tartışılamaz kadar belirgindir. Ebeveyn –çocuk ilişkisinin tarzını belirleyen de anne ya da babanın kişilik özellikleri ve ilişki kurma biçimleri olduğunu biliyoruz. Özetle, anne-baba olarak sizin taşıdığınız her problem çocuğunuza da az ya da çok, şöyle ya da böyle yansıyacaktır. Ebeveyn olarak kusursuz olmamız mümkün olmadığına göre, yapmamız gereken çocukların belli yaşlarda, belli olumlu özelliklere sahip olmaları için yapmamız ve yapmamız gerekenler konusunda mümkün olduğunca dikkatli olmaktır. İşte, çocuk eğitiminde üzerinde dikkatle durmamız gereken meselelerden en önemlileri de, birbirleriyle iç içe geçmiş olan “sınırlar”, “özdenetim” ve “özgüven” meseleleridir. Birbiriyle alakasız gibi görünen ve yazının başında belirttiğimiz; korkular, kaygılar, tırnak yeme, takıntılar, dikkat eksikliği gibi problemler de bu üç ana meseledeki aksaklıklar nedeniyle ortaya çıkar.
Çocuk belli bir yaşa geldiğinde anne-babası ona küçük de olsa sorumluluklar, görevler vermezse ve uyması için belli yaptırımları veya ödülleri olan kurallar belirlenmezse özdenetim ve dolayısıyla da özgüven problemleri oluşur. Ebeveynler bazen aşırı merhametli davranarak çocuklarının hemen her istediklerini yaparlar, onlara hayır diyemezler veya çocukların alması gereken sorumlulukları kendileri üstlenirler. Bu gibi durumlarla yetişen çocuk, zorluk nedir bilmez, mahrumiyeti ve dolayısıyla da mücadeleyi öğrenemez. Her şey kendisine fazlasıyla hazır ve kolay sunulur. Mücadeleyi öğrenemeyen çocuk, “ben başarabilirim, yapabilirim” duygusundan da mahrum kalır. Bu da, özgüven problemine yol açar. Örneğin, okul çağına geldiği halde çocuğunuza hala siz yemek yediriyorsanız, yatağını siz topluyor ve okul çantasını siz hazırlıyorsanız çocuğunuz, okulda, arkadaşlarıyla ufak da olsa bir sorun yaşadığında da problemi hep başkasının halletmesini bekleyecek, problemi halletmek kendi üzerine kalırsa da ne yapacağını bilemeyecektir. Örneğin, çocuğunuz 5-6 yaşlarına geldiğinde artık çoktan tek başına ve kendi yatağında uyuyabiliyor olmalıdır. Siz ona “kıyamayıp” , o biraz nazlandığında yanında yatıyorsanız, nazlanması her seferinde daha da artacaktır. Bu şekilde çocuğunuz giderek size daha çok bağımlı olacak ve kendisini ancak sizin yanınızda güvenli hissedebilecektir. Yalnız yatması gerektiğinde feryadı basacak, gittikçe daha çok size yapışacaktır. Yalnız kaldığı zamanlarda her an başına kötü bir şey geleceği korkusu, içine yerleşecek ve geceleri ayrı yatmaya zorlandığında uyuyamayacak, kabuslar görecek veya altını ıslatmaya bile başlayabilecektir. Zamanla aynı kaygılı ve güvensiz hal yaygınlaşacak, gündüzleri de her şeyini yaparken yanında mutlaka sizi isteyecek; tek başına hiçbir şeyi başaramayacağını zannedecek ve giderek daha sorunlu, daha huzursuz bir çocuk olacaktır. Huzursuzluğu nedeniyle takıntılar geliştirecektir. “Tek başına yapamam, beceremem” duygusunu içine yerleşecek ve kendini temelde yetersiz görecektir.
Çocukların özgüven ve yeterlilik duygusu geliştirebilmeleri annelerinin veya babalarının onları, aşamalı olarak bağımsızlaştırmalarına bağlıdır; bu da, ancak sorumluluk vermekle, sınırlar belirlemekle mümkündür. Çocuğun belli bir yaştan sonra kendi yatağında yalnız uyuyamaması da ebeveynler tarafından farkında olmadan yapılan en büyük sınır istismarıdır. Bağımsız, özgüveni olan, zorluklarla mücadele edebilen, güçlü ve sağlam karakteri olan çocuklar yetiştirmek istiyorsanız onları kendinize bağımlı kılmayın, onların yavaş yavaş büyüdüklerini ve yetişkinliğe hazırlanmaları gerektiğini kabullenin. Unutmayalım ki , çocuk eğitiminde kendimize sık sık sormamız gereken soru şudur: “Bu davranışımı, gerçekte kimin ihtiyacını karşılamak için yapıyorum; çocuğumun mu benim mi?”
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Bağımsız Ama Bağları Olan Çocuklar İçin…" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Dilek AKICI TAYANÇ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Dilek AKICI TAYANÇ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
2 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden |
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
