İlişkilerde Duygusal Taciz
İLİŞKİLERDE DUYGUSAL TACİZ
Duygusal taciz:
Taciz, kontrol etmek, boğun eğdirmek için yapılan korkutma, aşağılama, sözel veya fiziksel şiddet içeren davranışlardır. Taciz, cinsel, fiziksel ve duygusal olabilir. Cinsel ve fiziksel taciz kadar duygusal taciz de kişiye zarar verir ama duygusal tacizin anlaşılması çok daha zordur. Cinsel veya fiziksel tacizde izler görülebilirken, duygusal taciz, insanın ruhunu yaralar ama görülemez. Duygusal tacize maruz kalan kişi, sürekli eleştirilir, tehdit edilir, gözdağı verilir, karşısındaki tarafından yönlendirilmeye, kontrol edilmeye çalışılır. Tacize uğrayan, karşısındakini hiçbir şekilde memnun edemez, gerçekten iyi olmadığını, eleştirileri hak ettiğini, kontrol edilmenin, yönlendirilmenin kendi iyiliği için olduğunu düşünür. Bu yapılanların, taciz olduğunu anlayamaz, onun yerine ben yeterince iyi değilim sonucuna varır. Bu nedenle duygusal taciz kişinin özgüvenini, kendilik algısını, kendilik değerini çok düşürür.
Duygusal taciz uygulayan kişi, karşısındakini azarlar, küçük düşürür, yıkıcı bir şekilde eleştirir, hiçbir şeyi doğru yapamıyor hissi uyandırır, ihmal eder, karşısındaki kişinin istek ve ihtiyaçlarını önemsemez, görmezden gelir ve bunları da, karşısındakine yol gösterme, öğretme, tavsiye verme şeklinde yapabilir. Ancak buradaki esas amacı karşısındakini kontrol etmek, kendisine bağımlı kılmak ve kendi ihtiyaçları doğrultusunda kullanmaktır.
Tacize uğrayan kişi çocuksa ve ebeveynleri tarafından duygusal tacize maruz kalıyorsa, zaman içinde gerçekten değersiz olduğunu, kendisinin yeteri kadar iyi olmadığını ve yapılan eleştirileri hak ettiğini düşünmeye başlar. Tacizci ebeveynde yaptığı tacizin ve bunun çocuğuna ne kadar zarar verdiğinin bilinç seviyesinde genelde farkında değildir. Büyük bir ihtimalle büyürken kendisi de aynı şekilde eleştirilmiş, küçük düşürülmüş ve ihmal edilmiştir ve bu yolu öğrenmiştir. Bilinçdışında çocuğunu kontrol etmek, kendisine bağımlı kılmak, kendi yetersizliklerini kabul etmemek için taciz ettiğini bilse de bu bilince taşınamaz. Bilinç seviyesinde bunları çocuğunun iyiliği için yaptığı, öğrettiği, yol gösterdiği yanılgısına kapılır.
Duygusal Taciz Şekilleri:
Duygusal taciz çeşitli şekillerde olabilir. Tacizci, karşısındaki suçlayıp, tehdit edip, emir vererek açık bir şekilde taciz edebileceği gibi, kontrol amaçlı olarak sanki iyi niyetle tavsiye veriyormuş maskesi altında da taciz edebilir.
Duygusal tacizin başka bir şeklide, tacizcinin, ilgisini, sevgisini, karşısındakinden mahrum etmesi, karşısındakine yok gibi davranmasıdır. Bazı ebeveynler, çocuğunu kendisinin bir uzantısı olarak görür ve kendisi gibi düşünmesini, kendisinin sevdiği şeyleri sevmesini, kendisi gibi olmasını, hep kendi dediklerini yapmasını ister. Çocuğunun ayrı bir birey olduğunu kabul edemez. Bu durumda, çocuk ebeveynin uzantısı olmayı kabul etmez, birey olmayı, özgür olmayı seçerse, ebeveyn kendisinden çocuğu mahrum ederek, çeşitli ceza yöntemleri uygulayarak, suçlu hissettirmeye çalışır ve duygusal tacizde bulunur.
Duygusal tacizin bir başka şekli ise, tacize uğrayan bir kişinin, tacizcinin davranışlarından dolayı nasıl hissettiğini anlattığı zaman, tacizcinin özür dilemek yerine, yine karşısındakini suçlamasıyla olur. Örneğin, “ sen de çok hassassın” der ve yine bende problem yok, problem sende, sen hatalısın şeklinde algılar.
İlişkiler:
Duygusal tacizin olduğu ilişkilerde, karşılıklı sevgi, saygı pek yoktur. Daha güçlü olan taraf, daha zayıf olan taraf üzerinde bir hâkimiyet kurmaya çalışır. Bu tür ilişkiler iş hayatında ast ve üst arasında, ebeveyn ve çocuk arasında veya eşler arasında olabilir.
Çocukluğundan beri duygusal tacize uğrayan bir kişinin kendi öz değeri düşük olur. Yapılan eleştirilere hak vermeyi öğrendiği içinde kendisini hep eksik hisseder ve kendisine karşıda çok acımasız olabilir. Büyüdükçe bakım veren kişilerin yaptığı eleştirileri kendi kendine yapmaya başlar. Öğrendiği davranış kalıbı eleştirilmek, küçümsenmek olduğu için yetişkin olduğu zamanda genelde kendisini aşağılayacak, eleştirecek kişiler ile ilişki kurar. Bunun sonucunda da kendisini çok zayıf, çaresiz, incinmiş ve öfkeli hisseder.
Duygusal tacize, kişinin sınırlarının ihlal edilmesi de denebilir. Kişi yetişkin olduğu zamanda kendisine karşı çok eleştirel olduğu için, bunun dışarıdan başka bir kişi tarafından da yapılmasına, sınırlarının ihlal edilmesine izin verir ve tacize maruz kalacağı ilişkiler kurar.
Duygusal tacizi önleme:
Duygusal tacizi önleyebilmek için ilk önce kişinin duygusal tacize maruz kaldığını fark etmesi gerekir. Farkındalıktan sonra kişinin sınırlarını netleştirmesi önemlidir. İnsan bunu istemediği şeyleri yapmayarak, hayır diyerek yapabilir. Sınırları korumanın başka bir yolu da, taciz uygulayan kişiye, eleştirdiği veya aşağıladığı zaman neler hissedildiğinin anlatılmasıdır. Bunlar sonuç vermiyorsa, duygusal taciz uygulayan kişilerden uzak durmalıdır. Eğer tacizi uygulayan aileden çok yakın biriyse, o zaman o kişi ile ilişkiyi belirli bir mesafede tutmak, çok sık görüşmemek gerekir.
Duygusal taciz:
Taciz, kontrol etmek, boğun eğdirmek için yapılan korkutma, aşağılama, sözel veya fiziksel şiddet içeren davranışlardır. Taciz, cinsel, fiziksel ve duygusal olabilir. Cinsel ve fiziksel taciz kadar duygusal taciz de kişiye zarar verir ama duygusal tacizin anlaşılması çok daha zordur. Cinsel veya fiziksel tacizde izler görülebilirken, duygusal taciz, insanın ruhunu yaralar ama görülemez. Duygusal tacize maruz kalan kişi, sürekli eleştirilir, tehdit edilir, gözdağı verilir, karşısındaki tarafından yönlendirilmeye, kontrol edilmeye çalışılır. Tacize uğrayan, karşısındakini hiçbir şekilde memnun edemez, gerçekten iyi olmadığını, eleştirileri hak ettiğini, kontrol edilmenin, yönlendirilmenin kendi iyiliği için olduğunu düşünür. Bu yapılanların, taciz olduğunu anlayamaz, onun yerine ben yeterince iyi değilim sonucuna varır. Bu nedenle duygusal taciz kişinin özgüvenini, kendilik algısını, kendilik değerini çok düşürür.
Duygusal taciz uygulayan kişi, karşısındakini azarlar, küçük düşürür, yıkıcı bir şekilde eleştirir, hiçbir şeyi doğru yapamıyor hissi uyandırır, ihmal eder, karşısındaki kişinin istek ve ihtiyaçlarını önemsemez, görmezden gelir ve bunları da, karşısındakine yol gösterme, öğretme, tavsiye verme şeklinde yapabilir. Ancak buradaki esas amacı karşısındakini kontrol etmek, kendisine bağımlı kılmak ve kendi ihtiyaçları doğrultusunda kullanmaktır.
Tacize uğrayan kişi çocuksa ve ebeveynleri tarafından duygusal tacize maruz kalıyorsa, zaman içinde gerçekten değersiz olduğunu, kendisinin yeteri kadar iyi olmadığını ve yapılan eleştirileri hak ettiğini düşünmeye başlar. Tacizci ebeveynde yaptığı tacizin ve bunun çocuğuna ne kadar zarar verdiğinin bilinç seviyesinde genelde farkında değildir. Büyük bir ihtimalle büyürken kendisi de aynı şekilde eleştirilmiş, küçük düşürülmüş ve ihmal edilmiştir ve bu yolu öğrenmiştir. Bilinçdışında çocuğunu kontrol etmek, kendisine bağımlı kılmak, kendi yetersizliklerini kabul etmemek için taciz ettiğini bilse de bu bilince taşınamaz. Bilinç seviyesinde bunları çocuğunun iyiliği için yaptığı, öğrettiği, yol gösterdiği yanılgısına kapılır.
Duygusal Taciz Şekilleri:
Duygusal taciz çeşitli şekillerde olabilir. Tacizci, karşısındaki suçlayıp, tehdit edip, emir vererek açık bir şekilde taciz edebileceği gibi, kontrol amaçlı olarak sanki iyi niyetle tavsiye veriyormuş maskesi altında da taciz edebilir.
Duygusal tacizin başka bir şeklide, tacizcinin, ilgisini, sevgisini, karşısındakinden mahrum etmesi, karşısındakine yok gibi davranmasıdır. Bazı ebeveynler, çocuğunu kendisinin bir uzantısı olarak görür ve kendisi gibi düşünmesini, kendisinin sevdiği şeyleri sevmesini, kendisi gibi olmasını, hep kendi dediklerini yapmasını ister. Çocuğunun ayrı bir birey olduğunu kabul edemez. Bu durumda, çocuk ebeveynin uzantısı olmayı kabul etmez, birey olmayı, özgür olmayı seçerse, ebeveyn kendisinden çocuğu mahrum ederek, çeşitli ceza yöntemleri uygulayarak, suçlu hissettirmeye çalışır ve duygusal tacizde bulunur.
Duygusal tacizin bir başka şekli ise, tacize uğrayan bir kişinin, tacizcinin davranışlarından dolayı nasıl hissettiğini anlattığı zaman, tacizcinin özür dilemek yerine, yine karşısındakini suçlamasıyla olur. Örneğin, “ sen de çok hassassın” der ve yine bende problem yok, problem sende, sen hatalısın şeklinde algılar.
İlişkiler:
Duygusal tacizin olduğu ilişkilerde, karşılıklı sevgi, saygı pek yoktur. Daha güçlü olan taraf, daha zayıf olan taraf üzerinde bir hâkimiyet kurmaya çalışır. Bu tür ilişkiler iş hayatında ast ve üst arasında, ebeveyn ve çocuk arasında veya eşler arasında olabilir.
Çocukluğundan beri duygusal tacize uğrayan bir kişinin kendi öz değeri düşük olur. Yapılan eleştirilere hak vermeyi öğrendiği içinde kendisini hep eksik hisseder ve kendisine karşıda çok acımasız olabilir. Büyüdükçe bakım veren kişilerin yaptığı eleştirileri kendi kendine yapmaya başlar. Öğrendiği davranış kalıbı eleştirilmek, küçümsenmek olduğu için yetişkin olduğu zamanda genelde kendisini aşağılayacak, eleştirecek kişiler ile ilişki kurar. Bunun sonucunda da kendisini çok zayıf, çaresiz, incinmiş ve öfkeli hisseder.
Duygusal tacize, kişinin sınırlarının ihlal edilmesi de denebilir. Kişi yetişkin olduğu zamanda kendisine karşı çok eleştirel olduğu için, bunun dışarıdan başka bir kişi tarafından da yapılmasına, sınırlarının ihlal edilmesine izin verir ve tacize maruz kalacağı ilişkiler kurar.
Duygusal tacizi önleme:
Duygusal tacizi önleyebilmek için ilk önce kişinin duygusal tacize maruz kaldığını fark etmesi gerekir. Farkındalıktan sonra kişinin sınırlarını netleştirmesi önemlidir. İnsan bunu istemediği şeyleri yapmayarak, hayır diyerek yapabilir. Sınırları korumanın başka bir yolu da, taciz uygulayan kişiye, eleştirdiği veya aşağıladığı zaman neler hissedildiğinin anlatılmasıdır. Bunlar sonuç vermiyorsa, duygusal taciz uygulayan kişilerden uzak durmalıdır. Eğer tacizi uygulayan aileden çok yakın biriyse, o zaman o kişi ile ilişkiyi belirli bir mesafede tutmak, çok sık görüşmemek gerekir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "İlişkilerde Duygusal Taciz" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Filiz OLCAYTO'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Filiz OLCAYTO'nun izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
