Helikopter Aileler Kimdir?
Anne baba/ebeveyn tutumlarının çocuk gelişimi üzerindeki etkisi çok önemlidir. Çocuğun kendi ile ilgili duygu, düşünce ve algıları, yetişkinlerin onlara yönelttikleri algılamaların bir yansımasıdır. Yani yetişkin çocuğu nasıl algılar, ona nasıl davranırsa çocuğun kendisi ile ilgili algısı da o yönde şekillenecektir. Anne babasının sevgi, ilgi ve desteğini gören çocuk, özgüvenli, benlik saygısı yüksek, daha az kaygılı davranış özellikleri sergileyecektir. Bunun yanı sıra anne babadan gelen ilgisiz, itici tutumlar çocuğun kendisini değersiz algılamasına yol açabilecektir.
Sevgisiz ya da bedensel cezanın uygulandığı aile ortamında yüksek kaygı düzeyi ve gerilim ön plandadır. Çocuklar güvensiz, korku ve kaygı dolu olmaktadır. Cezalandırıcı ailenin yarattığı yüksek gerginlik durumu, çocuğun “toplumsallaşma”, toplum kurallarını öğrenme sürecini zorlaştırabilir ya da engelleyebilir. Çocuk toplum kurallarına uymakta zorlanabilir.
Çocuk yetiştirmede farklı anne baba/ebeveyn tutumları yer almaktadır. Bunlar arasında, baskıcı otoriter tutum, serbest ve aşırı hoşgörülü tutum, tutarsız kararsız tutum, ilgisiz reddedici tutum, koruyucu tutum ve güven verici destekleyici tutum yer almaktadır. Çocuk gelişimine olumlu etkilerin gözlendiği tutum olarak güven verici destekleyici tutumdan söz etmek mümkündür. Bugün ise sizlere aşırı koruyucu tutumların hakim olduğu ailelerden, helikopter ailelerden söz etmek istiyorum.
Koruyucu anne baba tutumu, aşırı koruyucu, çocuğa gereğinden fazla kontrol ve özen gösteren tutum olarak tanımlanmaktadır. Bazen 8-9 yaşlarına gelmiş hala kendi yemeğini kendi başına yiyemeyen, yıkanamayan, yaşı ilerlemiş olmasına rağmen anne ve baba ile yatmak isteyen çocuklar ile karşılaşırız. Çocuklar ile çalıştığımızda, ailelerin koruyucu tutumlarının ve yoğun kontrollerinin olduğu ve tüm bu nedenlerle çocukların bağımsız hareket edemedikleri anlaşılmaktadır.
Koruyucu tutumlarla yetişen çocuklar, hayattan edinmeleri gereken deneyimleri edinmeden hayatla karşı karşıya kalmaktadırlar. Toplum içinde bu tür çocuklara “Ana Kuzusu” veya “Süt Çocuğu” gibi isimler takılmakta ve bu şekilde muamele görmektedirler. Çocuklar bağımsız hareket edemez, ailenin sıcak kucağından ayrılmak ve sorumluluk almak istemezler. Zeka ve yeteneğinin altında performans gösterebilirler.
Ana-babadan biri ya da her ikisi, aşırı derecede eleştirel ve yüksek beklentili ise ya da aşırı korumacı ve bağımsızlığı engelleyiciyse, çocuklar kendilerinin yeteneksiz, yetersiz ve değersiz olduğuna inanabilir.
Oysa ana-babalar çocuklarının girişimlerini, gelişimlerini destekler, hata yaptıklarında doğrusunu bulmalarına yardım eder, onları sevmeye ve kabul etmeye devam ederlerse çocuklar da kendilerini kabul etmeyi, sevmeyi ve kendilerine güvenmeyi öğrenebilirler.
Çocuğun kendini sevgi dolu ve yetenekli hissetmesi için aileler neler yapabilir?
Şartsız sevgi göstermek, çocuğu kabul etmek, yetenekli ve başarılı olabileceği alanları araştırmak, yaşına uygun sorumluklar vermek, çocuğun duygularını ve düşüncelerini ciddiye almak, özel eşyalarına saygı göstermek ve gösterdiği en küçük başarıya odaklanmak abartmadan dengeli şekilde ona yeterliliğini hissettirmek kendilerini özgüvenli hissetmeleri için gereklidir.
Ailenin çocuğa olan düşkünlüğü çocuğu bencil yapabilir. Çocuk kendisini dünyanın merkezi olarak görebilir. Anne babalara düşen en önemli görev de çocuklara iyi örnek olarak rehberlik etmek ve kendi başlarına sağlıklı, mutlu bir hayat sürmeleri için gerekli imkanları sağlamaktır.
Koruyucu tutumun diğer adı “Helikopter Aileler” demiştik…Evet, kimdir gerçekten de bu helikopter aileler?
Helikopter Aile terimi ilk defa Foster W. Cline ve Jim Fay tarafından 1990 yılında "Parenting with Love and Logic: Teaching Children Responsibility” kitabında kullanılmıştır. Bu terimin ilk çıkış hikayesi, bir çocuğun "annem başımda helikopter gibi dönüyor” şikayetiyle başlamış ve bu kitapta yer almıştır.
Helikopter anne babalar, çocuklarının başından ayrılmayan, etrafında pervane olan, her şeylerine yetişmeye çalışan, hayatlarına ve kişiliklerine müdahale eden, yorulmak bilmeyen anne babalar olarak tanımlanmaktadır.
Günümüzde “helikopter aileler”, çocuklarının eğitim, sosyal ve özel hayatlarını çok yakından takip eden, çocuklarının üstlenmesi gereken sorumlulukları büyük bir hevesle üstlenen, her sorununu onlar adına çözmekten mutluluk duyan aileler olarak karşımıza çıkmaktadır.
“Helikopter anne babalar”, çocuklarının ödevlerini, projelerini yapıyor, yetiştiremedikleri zaman telaşlanıyor, çocukları düşük notlar aldıklarında bu konuyu öğretmenleri ile konuşabiliyorlar. Helikopter aileler, iyi niyetle yardımcı olmaya çalışsa da aslında çocuklarının yetersiz olduğu, kendi sorumluluklarını yerine getiremedikleri mesajını veriyorlar ve tüm bu nedenlerle de çocuklarına yardım ediyorlar.
Bu tutumla yetişen çocukları gözlediğimizde çoğunlukla onların da bu ilgiden ve aşırı yardımdan memnun oldukları ve bu durumu değiştirmeye çalışmadıkları anlaşılıyor.
Helikopter anne baba ile büyüyen çocukların özellikleri de koruyucu tutum ile yetiştirilen çocukların özelliklerine benzemektedir. Şişirilmiş benlik, yeterlilik duygusunun azlığı, sağduyudan yoksunluk, karar vermekte zorlanma, problem çözme becerisinin gelişmemesi, daha iyiyi yapma ve çabalama isteğinin düşük olması ve aileye bağımlı davranışlar sergileme gibi özellikler gözlenmektedir.
Şişirilmiş benliğe sahip olmak demek, kişilerin kendilerini objektif bir şekildealgılayamamalarıdır. Yani kendilerinde var olan yetenekleri ve özellikleri olduğu gibi değil de bu özellikleri abartarak, çarpıtarak algılarlar. Kendilerini objektif olarak değerlendirememeleri, gerçekçi olmayan bir benlik algısına “şişirilmiş benlik algısı” na yol açmaktadır.
Helikopter aileler çocukları için en uygun ve rahat koşulları hazırlıyor, onlara pek çok konuda yardımcı oluyor, sorumluluklarını üstleniyor. Bu şekilde yetişen çocuklar da ilerleyen dönemlerde, tanıştıkları kişilerin kendilerine çok yardımcı olacaklarını, kendileri için en uygun koşulların hazır olarak sunulacağını düşünerek büyüyorlar. Kendilerini zorlanmış, sıkkın hissettikleri anda tüm bu duygu durumları helikopter anne babalar tarafından değiştiriliyor. Çocuklar her zorlandıkları ya da sıkıldıkları dönemde içinde bulundukları durumun onlar için uygun olmadığını ve değiştirilmesi gerektiğini düşünüyorlar. Aslında yaşamda başarmak başaramamak, bir işten zevk almak ve sıkılmak gibi çeşitli durumlar iç içedir. Çocuklarımız tüm bunların başlarına gelebileceğini ve yılmadan bu durumların üstesinden gelebileceklerini öğrenmelidir. Helikopter ailelerde büyüyen çocuklarda ise durum farklıdır, onlar yaşadıkları olaylardan memnun olamamakta, hayattan gerçek anlamda zevk alamamaktadırlar.
Hayatın doğal akışındaki iniş çıkışlar onları hayal kırıklığına uğratır, çabuk vazgeçmelerine yol açar. Mücadele etmeyi bırakabilirler. Çocuklarda öfke ve hırçınlık, anne baba ile sürtüşmeler ortaya çıkabilir.
Çocuklarımızın kendilerini objektif olarak değerlendirebilmeleri, gerçekçi bir benlik algısına sahip olabilmeleri için aileler olarak dikkatli olmalıyız. Çocuklarımızı iyi tanımalı, onlar ile iletişimde iken abartmadan, açık olarak düşüncelerimizi ifade etmeliyiz. Çocuklarımıza hak etme kavramını yaşatmalıyız. Sıkıcı işler yapmanın hayatın bir gerçeği olduğunu onlara sık sık hatırlatmalıyız. Davranışlarının sorumluluklarını almaları gerektiğini unutmamalıyız.
Anne babalar olarak en temel görevimiz çocuklarımızın bağımsızlığına destek olabilmektir. Çocuğumuzun hata yapmasına, yaşayarak öğrenmesine, hayal kırıklıkları yaşamasına ve bununla başa çıkmayı öğrenmesine, hayatla mücadele etmesine izin vermeliyiz.
Kendine güvenen, hayattan ne beklediğini bilen, başarının sadece akademik değil hayata karşı kazanılması gereken bir mücadele olduğunu bilen ve de olumlu düşünen çocuklar yetiştirmek dileğiyle...
Uzman Psikolog & Aile Danışmanı
Gözde Emik Aksoy
Sevgisiz ya da bedensel cezanın uygulandığı aile ortamında yüksek kaygı düzeyi ve gerilim ön plandadır. Çocuklar güvensiz, korku ve kaygı dolu olmaktadır. Cezalandırıcı ailenin yarattığı yüksek gerginlik durumu, çocuğun “toplumsallaşma”, toplum kurallarını öğrenme sürecini zorlaştırabilir ya da engelleyebilir. Çocuk toplum kurallarına uymakta zorlanabilir.
Çocuk yetiştirmede farklı anne baba/ebeveyn tutumları yer almaktadır. Bunlar arasında, baskıcı otoriter tutum, serbest ve aşırı hoşgörülü tutum, tutarsız kararsız tutum, ilgisiz reddedici tutum, koruyucu tutum ve güven verici destekleyici tutum yer almaktadır. Çocuk gelişimine olumlu etkilerin gözlendiği tutum olarak güven verici destekleyici tutumdan söz etmek mümkündür. Bugün ise sizlere aşırı koruyucu tutumların hakim olduğu ailelerden, helikopter ailelerden söz etmek istiyorum.
Koruyucu anne baba tutumu, aşırı koruyucu, çocuğa gereğinden fazla kontrol ve özen gösteren tutum olarak tanımlanmaktadır. Bazen 8-9 yaşlarına gelmiş hala kendi yemeğini kendi başına yiyemeyen, yıkanamayan, yaşı ilerlemiş olmasına rağmen anne ve baba ile yatmak isteyen çocuklar ile karşılaşırız. Çocuklar ile çalıştığımızda, ailelerin koruyucu tutumlarının ve yoğun kontrollerinin olduğu ve tüm bu nedenlerle çocukların bağımsız hareket edemedikleri anlaşılmaktadır.
Koruyucu tutumlarla yetişen çocuklar, hayattan edinmeleri gereken deneyimleri edinmeden hayatla karşı karşıya kalmaktadırlar. Toplum içinde bu tür çocuklara “Ana Kuzusu” veya “Süt Çocuğu” gibi isimler takılmakta ve bu şekilde muamele görmektedirler. Çocuklar bağımsız hareket edemez, ailenin sıcak kucağından ayrılmak ve sorumluluk almak istemezler. Zeka ve yeteneğinin altında performans gösterebilirler.
Ana-babadan biri ya da her ikisi, aşırı derecede eleştirel ve yüksek beklentili ise ya da aşırı korumacı ve bağımsızlığı engelleyiciyse, çocuklar kendilerinin yeteneksiz, yetersiz ve değersiz olduğuna inanabilir.
Oysa ana-babalar çocuklarının girişimlerini, gelişimlerini destekler, hata yaptıklarında doğrusunu bulmalarına yardım eder, onları sevmeye ve kabul etmeye devam ederlerse çocuklar da kendilerini kabul etmeyi, sevmeyi ve kendilerine güvenmeyi öğrenebilirler.
Çocuğun kendini sevgi dolu ve yetenekli hissetmesi için aileler neler yapabilir?
Şartsız sevgi göstermek, çocuğu kabul etmek, yetenekli ve başarılı olabileceği alanları araştırmak, yaşına uygun sorumluklar vermek, çocuğun duygularını ve düşüncelerini ciddiye almak, özel eşyalarına saygı göstermek ve gösterdiği en küçük başarıya odaklanmak abartmadan dengeli şekilde ona yeterliliğini hissettirmek kendilerini özgüvenli hissetmeleri için gereklidir.
Ailenin çocuğa olan düşkünlüğü çocuğu bencil yapabilir. Çocuk kendisini dünyanın merkezi olarak görebilir. Anne babalara düşen en önemli görev de çocuklara iyi örnek olarak rehberlik etmek ve kendi başlarına sağlıklı, mutlu bir hayat sürmeleri için gerekli imkanları sağlamaktır.
Koruyucu tutumun diğer adı “Helikopter Aileler” demiştik…Evet, kimdir gerçekten de bu helikopter aileler?
Helikopter Aile terimi ilk defa Foster W. Cline ve Jim Fay tarafından 1990 yılında "Parenting with Love and Logic: Teaching Children Responsibility” kitabında kullanılmıştır. Bu terimin ilk çıkış hikayesi, bir çocuğun "annem başımda helikopter gibi dönüyor” şikayetiyle başlamış ve bu kitapta yer almıştır.
Helikopter anne babalar, çocuklarının başından ayrılmayan, etrafında pervane olan, her şeylerine yetişmeye çalışan, hayatlarına ve kişiliklerine müdahale eden, yorulmak bilmeyen anne babalar olarak tanımlanmaktadır.
Günümüzde “helikopter aileler”, çocuklarının eğitim, sosyal ve özel hayatlarını çok yakından takip eden, çocuklarının üstlenmesi gereken sorumlulukları büyük bir hevesle üstlenen, her sorununu onlar adına çözmekten mutluluk duyan aileler olarak karşımıza çıkmaktadır.
“Helikopter anne babalar”, çocuklarının ödevlerini, projelerini yapıyor, yetiştiremedikleri zaman telaşlanıyor, çocukları düşük notlar aldıklarında bu konuyu öğretmenleri ile konuşabiliyorlar. Helikopter aileler, iyi niyetle yardımcı olmaya çalışsa da aslında çocuklarının yetersiz olduğu, kendi sorumluluklarını yerine getiremedikleri mesajını veriyorlar ve tüm bu nedenlerle de çocuklarına yardım ediyorlar.
Bu tutumla yetişen çocukları gözlediğimizde çoğunlukla onların da bu ilgiden ve aşırı yardımdan memnun oldukları ve bu durumu değiştirmeye çalışmadıkları anlaşılıyor.
Helikopter anne baba ile büyüyen çocukların özellikleri de koruyucu tutum ile yetiştirilen çocukların özelliklerine benzemektedir. Şişirilmiş benlik, yeterlilik duygusunun azlığı, sağduyudan yoksunluk, karar vermekte zorlanma, problem çözme becerisinin gelişmemesi, daha iyiyi yapma ve çabalama isteğinin düşük olması ve aileye bağımlı davranışlar sergileme gibi özellikler gözlenmektedir.
Şişirilmiş benliğe sahip olmak demek, kişilerin kendilerini objektif bir şekildealgılayamamalarıdır. Yani kendilerinde var olan yetenekleri ve özellikleri olduğu gibi değil de bu özellikleri abartarak, çarpıtarak algılarlar. Kendilerini objektif olarak değerlendirememeleri, gerçekçi olmayan bir benlik algısına “şişirilmiş benlik algısı” na yol açmaktadır.
Helikopter aileler çocukları için en uygun ve rahat koşulları hazırlıyor, onlara pek çok konuda yardımcı oluyor, sorumluluklarını üstleniyor. Bu şekilde yetişen çocuklar da ilerleyen dönemlerde, tanıştıkları kişilerin kendilerine çok yardımcı olacaklarını, kendileri için en uygun koşulların hazır olarak sunulacağını düşünerek büyüyorlar. Kendilerini zorlanmış, sıkkın hissettikleri anda tüm bu duygu durumları helikopter anne babalar tarafından değiştiriliyor. Çocuklar her zorlandıkları ya da sıkıldıkları dönemde içinde bulundukları durumun onlar için uygun olmadığını ve değiştirilmesi gerektiğini düşünüyorlar. Aslında yaşamda başarmak başaramamak, bir işten zevk almak ve sıkılmak gibi çeşitli durumlar iç içedir. Çocuklarımız tüm bunların başlarına gelebileceğini ve yılmadan bu durumların üstesinden gelebileceklerini öğrenmelidir. Helikopter ailelerde büyüyen çocuklarda ise durum farklıdır, onlar yaşadıkları olaylardan memnun olamamakta, hayattan gerçek anlamda zevk alamamaktadırlar.
Hayatın doğal akışındaki iniş çıkışlar onları hayal kırıklığına uğratır, çabuk vazgeçmelerine yol açar. Mücadele etmeyi bırakabilirler. Çocuklarda öfke ve hırçınlık, anne baba ile sürtüşmeler ortaya çıkabilir.
Çocuklarımızın kendilerini objektif olarak değerlendirebilmeleri, gerçekçi bir benlik algısına sahip olabilmeleri için aileler olarak dikkatli olmalıyız. Çocuklarımızı iyi tanımalı, onlar ile iletişimde iken abartmadan, açık olarak düşüncelerimizi ifade etmeliyiz. Çocuklarımıza hak etme kavramını yaşatmalıyız. Sıkıcı işler yapmanın hayatın bir gerçeği olduğunu onlara sık sık hatırlatmalıyız. Davranışlarının sorumluluklarını almaları gerektiğini unutmamalıyız.
Anne babalar olarak en temel görevimiz çocuklarımızın bağımsızlığına destek olabilmektir. Çocuğumuzun hata yapmasına, yaşayarak öğrenmesine, hayal kırıklıkları yaşamasına ve bununla başa çıkmayı öğrenmesine, hayatla mücadele etmesine izin vermeliyiz.
Kendine güvenen, hayattan ne beklediğini bilen, başarının sadece akademik değil hayata karşı kazanılması gereken bir mücadele olduğunu bilen ve de olumlu düşünen çocuklar yetiştirmek dileğiyle...
Uzman Psikolog & Aile Danışmanı
Gözde Emik Aksoy
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Helikopter Aileler Kimdir?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Gözde EMİK AKSOY'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Gözde EMİK AKSOY'un izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
helikopter aileler, helikopter anne babalar, helikopter ebeveynler, koruyucu aileler, koruyucu tutumlar
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
