Dehb’li Çocukların Ailelerine ve Öğretmenlerine Bazı Önemli Tavsiyeler
Günümüzde DEHB’nin tanımı yapılırken genellikle hiperaktivite, atılgan davranış sorunlarından söz edilmektedir. Bu sendrom ile tanılanan çocuklar, düşünmeden hareket etme eğilimi gösterirler, kronik şekilde huzursuz ve hiperaktiftirler, sakinleşmek ya da davranışlarını kontrol etmek onlara çok zor gelmektedir.
DEHB sendromlu çocuklar genellikle huzursuz, atılgan, asi, sözlerini ve kendilerini yeterli şekilde kontrol etmeyi beceremeyen ve dolayısıyla aynı yaştaki diğer çocuklara kıyasla öğretmenlerin ve ebeveynleri tarafından daha fazla gözönünde tutulması gereken çocuklar olarak görülürler.
Bazen bu çocuklar okulda akranlarına veya aile içersinde aile bireylerine karşı ciddi anlamda rahatsız edici davranışlar sergileyebilirler. (Yerinde duramama, oturması gerektiği halde oturamama, çok konuşma, sürekli çevresindekileri rahatsız etme, her zaman gerekli gereksiz bir şeylerle uğraşma, sırasını beklemeden konuşma, olaylara ve konuşmalara yerli yersiz karışıp müdahelelerde bulunma, aklına geldiği gibi davranma, verilen sorumlulukları ya unutma ya da tamamlayamama. Yaptığı davranışların sonunun nereye ulaşacağını kestirememe.)Bu tür davranışları sürekli yinelemesi özellikle fazlaca vakit geçirdiği okul süresi boyunca okul çalışanlarını çaresizlik ve sonunda da bir tükenmişliğe sevk edebilir. Aile bireylerinin bu tür olumsuz davranışlar sergileyen çocukları ile okul arasında bir tampon görevi üstlenmeleri gerekmektedir.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğundan muzdarip bir çocuğun ebeveyni, okuldaki öğretmenler ve diğer çalışanlarla, çoğu çocuğun ailesinden çok daha iyi düzeyde bir iletişim içerisinde olmalıdır. Özel ihtiyaçları ya da engelleri olan çocuğunuz varsa okulla olan bağınız da belirgin bir biçimde artacaktır.
Her ne kadar öğretmenler Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Yöntmeliğinde yer alan destekleyici önerileri olabildiğince hayata geçirmeye çalışsalar da bireysel olarak DEHB’li bir çocukla çalışmakta gerçekten zorlanabilmektedirler. Temel amaç bireysel dezavantajların olabildiğince en aza indirilmesini sağlamaktır. Bu bağlamda çoğu öğretmen zaten çocukların velileri ile yakın işbirliği kurmaktadır.
Çalışma alanımız gereği öğrencilerimizin okullarına sık sık ziyaretlerde bulunuyor, sınıf ve branş öğretmenlerimizle, yönetici pozisyonundaki çalışanlarla ve ailelerimizle çok sık görüşüyoruz. Edindiğimiz bilgiler ve gözlemler neticesinde hem aile hem de öğretmenler için faydalı olduğunu düşündüğümüz bazı gözlemlerimizi kısa maddeler halinde paylaşmak istedik.
Birinci bölümde DEHB’li çocuklara sahip ebeveynlerin okulla uyumlu bir ilişki oluşturmalarında basit ipuçlarından bahsedeceğiz. İkinci bölümde ise öğretmenlerin DEHB’li çocuklara ödev verirken dikkat etmeleri gereken bazı noktalara değineceğiz.
*Okul yılının en başında, çocuğunuzun öğretmenleriyle tanışın, çocuğunuzla ilgili ayrıntılı olarak bilgi verin ve çok iyi bir şekilde iletişim kurabilmeniz için gereken tüm bilgileri alın/verin. (telefon, e-mail, adres, vb.)
*Öğretmenlerin, sizin ilgili, uyumlu, işbirlikçi ve her an ulaşılabilir olduğunuzu bilmelerini sağlayın. Ayrıca onların çabalarına destek vermek istediğinizi de bilmeleri gerekir.
*Bir şeyler isterken bu isteklerin mantıklı, yapılabilir ve uygun olması gerektiğini aklınızdan çıkarmayın.
*Uygun davranışları pekiştirirken işbirliği yapın ve ortak yapıcı amaçlar üzerinde çalışın.
*Öğretmenlerle yakın, açık sözlü ve düzenli bir ilişkiniz olsun, çocuğunuzun okuldaki işlevleriyle ilgili yeterince bilgi sahibi olun ve çocuğunuzu bu yönlerden evde nasıl destekleyeceğinize dair bazı yollar bulun.
*Çocuğunuzun okula gittiğinde öğrenmeye hazır olduğundan emin olun; uykusunu almış, ödevlerini yapmış, okul araç ve gereçleri tam olmalı. Ayrıca kullanması gereken ilaçları aldığından da emin olun.
*Çoğunlukla okulla iyi bir ilişki inşa etmek için en iyi yol, okula zaman ayırabileceğiniz ya da gönüllü olarak yardımcı olabileceğiniz bir konumda olmaktır. Okulların, ailelerin direkt ya da dolaylı olarak hizmetlerinden yararlanabileceği sayısız ihtiyacı vardır. Bütün okullar çeşitli komitelerde, proje ve programlarda ailelerin yardımına ihtiyaç duyar. Okuldaki toplulukla sürekli bağlantı halinde olun ve okul personelini yakından tanıyın.
*Çocuğunuzun gelişimi için çaba gösteren öğretmenlerin ve diğer okul personelinin sizin onların çabalarını bildiğinizi ve takdir ettiğinizi bilmeleri çok önemlidir. Küçük bir teşekkür, öğretmene yönelik olumlu bir yorum, gibi detaylar büyük farklılıklara yol açacaktır.
*Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu’yla ilgili bilgilendirici kitapları öğretmenler için temin etmek ya da okula bağışlamak da isteyebilirsiniz. Kendini bu konuda eğitmeyi başarmış öğretmenler, DEHB ile ilgili bugüne kadar oluşan toplumsal farkındalıkları DEHB’li çocukların ailelerinin ya da bu konuda çalışan derneklerin bu sorunu duyurma ve toplumu bilgilendirme çabasıyla yapmışlardır. Siz de bu konuda öğretmene destek olarak işini kolaylaştırmasını sağlayabilirsiniz.
*Çocuğunuzun okul başarısı için kronometre ya da görev defterleri gibi bazı araç gereçler gerekli olabilir. Ayrıca hedeflenen becerilerde kazanılan amaçlar için verilecek ödüller de vardır. Bunları temin etmek bir öğretmen için maddi olarak zorlayıcı olabilir. Bu araç gereçleri kendiniz almayı teklif ederseniz, bu çocuğunuzun eğitimi için iyi olacaktır.
DEHB’li çocukların evlerinde ödev yapmaları çoğunlukla kabus gibidir. Bu süreçte öğretmenlerin özellikle hem çocuğa hem de aileye destek olmaları açısından okul ile ev arasında iyi bir köprü kurabilmeleri için bir çok yol vardır.
*DEHB’li tipik bir öğrencinin ödevlerini genellikle ne kadar sürede yaptığını unutmayın. Normal bir öğrencinin on beş yirmi dakikada tamamlayabildiği bir ödevi, DEHB olan bir öğrenci, direkt yardım ve ailesinin desteklemesiyle bile bunun üç dört katı zamanda tamamlar.
*Ödev yaparken can sıkıcı anlar yaşadıklarını belirten ailelere karşı ilgili ve cevaplayıcı olun. Verdiğiniz ödevlerde bazı düzenlemeler yapın ki öğrenme güçlüğü ya da DEHB sorunu olan öğrenciler de ödevlerini daha makul sürede bitirebilsinler. Örnek vermek gerekirse, ödevi kısaltın, ya da yazılması için verdiğiniz miktarı azaltın.
*İlaç yardımı alan DEHBli öğrencilerin çoğu, ilacı okula gelmeden önce içtiklerinden, okul boyunca daha kolay konsantre olup odaklanabilirler. Ancak çoğunlukla eve gittiklerinde ilacın etkisi azalmış olur. Sizin ilacın etkisi yoğun olduğu halde öğrenciden okul boyunca alamadığınız verimden fazlasını ilacın etkisinin azalmış olduğu ev sürecinde ailelerin almasını beklemeyin.
*Bazı öğretmenlerin okulda yapılan ve yarım kalmış etkinlikleri eve gönderip tamamlanmasını beklemek gibi bir alışkanlığı vardır. Mümkünse bundan kaçının. Elbette bazı sınıf içi etkinliklerin evde tamamlanması gerekebilir ancak mümkün olduğunca DEHB’li öğrencilerde farklı alternatifler bulmaya gayret edin. Gerekli değişiklileri ve destekleri sağlayıp öğrencinin okul etkinliğini okulda, ev etkinliğini evde yapma alışkanlığını kazanmasına yardımcı olmanızı tavsiye ederiz.
*Unutmayınız ki ödevler öğrencinin okulda öğrendiklerini hatırlamak ve pekiştirmek amacıyla verilir. Öğrencilere aileleri tarafından öğretilmesi beklenen, yeni bilgiler içeren ödevleri kesinlikle vermeyin.
*Ödevler angarya haline gelmemelidirler. Ödevler belli bir amaca yönelik ve okulda işlenen konularla ilgili olmalıdırlar. Öğretilen içerikle ilgisiz ve zamanı boşa harcayan ödevler kazandırılmak istenen beceriye asla katkı sağlamaz.
*Okulda yapılmış bir davranışın olumsuz sonucu sebebiyle cezalandırma olarak ödev asla vermeyin.
*DEHB ya da öğrenme güçlüğü olan öğrencilerinize, aynı şeyleri tekrar tekrar yazmayı gerektiren ya da çok düzenli olması beklenen yüksek standartları olan ödevler vermekten kaçının.
*Ödevleri verirken yapılması gerekenleri bir görselle beraber ayrıntılı olarak açıklayın. Ödevlerin görselleri her gün sınıfta aynı yerde olmalı. (Örneğin yazı tahtasının bir köşesinde ya da sınıf panosunun bir köşesinde olabilir.)
*DEHB ya da öğrenme güçlüğü olan öğrencileriniz için, özellikle uzun süren ve yazılı olarak teslim edilmesi gereken ödevleri kısaltın. Kendinize şunu sorun: “Amaç nedir?” “Bu ödevi vererek öğrencilerin ne kazanmasını istiyorum?” “Bütün bunları yazmaları gerekmeden içeriği öğrenebilirler mi?”, “Bu becerileri daha kolay ve motivasyonu arttırıcı şekilde pekiştirmek mümkün mü?” “Daha az problem çözerek bu beceriyi kazanabilirler mi?”
*Ailelere verecek ekstra kopyalar ya da kitaplar varsa, verin zira bu öğrenciler unutkandırlar ve öğrenciler ödevlerini yapacakları zaman materyallerine ihtiyaç duyduklarında evde ya da okulda unutmuş olabilirler.
Katkılarından dolayı Psikolog Müge Tüfekçi’ye teşşekkür ederim
DEHB sendromlu çocuklar genellikle huzursuz, atılgan, asi, sözlerini ve kendilerini yeterli şekilde kontrol etmeyi beceremeyen ve dolayısıyla aynı yaştaki diğer çocuklara kıyasla öğretmenlerin ve ebeveynleri tarafından daha fazla gözönünde tutulması gereken çocuklar olarak görülürler.
Bazen bu çocuklar okulda akranlarına veya aile içersinde aile bireylerine karşı ciddi anlamda rahatsız edici davranışlar sergileyebilirler. (Yerinde duramama, oturması gerektiği halde oturamama, çok konuşma, sürekli çevresindekileri rahatsız etme, her zaman gerekli gereksiz bir şeylerle uğraşma, sırasını beklemeden konuşma, olaylara ve konuşmalara yerli yersiz karışıp müdahelelerde bulunma, aklına geldiği gibi davranma, verilen sorumlulukları ya unutma ya da tamamlayamama. Yaptığı davranışların sonunun nereye ulaşacağını kestirememe.)Bu tür davranışları sürekli yinelemesi özellikle fazlaca vakit geçirdiği okul süresi boyunca okul çalışanlarını çaresizlik ve sonunda da bir tükenmişliğe sevk edebilir. Aile bireylerinin bu tür olumsuz davranışlar sergileyen çocukları ile okul arasında bir tampon görevi üstlenmeleri gerekmektedir.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğundan muzdarip bir çocuğun ebeveyni, okuldaki öğretmenler ve diğer çalışanlarla, çoğu çocuğun ailesinden çok daha iyi düzeyde bir iletişim içerisinde olmalıdır. Özel ihtiyaçları ya da engelleri olan çocuğunuz varsa okulla olan bağınız da belirgin bir biçimde artacaktır.
Her ne kadar öğretmenler Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Yöntmeliğinde yer alan destekleyici önerileri olabildiğince hayata geçirmeye çalışsalar da bireysel olarak DEHB’li bir çocukla çalışmakta gerçekten zorlanabilmektedirler. Temel amaç bireysel dezavantajların olabildiğince en aza indirilmesini sağlamaktır. Bu bağlamda çoğu öğretmen zaten çocukların velileri ile yakın işbirliği kurmaktadır.
Çalışma alanımız gereği öğrencilerimizin okullarına sık sık ziyaretlerde bulunuyor, sınıf ve branş öğretmenlerimizle, yönetici pozisyonundaki çalışanlarla ve ailelerimizle çok sık görüşüyoruz. Edindiğimiz bilgiler ve gözlemler neticesinde hem aile hem de öğretmenler için faydalı olduğunu düşündüğümüz bazı gözlemlerimizi kısa maddeler halinde paylaşmak istedik.
Birinci bölümde DEHB’li çocuklara sahip ebeveynlerin okulla uyumlu bir ilişki oluşturmalarında basit ipuçlarından bahsedeceğiz. İkinci bölümde ise öğretmenlerin DEHB’li çocuklara ödev verirken dikkat etmeleri gereken bazı noktalara değineceğiz.
DEHB’li ÇOCUKLARA SAHİP AİLELERİN(EBEVEYNLERİN) OKULLA OLUMLU BİR İLİŞKİ OLUŞTURMALARINDA BASİT İPUÇLARI
*Okul yılının en başında, çocuğunuzun öğretmenleriyle tanışın, çocuğunuzla ilgili ayrıntılı olarak bilgi verin ve çok iyi bir şekilde iletişim kurabilmeniz için gereken tüm bilgileri alın/verin. (telefon, e-mail, adres, vb.)
*Öğretmenlerin, sizin ilgili, uyumlu, işbirlikçi ve her an ulaşılabilir olduğunuzu bilmelerini sağlayın. Ayrıca onların çabalarına destek vermek istediğinizi de bilmeleri gerekir.
*Bir şeyler isterken bu isteklerin mantıklı, yapılabilir ve uygun olması gerektiğini aklınızdan çıkarmayın.
*Uygun davranışları pekiştirirken işbirliği yapın ve ortak yapıcı amaçlar üzerinde çalışın.
*Öğretmenlerle yakın, açık sözlü ve düzenli bir ilişkiniz olsun, çocuğunuzun okuldaki işlevleriyle ilgili yeterince bilgi sahibi olun ve çocuğunuzu bu yönlerden evde nasıl destekleyeceğinize dair bazı yollar bulun.
*Çocuğunuzun okula gittiğinde öğrenmeye hazır olduğundan emin olun; uykusunu almış, ödevlerini yapmış, okul araç ve gereçleri tam olmalı. Ayrıca kullanması gereken ilaçları aldığından da emin olun.
*Çoğunlukla okulla iyi bir ilişki inşa etmek için en iyi yol, okula zaman ayırabileceğiniz ya da gönüllü olarak yardımcı olabileceğiniz bir konumda olmaktır. Okulların, ailelerin direkt ya da dolaylı olarak hizmetlerinden yararlanabileceği sayısız ihtiyacı vardır. Bütün okullar çeşitli komitelerde, proje ve programlarda ailelerin yardımına ihtiyaç duyar. Okuldaki toplulukla sürekli bağlantı halinde olun ve okul personelini yakından tanıyın.
*Çocuğunuzun gelişimi için çaba gösteren öğretmenlerin ve diğer okul personelinin sizin onların çabalarını bildiğinizi ve takdir ettiğinizi bilmeleri çok önemlidir. Küçük bir teşekkür, öğretmene yönelik olumlu bir yorum, gibi detaylar büyük farklılıklara yol açacaktır.
*Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu’yla ilgili bilgilendirici kitapları öğretmenler için temin etmek ya da okula bağışlamak da isteyebilirsiniz. Kendini bu konuda eğitmeyi başarmış öğretmenler, DEHB ile ilgili bugüne kadar oluşan toplumsal farkındalıkları DEHB’li çocukların ailelerinin ya da bu konuda çalışan derneklerin bu sorunu duyurma ve toplumu bilgilendirme çabasıyla yapmışlardır. Siz de bu konuda öğretmene destek olarak işini kolaylaştırmasını sağlayabilirsiniz.
*Çocuğunuzun okul başarısı için kronometre ya da görev defterleri gibi bazı araç gereçler gerekli olabilir. Ayrıca hedeflenen becerilerde kazanılan amaçlar için verilecek ödüller de vardır. Bunları temin etmek bir öğretmen için maddi olarak zorlayıcı olabilir. Bu araç gereçleri kendiniz almayı teklif ederseniz, bu çocuğunuzun eğitimi için iyi olacaktır.
ÖĞRETMENLER İÇİN ÖDEVLE İLGİLİ İPUÇLARI
DEHB’li çocukların evlerinde ödev yapmaları çoğunlukla kabus gibidir. Bu süreçte öğretmenlerin özellikle hem çocuğa hem de aileye destek olmaları açısından okul ile ev arasında iyi bir köprü kurabilmeleri için bir çok yol vardır.
*DEHB’li tipik bir öğrencinin ödevlerini genellikle ne kadar sürede yaptığını unutmayın. Normal bir öğrencinin on beş yirmi dakikada tamamlayabildiği bir ödevi, DEHB olan bir öğrenci, direkt yardım ve ailesinin desteklemesiyle bile bunun üç dört katı zamanda tamamlar.
*Ödev yaparken can sıkıcı anlar yaşadıklarını belirten ailelere karşı ilgili ve cevaplayıcı olun. Verdiğiniz ödevlerde bazı düzenlemeler yapın ki öğrenme güçlüğü ya da DEHB sorunu olan öğrenciler de ödevlerini daha makul sürede bitirebilsinler. Örnek vermek gerekirse, ödevi kısaltın, ya da yazılması için verdiğiniz miktarı azaltın.
*İlaç yardımı alan DEHBli öğrencilerin çoğu, ilacı okula gelmeden önce içtiklerinden, okul boyunca daha kolay konsantre olup odaklanabilirler. Ancak çoğunlukla eve gittiklerinde ilacın etkisi azalmış olur. Sizin ilacın etkisi yoğun olduğu halde öğrenciden okul boyunca alamadığınız verimden fazlasını ilacın etkisinin azalmış olduğu ev sürecinde ailelerin almasını beklemeyin.
*Bazı öğretmenlerin okulda yapılan ve yarım kalmış etkinlikleri eve gönderip tamamlanmasını beklemek gibi bir alışkanlığı vardır. Mümkünse bundan kaçının. Elbette bazı sınıf içi etkinliklerin evde tamamlanması gerekebilir ancak mümkün olduğunca DEHB’li öğrencilerde farklı alternatifler bulmaya gayret edin. Gerekli değişiklileri ve destekleri sağlayıp öğrencinin okul etkinliğini okulda, ev etkinliğini evde yapma alışkanlığını kazanmasına yardımcı olmanızı tavsiye ederiz.
*Unutmayınız ki ödevler öğrencinin okulda öğrendiklerini hatırlamak ve pekiştirmek amacıyla verilir. Öğrencilere aileleri tarafından öğretilmesi beklenen, yeni bilgiler içeren ödevleri kesinlikle vermeyin.
*Ödevler angarya haline gelmemelidirler. Ödevler belli bir amaca yönelik ve okulda işlenen konularla ilgili olmalıdırlar. Öğretilen içerikle ilgisiz ve zamanı boşa harcayan ödevler kazandırılmak istenen beceriye asla katkı sağlamaz.
*Okulda yapılmış bir davranışın olumsuz sonucu sebebiyle cezalandırma olarak ödev asla vermeyin.
*DEHB ya da öğrenme güçlüğü olan öğrencilerinize, aynı şeyleri tekrar tekrar yazmayı gerektiren ya da çok düzenli olması beklenen yüksek standartları olan ödevler vermekten kaçının.
*Ödevleri verirken yapılması gerekenleri bir görselle beraber ayrıntılı olarak açıklayın. Ödevlerin görselleri her gün sınıfta aynı yerde olmalı. (Örneğin yazı tahtasının bir köşesinde ya da sınıf panosunun bir köşesinde olabilir.)
*DEHB ya da öğrenme güçlüğü olan öğrencileriniz için, özellikle uzun süren ve yazılı olarak teslim edilmesi gereken ödevleri kısaltın. Kendinize şunu sorun: “Amaç nedir?” “Bu ödevi vererek öğrencilerin ne kazanmasını istiyorum?” “Bütün bunları yazmaları gerekmeden içeriği öğrenebilirler mi?”, “Bu becerileri daha kolay ve motivasyonu arttırıcı şekilde pekiştirmek mümkün mü?” “Daha az problem çözerek bu beceriyi kazanabilirler mi?”
*Ailelere verecek ekstra kopyalar ya da kitaplar varsa, verin zira bu öğrenciler unutkandırlar ve öğrenciler ödevlerini yapacakları zaman materyallerine ihtiyaç duyduklarında evde ya da okulda unutmuş olabilirler.
Katkılarından dolayı Psikolog Müge Tüfekçi’ye teşşekkür ederim
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Dehb’li Çocukların Ailelerine ve Öğretmenlerine Bazı Önemli Tavsiyeler" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Aydın ALEGÖZ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Aydın ALEGÖZ'ün izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
2 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
